Τοπογραφία της Θεσσαλονίκης κατά την εποχή της Τουρκοκρατίας 1430-1912

Η Εταιρεία Μακεδόνικων Σπουδών κυκλοφορεί με ιδιαίτερη ικανοποίηση την "Τοπογραφία της Θεσσαλονίκης κατά την εποχή της τουρκοκρατίας" του διευθυντού του Ιστορικού Αρχείου Μακεδονίας κ. Βασίλη Δημητριάδη, γνωστού για την επίδοσή του στον κλάδο της τουρκολογίας. Ένα μεγάλο κενό καλύπτει η έκδοση αυτή που ανιστορεί την ταυτότητα της πόλης σε μια από τις πιο μορφολογικά άγνωστες περιόδους της ιστορίας της.

Τοπογραφικές μελέτες της Θεσσαλονίκης έχουν εκδοθεί μέχρι σήμερα πολλές, αλλά κυρίως για την αρχαία και τη βυζαντινή εποχή. "Η τοπογραφία της Θεσσαλονίκης κατά την τουρκοκρατία, όπως γράφει και ο συγγραφέας στην εισαγωγή του βιβλίου του, πολύ λίγο έχει απασχολήσει τους ερευνητές, κι αυτό μόνο για να αντλήσουν στοιχεία που θα τους βοηθούσαν να προσδιορίσουν τη θέση διαφόρων βυζαντινών κτισμάτων, κυρίως ναών και μοναστηριών. Ακόμη και παλαιοί ερευνητές και περιηγητές, που έζησαν στην τουρκοκρατία και γνώρισαν τη Θεσσαλονίκη της εποχής εκείνης, πολύ λίγες πληροφορίες προσφέρουν για τη μορφή της σύγχρονής τους πόλης". Έτσι η παρούσα μελέτη του κ. Βασίλη Δημητριάδη έρχεται να καλύψει ως προς το σημείο αυτό ένα πραγματικό κενό.
Ο κ. Βασίλης Δημητριάδης εργάστηκε με εφόδια τις βαθειές του γνώσεις, την επιστημονική του κατάρτιση και τη μεγάλη του εμπειρία, σε μια προσπάθεια να αποδώσει το πολεοδομικό και μνημειακό πρόσωπο της Θεσσαλονίκης και τις ριζικές του εναλλαγές κατά την τουρκοκρατία. Η αλληλουχία αυτή των εναλλαγών είναι πολυκύμαντη και σταθμική, ανάλογα με τις μεταβολές που έχει υποστεί η "πρώτη μετά την πρώτην" πόλη της βυζαντινής αυτοκρατορίας. Η μετάπτωση από την ελευθερία στη δουλεία, με έναν κυρίαρχο που έφερε μαζί του δομές διοίκησης, οικονομίας και τρόπου ζωής τελείως διάφορους, ήταν επόμενο να αλλάξει την πολεοδομική υφή και την τοπογραφία κατά τρόπο άμεσο και ριζικό. [...]

(από τον πρόλογο του Χρίστου Λαμπρινού, Γενικό Γραμματέα Εταιρείας Μακεδονικών Σπουδών)