Ενικός αριθμός

Ξεκίνησαν μαζί στο Βόλο, ο Άρης και η Ήρα, ετών πέντε, φίλοι αχώριστοι, πληθυντικός αριθμός. Οι δυο μαζί, μέτωπο αρραγές, επιβίωσαν στο επικινδυνότερο πεδίο μάχης, το σπίτι τους.
Ύστερα μεγάλωσαν. Ρήγματα παρουσιάστηκαν στο μέτωπο. Μονάδες δύο, θέλοντας και μη. Ο φόβος ίδιος πάντα όμως. Οπότε αποφάσισαν να το βάλουν στα πόδια, να κρυφτούν μέσα στον κόσμο. Ο Άρης κατέληξε σεφ στη Νέα Υόρκη και η Ήρα σχεδιάστρια ιστοσελίδων στο Λονδίνο: επιτυχημένοι επαγγελματίες, κοσμοπολίτες, εργένηδες, οικονομικά ανεξάρτητοι, χιλιόμετρα μακριά ο ένας απ' τον άλλο, χιλιόμετρα μακριά απ' ό,τι πραγματικά επιθυμούσαν. Δεν παραπονιούνται, αυτή ήταν η ζωή που διάλεξαν, όπως όλα τα ορφανά εκ πεποιθήσεως του 20ού αιώνα, οι ψυχικά άστεγοι της μεγαλούπολης, οι αποτυχημένοι επιτυχημένοι, οι παραπαίοντες ανάμεσα στην ευαισθησία και τη σκληρότητα, οι ρημαγμένοι απ' την καλοπέραση, οι φυλακισμένοι στο βάθος του εαυτού τους, στο ψύχος του ενικού αριθμού.





ΚΡΙΤΙΚΗ



Συγγραφέας παραγωγικότατη και πολυσχιδής η Λένα Διβάνη κατά τη διάρκεια των τελευταίων επτά χρόνων έχει να παρουσιάσει αξιόλογο έργο τόσο σε επιστημονικό όσο και σε λογοτεχνικό επίπεδο. Εκτός από τις δύο δημοσιευμένες ιστορικές της μελέτες Ελλάδα και μειονότητες και Η εδαφική ολοκλήρωση της Ελλάδας, είναι συγγραφέας μιας βραβευμένης συλλογής διηγημάτων (Γιατί δεν μιλάς για μένα;, εκδόσεις Νεφέλη) και δύο μυθιστορημάτων (Οι γυναίκες της ζωής της, που έχει μεταφερθεί στην τηλεόραση από την ΕΤ1, και Εργαζόμενο αγόρι - κυκλοφορούν, όπως και οι μελέτες της, από τις εκδόσεις Καστανιώτη).

Με το πρόσφατο μυθιστόρημά της Ενικός αριθμός η Διβάνη επιχειρεί να διερευνήσει τα προσωπικά αδιέξοδα των σημερινών σαραντάρηδων, την αυταπάτη της αναζήτησης της ατομικής ευτυχίας μέσα σε συνθήκες κοινωνικής αποσύνθεσης και να προβάλει την επιτακτική αναγκαιότητα συμφιλίωσης όχι μόνο των δύο φύλων αλλά και της μετεμφυλιακής γενιάς με τη νεότερη. Συμφιλίωση που μοιάζει να αποτελεί την απαραίτητη προϋπόθεση για τη δημιουργία νέων μορφών συλλογικότητας στις απαρχές της τρίτης χιλιετίας, καθώς τα παραδοσιακά μοντέλα (πυρηνική οικογένεια, θρησκευτικά δόγματα, κομματικές οργανώσεις) μοιάζουν ανήμπορα να δώσουν διεξόδους στις υπαρξιακές αγωνίες της σύγχρονης κοινωνίας, ενώ τα μοντέρνα «οράματα» της επαγγελματικής σταδιοδρομίας, της κοινωνικής καταξίωσης και της ατομοκρατίας αποδεικνύονται φενάκη, φρεναπάτη, αδιέξοδο, πηγή μοναξιάς και δυστυχίας για την πλειονότητα των σημερινών κατοίκων των μεγαλουπόλεων.

Με χωροχρονική αφετηρία τον Βόλο το καλοκαίρι του 1960 και ενδιάμεσους σταθμούς τη Νέα Υόρκη και το Λονδίνο και μέσα από δεκαέξι κεφάλαια-σπαράγματα του χθες και του σήμερα το μυθιστόρημα παρακολουθεί και καταγράφει, μέσα από αναδρομές και επιστροφές στο τώρα, την πορεία ζωής που χαράζεται από δύο παιδικούς φίλους, τον Αρη και την Ηρα. Είναι δύο σύγχρονοι μικροί θεοί-κυρίαρχοι της ερημίας τους, τα ονόματα των οποίων μοιάζουν να βγαίνουν από κάποιο βυζαντινό καρκινικό επίγραμμα. Οι ζωές τους διασταυρώνονται στα πέντε τους χρόνια για να συγκροτήσουν ένα αρραγές και αδιάσπαστο μέτωπο στραμμένο κατά κύριο λόγο κατά των ιδιόμορφα καταπιεστικών οικογενειών τους. Η δυσλειτουργία του μητρικού προτύπου θα σημαδέψει ανεξίτηλα τον ψυχισμό τους. Ευνουχισμένος από την υπερπροστατευτικότητα και την καταπίεση της μητέρας του ο Αρης, σκληραγωγημένη και συναισθηματικά απαθής από την απουσία της δικής της η Ηρα, είναι δύο κατ' ουσίαν ορφανά που μαζί θα προσπαθήσουν να επιβιώσουν στο πιο επικίνδυνο πεδίο μάχης, το σπίτι τους. Ο «μαλακός χοντρούλης» και η «τσαούσα λιγνή», σε διαρκή πληθυντικό αριθμό, θα συμπορευθούν ως το τέλος της εφηβείας τους, οπότε και θα ακολουθήσουν τον εύκολο δρόμο της φυγής από τη γενέθλια γη με προορισμό τις σύγχρονες μητροπόλεις.

Ο Αρης θα «κρυφτεί» ουσιαστικά στη Νέα Υόρκη ζώντας διπλή ζωή: πρωτοπόρος γιατρός για τη μητέρα του μέσα από ψέματα και παραμύθια, πετυχημένος σεφ ρομαντικών γευμάτων στην πραγματικότητα, κάνει μόνιμα δίαιτα και περιμένει να αδυνατίσει, μήπως και αρχίσει επιτέλους να ζει αληθινά. Η Ηρα, από την άλλη, περιμένει χωρίς να ελπίζει. Υστερα από μια αποτυχημένη ερωτική σχέση θα βρει καταφύγιο στο Λονδίνο, θα σχεδιάζει ιστοσελίδες στο Internet, φανατική εργένισσα, οικονομικά ανεξάρτητη και πετυχημένη επαγγελματίας.

Είναι και οι δυο τους πλέον συναισθηματικά ανέστιοι της μητρόπολης, εξόριστοι και άγνωστοι μεταξύ αγνώστων, εκπρόσωποι μιας γενιάς ρημαγμένης από την καλοπέραση, εγκλωβισμένοι στα έγκατα της ατομικότητάς τους, στο ψύχος του ενικού αριθμού.

Μια ολική έκλειψη ηλίου θα γίνει η αφορμή να τιναχθεί στον αέρα η τακτοποιημένη ζωή τους. Η Ηρα θα μείνει έγκυος από έναν εραστή της μιας νύχτας, ενώ ο Αρης θα πληροφορηθεί ότι ο πατέρας του δεν έχει πεθάνει, όπως τον διαβεβαίωνε η ψυχωτική μητέρα του όλα αυτά τα χρόνια, αλλά νοσηλεύεται σε «κώμα» στο νοσοκομείο του Βόλου. Και οι δύο φίλοι θα βρεθούν αντιμέτωποι με τη μεγαλύτερη πρόκληση της ζωής τους: θα βρουν το θάρρος να βγουν από το όστρακο στο οποίο είναι εθελούσια κλεισμένοι; Και υπάρχει κανείς να δεχθεί ως δώρο την ανολοκλήρωτη και ακατανόητη φράση που είναι η ζωή τους;

Με γλώσσα σημερινή και νευρώδη αφήγηση, με συναίσθημα και ευαισθησία που στέκεται μακριά από τον φτηνό μελοδραματισμό και την επίπλαστη συγκίνηση, με χιούμορ, λεπτή ειρωνεία και σαρκαστική διάθεση που όμως υποδηλώνει βαθιά και ανιδιοτελή αγάπη για τον άνθρωπο, η Διβάνη γράφει ένα μυθιστόρημα «... για το τέλος του αιώνα που μετέτρεψε τη συλλογικότητα σε ατομικότητα, τον πληθυντικό αριθμό των οραμάτων σε ενικό της επιβίωσης εναντίον όλων. Ενα SOS από τα παιδιά της πόλης που επένδυσαν στην επιτυχία και έχασαν κερδίζοντας. Ενα "χαίρε" στη νέα οικογένεια, τους φίλους μας...».



Δ. ΛΥΜΠΕΡΟΠΟΥΛΟΣ

ΤΟ ΒΗΜΑ , 15-09-2002