Επιστροφή στο Μεγάλο Κάστρο

ΚΡΙΤΙΚΗ




Το Ηράκλειο ή Χάντακας ή Κάντια ή Μεγαλόκαστρον, παρά τη «μεσαιωνική του κατήφεια» και την «αμείδητον φυσιογνωμία», ευτύχησε να έχει πολλούς ρέκτες, συλλέκτες και αρχειομανείς. Δεν είναι τυχαίο. Από κάθε γωνιά του, από κάθε μνημείο, «εξορμώσιν αι αναμνήσεις», όπως έγραφε το 1891 ένας ένθερμος ηρακλειώτης φοιτητής, μελετητής της ιστορίας του Ηρακλείου. Ο Μανόλης Δουλγεράκης, έναν αιώνα αργότερα, εξίσου ένθερμος νοσταλγός του παρελθόντος και ζηλωτής της «Επιστροφής στις ρίζες», όπως δηλώνει, καταβάλλει τη δική του συλλογή ντοκουμέντων από το προσωπικό του, ως επί το πλείστον, αρχείο.

Με το λεύκωμα «Επιστροφή στο Μεγάλο Κάστρο» συνεισφέρει 550 φωτογραφικά ντοκουμέντα, προσθέτοντας στις σπάνιες εικόνες του δικού του αρχείου και άλλα πολύτιμα φωτογραφικά τεκμήρια που του παρεχώρησαν φίλοι του συλλέκτες. Συνολικά παρουσιάζεται το έργο τουλάχιστον 40 φωτογράφων και εκδοτών που απεικόνισαν την Κρήτη πριν και κατά τις αρχές του αιώνα μας. Αυτή είναι και η εποχή στην οποία αναφέρεται το φωτογραφικό υλικό, συγκεκριμένα οι δεκαετίες 1890-1920. Τα κείμενα που συνοδεύουν τις εικόνες, σύντομα και περιεκτικά, άλλοτε είναι περιγραφές του συγγραφέα και εκδότη του λευκώματος και άλλοτε είναι ερανισμοί από τους ανεξάντλητους θησαυρούς ιστορικών μαρτυριών. Αυτό που προκύπτει είναι μια εξαιρετικά πυκνογραμμένη οπτική ιστορία, εν είδει κινηματογραφικών επικαίρων ή τηλεοπτικού ντοκυμαντέρ, όπου ξεδιπλώνεται καρέ-καρέ η ιστορία της πόλης.

Ο Μανόλης Δουλγεράκης προέρχεται από μια συντροφιά προικισμένων Ηρακλειωτών που σφράγισαν τη νεότερη πολιτιστική ιστορία της πόλης, όπως αντιλαμβανόμαστε από το νοσταλγικό εισαγωγικό κείμενο του καθηγητή Στυλιανού Αλεξίου, πρεσβύτερου μέλους της ίδιας συντροφιάς ­ στην οποία μετείχαν ακόμη ο Νίκος Παναγιωτάκης, ο Γρηγόρης Σηφάκης και άλλοι. Φιλόλογος, δημοσιογράφος, εκδότης περιοδικών και ειδικός δημοσίων σχέσεων ο Μ. Δουλγεράκης έχει συγγράψει και δημοσιεύσει σειρά επιστημονικών μελετών για την ελληνική λαογραφία, αρχαιογνωσία και ιστορία. Στο παρόν λεύκωμα παρέχει, εκτός από την ιστορία του Ηρακλείου, και μια σαφή εικόνα του πλούτου του αρχειακού υλικού, το οποίο είναι σε μεγάλο βαθμό διασκορπισμένο σε ιδιωτικές συλλογές και δεν έχει τύχει, στο σύνολό του, σφαιρικής παρουσίασης. Η έκδοση είναι τρίγλωσση, στα ελληνικά, στα αγγλικά και στα γερμανικά, ενώ παρατίθεται βιβλιογραφία στο τέλος.

ΜΑΙΡΗ ΠΑΠΑΓΙΑΝΝΙΔΟΥ, ΤΟ ΒΗΜΑ, 23-08-1998