Η εσωτερική όψις της Μικρασιατικής εμπλοκής

«Η Μικρασιατική εκστρατεία, ως στρατιωτική εκστρατεία, ως πολεμική επιχείρησις ήτο αμελέτητος, Έμεινε δε τοιαύτη μέχρι του Απριλίου του 1921, ότε, ως υπεύθυνος αρχηγός του Επιτελείου, ημείς ανελάβομεν την μελέτην τοιαύτης εκστρατείας.

Αι εκθέσεις ημών, τ’ αποτελέσματα των προσπαθειών ημών, η έντασις των ενεργειών ημών, δίδουσιν αμυδράν ιδέαν της όλης μελέτης, διότι η όλη μελέτη μένει ακόμη εν των κρυπτώ. Δεν είναι της παρούσης ώρας η δημοσίευσις και η γνωστοποίησις της όλης μελέτης, Αρκεταί είναι αι δημοσιευόμεναι εκθέσεις.

Αλλ’ όταν αναλαμβάνη στρατός τις τοιαύτης εκτάσεως επιχείρησιν, χωρίς να σταθμίση τας συνεπείας αυτής, χωρίς να προετοιμασθή όταν αναλαμβάνη την καθυπόταξιν εχθρικού στρατού, αδιάφορον αν δεν ήτο ακόμη κατηρτισμένος όταν ήρχισεν η κατ’ αυτού ενέργεια, χωρίς να υπολογίζη τας ιδίας αυτού δυνάμεις όταν αποτολμά απόβασιν επί εδάφους χώρας, στρατιωτικώς ισχυράς, χώρας πολεμησάσης και επί του ιδίου αυτής έδαφους και επί ξένου εδάφους προς ισχυρούς και μεγάλους αντιπάλους, με μίαν δε άνευ πολεμικού καταρτισμού Μεραρχίαν, δεν δύναται, δεν δικαιούται να θεωρή την αποτυχίαν ως βαρύνουσαν τον στρατόν, ως βαρύνουσαν ηθικώς τον λαόν.

Η εκστρατεία αυτή βαρύνει ολοσχερώς τον δημιουργόν αυτής, διότι ώφειλε να μελετήση την εκστρατείαν, ώφειλε να σταθμίση καλώς την επιχείρησιν και αναλαμβάνων αυτήν, αρχόμενος της εφαρμογής του σχεδίου αυτού, του υπό του Γενικού Επιτελείου του Στρατού εγκαίρως και υπευθύνως μελετηθέντος, να καταγάγη την πρώτην κατά των εχθρικών δυνάμεως νίκην, την νίκην την αποσκοπούσαν την διάλυσιν της στρατιωτικής δυνάμεως, της οιασδήποτε, αμέσως μετά την σύρραξιν, αδιάφορον εις ποίον σημείον του εχθρικού εδάφους ήθελε συναντήσει αυτήν» (Από τον Πρόλογο του Βίκτωρος Δούσμανη)