Ιστορικαί αναμνήσεις

Ένας Κωνσταντινουπολίτης αρχίζει να γνωρίζει την ζωή παιδάριο με την μυστική ετοιμασία του Αγώνα περνάει την εφηβεία του στην υπηρεσία του και ανδρώνεται στα χρόνια της βασιλείας. Όταν αισθάνεται αρκετά ώριμος επιχειρεί να ανασυνθέσει το παρελθόν σε ένα έργο με τον αφιλόδοξο τίτλο "Ιστορικαί Αναμνήσεις". Είναι προικισμένος με αξιόλογες αρετές για το εγχείρημα αυτό: έχει μεριμνήσει ώστε να συγκεντρώσει έγκαιρα την τεκμηρίωσή του αρχίζει και γράφει αρκετά ενωρίς και προοδευτικά συμβουλεύεται τρίτους για να διακριβώσει την αλήθεια, εκεί όπου αμφιβάλλει επεξεργάζεται σε επανειλημμένες παρουσιάσεις το κείμενό του. Δείχνει, τέλος, ιδιαίτερη επιμέλεια για το ύφος, διαβάζοντας μεγαλόφωνα το χειρόγραφο.
Η κυριότερη όμως αρετή του είναι πως έχει την ικανότητα να συνθέτει, με τον δικό του όμως τρόπο. Έτσι, μέσα από μια επιμελώς ατημέλητη αφήγηση, προβάλλει ένα κείμενο προικισμένο με τα πλεονεκτήματα ενός ιστορικού έργου και αμέτοχο από τα μειονεκτήματα του είδους. Η ιδιομορφία αυτή επιτρέπει στον Δραγούμη να παίξει ένα παιγνίδι με τον αναγνώστη. Τον ειδοποιεί πως πρέπει να πλησιάσει το έργο του με έναν ορισμένο τρόπο. Το κείμενο λοιπόν αποκτάει ένα πρόσθετο θέλγητρο: το ήθος του συγγραφέα σε συνδυασμό με το ύφος του τον καλούν να διαβάσει σωστά τον χαρακτήρα μιας εποχής.

Περιεχόμενα:
Ο Νικόλαος Δραγούμης και η εποχή του
Βιβλιογραφία
Το έργο του Νικόλαου Δραγούμη "Ιστορικαί Αναμνήσεις" και οι "Στρωματείς" του Κλήμη
Εισαγωγή της πρώτης Εκδόσεως
Εισαγωγή της δευτέρας Εκδόσεως
Πίναξ των εν τω Α΄ τόμω Περιεχομένων
Α'. (1821-1827)
Εθνικός χαρακτήρ - Έλληνες πεπαιδευμένοι εν αρχή του αγώνος, Α. Μαυροκορδάτος, Θ. Νέγρης, Στέφανος Κανέλος, Νεόφυτος Βάμβας - Γερουσία Πελοποννήσου - Γερουσία δυτικής Ελλάδος - Άρειος Πάγος ανατολικής - Διοργάνωσις Κρήτης - Διοικήσεις τοπικαί - Συνέλευσις Επιδαύρου - Παραστάται και συνήγοροι - Παραδοχή Συντάγματος τη προτάσει του Ιταλού Βικεντίου Γαλλίνα - Τρόπος συζητήσεως - Συγκρούσεις Εκτελεστικού και Βουλευτικού - Συνέλευσις Άστρους - Διαίρεσις πληρεξουσίων - Νόμος εκλογικός - Αποζημίωσις βουλευτών - Π. Νοταράς υπέρ βασιλέως - Σ. Τρικούπη πρότασις υπέρ αργίας του Συντάγματος και παραδοχή αυτής - Διοικητική επιτροπή - Διπλωματική επιτροπή - Συνέλευσις εν Ερμιόνη και Τροιζήνι - Πρόεδρος αυτής Γ. Σισίνης - Διασκευή της αιθούσης - Τρόπος συζητήσεως - Φρουρά Συνελεύσεως - Μαντώ Μαυρογένους - Βασίλειος Μπαρλάς - Ν. Σπηλιάδης, γραμματεύς της Συνελεύσεως - Θ. Κολοκοτρώνης - Παρείσακτοι εισηγηταί του Συντάγματος, ήτοι Χ. Κλονάρης, Γ. Σούτσος και Ν. Σκούφος - Πρότασις υπέρ εκλογής του Λεοπόλδου - Χριστοδούλου Ματακίδου πρότασις υπέρ Κυβερνήτου - Ομοία Ιγνατίου Ουγγροβλαχίας - Διορισμός Κόχραν και Τσώρτς - Αναγόρευσις Κυβερνήτου - Πεποίθησις εις αυτόν του Κόδριγκτον - Διορισμός αντικυβερνητικής επιτροπής - Αγροτικόν συμπόσιον - Θάνατος και κηδεία Καραϊσκάκη - Φράγκος - Αμερικανών βοηθήματα και διαδηλώσεις υπέρ Ελλάδος - Ραβίνου επίκλησις υπέρ των αγωνιζομένων χριστιανών - Θησαυρός Μανουσάκη - Δόκτωρ Κανέλλας - Δημήτριος Γουζέλης - Αποβολή κληρικών από των πολιτικών θέσεων
Β΄. (1828-1831)
Κυβερνήτου έλευσις - Δραστηριωτάτη ενέργεια - Άμιλτον ανοχή - Εργασία Κυβερνήτου - Σ. Τρικούπης - Διαφωνία τούτου προς τον Κυβερνήτην - Πληρεξούσιοι Μεσολογγίου - Οι εν τη Γ. Γραμματεία δέκα υπάλληλοι - Διοργάνωσις στρατού - Ίδρυσις Πανελληνίου - Ιδέα Κυβερνήτου περί της αγωγής των Ελλήνων - Περιοδεία εν Πελοποννήσω - Μύθος Κολοκοτρώνου - Όψις Ναυπλίου - Έκτακτοι επίτροποι - Δημοτική διοργάνωσις και ημαρτημένη ερμηνεία - Στρατιωτικής σχολής, αγροκηπίου Τίρυνθος και Προνοίας ίδρυσις - Ύδρας και Σπετσών πανώλης - Νάξου Καλικάντζαροι - Ο Κυβερνήτης επί αγγλικών και ρωσικών πλοίων - Ρωσικός άρτος - Βιάρος - Αμφίβολος λοιμός Αιγίνης - Κυβερνήτου ελληνομάθεια - Ιδέαι αυτού περί εκπαιδεύσεως - Μυστική εγκύκλιος - Γνώμη αυτού περί της ελληνικής επαναστάσεως - Άνδριος ιερεύς - Κυβερνήτου λιτότης - Επίδαυρος Λιμηρά και Χρυσόβουλον Ανδρονίκου - Ο Κυβερνήτης προ Μεθώνης και οι τρεις Ναύαρχοι - Ιβραΐμ - Κατάπλους εις Ζάκυνθον και Ζακυνθίων ενθουσιασμός - Κυβερνήτης και Κόδριγκτον - Ο Κυβερνήτης επί ρώσικου πλοίου - Σύνταγμα και Λάγενς - Πάλμερστον και Άβερδην περί Κυβερνήτου - Μετάβασις εις Μύτικα - Επίπληξις Τσώρτς - Ο Κυβερνήτης μετρίως φίλος των Άγγλων - Αναστ. Τσαμαδός - Άρης - Συνδρομή προς πρόσφυγας εις Κάλαμον - Μαντείον τύχης - Αστυνομία αυστριακή - Μεσολογγίου επανάκτησις - Χορός εν Αιγίνη - Ελληνίδες - Πριγκήπισσα - Αικ. Τρικούπη - Στρατάρχης Μαιζών - Χορός Κοντοσταύλου - Οίκος Κυβερνήτου - Ιατρός Ταγιαπιέρας - Ιατρός Βηλαράς - Αλέξ. Σούτσος - Προφητεία
Γ΄. (1821-1831)
Πελοποννησιακή Γερουσία περί δικαιοσύνης - Η εν Επιδαύρω Συνέλευσις περί δικαστηρίων - Νομική διάταξις Νέγρη - Ψήφισις υπό της εν Άστρει Συνελεύσεως τεσσάρων ειδών δικαστηρίων - Δικαστήρια ορκωτικά - Αυστριακών καταδρομαί, Ακούρτης, Παυλούτσης, Δάνδολος - Αυθαίρετοι αποφάσεις Εκτελεστικού - Εγκληματικόν δικαστήριον - Αλερίνος Πάλμας - Επτανήσου νομομαθείς - Ίδρυσις δικαστηρίων επί Κυβερνήτου - Παιδείας κατάστασις και δόγμα Πελοποννησιακής Γερουσίας - Παραδοχή τριών ειδών σχολείων - Ι. Βαρβάκη αφιέρωμα - Εδ. Μάσων - Διοργάνωσις σχολείων επί Κυβερνήτου - Γ. Κλεόβουλος - Ζήλος και συνδρομαί υπέρ σχολείων - Ανωμαλίαι των της Εκκλησίας [...]
Δ΄. (1830-1832)
Ε΄. (1829-1850)