Μίμηση αγάπης

Η Αριάδνη και ο Κυριάκος οδεύουν προς τις εσχατιές της κοινωνίας που τους διέπλασε. Αυτή, εξωστρεφής άλλοτε χειραφετημένη, τώρα νιώθει το ενδιαφέρον για τη ζωή της να ξεφτίζει σταδιακά. Εκείνος μισάνθρωπος, βλέπει ρωγμές στην τάξη του προσωπικού του κόσμου και περιμένει το χειρότερο. Οι δρόμοι τους διασταυρώνονται και ο καθένας καλείται να παίξει το δύσκολο ρόλο της σανίδας σωτηρίας του άλλου. Ένας απρόσκλητος επισκέπτης περιπλέκει την ήδη διαταραγμένη τους σχέση και τους αναγκάζει ν' αντιμετωπίσουν τους βαθύτερους φόβους τους. Θα καταφέρουν να νικήσουν τον ίδιο τους τον εαυτό, φτάνοντας στην αγάπη, ή θα χαθούνν οριστικά μέσα στον εφιάλτη;





ΚΡΙΤΙΚΗ



Τον τελευταίο καιρό όλο το ενδιαφέρον έχει επικεντρωθεί στην εξαγωγή αυτού που σήμερα αποκαλείται σύγχρονη ελληνική λογοτεχνία, προκαλώντας γενικότερη συσκότιση. Αλλά το πιο ανησυχητικό είναι το νοσηρό κλίμα που δημιουργείται, του οποίου οι βλαβερές συνέπειες θα φανούν στις μελλοντικές σοδειές πεζογραφημάτων.

Φανταστείτε την τροπή που θα έπαιρνε το μυθιστόρημα αν η Ελλάδα ήταν τιμώμενη χώρα στη Διεθνή Εκθεση Βιβλίου της Φραγκφούρτης το 1975 (τότε που έγινε η πρώτη ομαδική παρουσίαση της σύγχρονης ελληνικής λογοτεχνίας στο εξωτερικό, στον Ελληνικό Μήνα του Λονδίνου) και επέλεγε ως εκπροσώπους της, δίπλα στον Σ. Τσίρκα και τον Α. Φραγκιά, τους τιμηθέντες με τα Κρατικά Βραβεία εκείνων των χρόνων ή τα μπεστ σέλερ τύπου Γ. Μαρή και Ι. Μπουκουβάλα-Αναγνώστου. Γιατί, αν ίσχυαν τα σημερινά κριτήρια περί ελληνικής λογοτεχνίας, το πιθανότερο με αυτούς να συμπλήρωνε την ομάδα.

Πολλοί είναι αυτοί που μακαρίζουν τους νέους συγγραφείς για την ασυδοσία που απολαμβάνουν, χωρίς τη χειραγώγηση από ένα λογοτεχνικό σινάφι, όπως αυτό της γενιάς του '30, με ενδοτικότατους τους εκδότες και τηλεοπτικά εθισμένο το αναγνωστικό κοινό. Ισως όμως τελικά οι σημερινοί φερέλπιδες συγγραφείς να είναι για λύπηση, όπως προβάλλουν με συγκεχυμένα πρότυπα, ασύμβατους στόχους και επιπλέον με το άγχος του χρόνου να τους καταβάλλει. Γιατί το σύνθημα των ημερών είναι «τόπο στους νέους» (από τους 27 μυθιστοριογράφους που θα εκπροσωπήσουν τη σύγχρονη ελληνική λογοτεχνία στη Φραγκφούρτη, οι μισοί εμφανίστηκαν μετά το 1980 και οι θεωρούμενοι ως αιχμή του δόρατος, την τελευταία πενταετία).

Υστερα, ένας φέρελπις που τυγχάνει επαρχιώτης αν έχει σοβαρές φιλοδοξίες θα πρέπει αυθωρεί και παραχρήμα να μετοικήσει στην πρωτεύουσα (δεν είναι τυχαίο ότι μόνο μία συγγραφέας με έδρα επαρχιακή πόλη συμπεριλαμβανομένης της Θεσσαλονίκης, επελέγη στους εκπροσώπους). Επιπροσθέτως, δυστυχώς γι' αυτόν, ευκταίο είναι να περιορίσει την ενασχόληση με τη γραφή ώστε να εξευρεθεί χρόνος που ενδείκνυται να επενδυθεί σε πάσης φύσεως επαφές και εκδηλώσεις.

Αν και υποθέτουμε ότι το κατ' εξοχήν πρόβλημα ενός φερέλπιδος εστιάζεται στο είδος του μυθιστορήματος το οποίο επιβάλλεται να συγγράψει ώστε να τύχει διεθνούς αποδοχής. Τυραννικά τα διλήμματα: να αντλήσει το θέμα του από κλάδο των φυσικών επιστημών ή να προτιμήσει το φολκλόρ που εξασφαλίζει η μαγειρική· να αναδείξει ως κεντρικό πόλο έναν ελληνικό τόπο ή μήπως, σε μια παγκοσμιοποιημένη εποχή, είναι προτιμότερη η αοριστία και το κοσμοπολίτικο κλίμα. Ως προς ένα σημείο ωστόσο φαίνεται καλότυχος. Τουλάχιστον εν μέρει έχει ξενοιάσει από τις μορφικές και λεκτικές φροντίδες. Οσο πιο στρωτή και ευθύγραμμη η αφήγηση τόσο καλύτερη η τύχη της.

Σύγχυση λοιπόν επί του πρακτέου, η οποία, φοβόμαστε, θα ροκανίσει πολλούς ταλαντούχους νέους, αλλά και δόκιμους συγγραφείς θα φθείρει. Αν ο Δ. Δρόλαπας ανήκει σε αυτούς, παραμένει ζητούμενο. Εκείνο που διακρίνεται στο πρώτο βιβλίο του είναι, αφενός μεν, η ευχέρεια στο πλάσιμο των ηρώων και, από την άλλη, ο υβριδικός χαρακτήρας του μυθιστορήματος.

Ολίγον αισθηματικό και ολίγον περιπετειώδες, και κοινωνικού περιεχομένου και ιστορία μυστηρίου, φέρνει ωστόσο και προς θρίλερ με γερή δόση μεταφυσικής. Σπιρτόζικοι διάλογοι αλλά και σχοινοτενείς συζητήσεις, ενεργός κοινωνική κριτική καθώς και στοχαστικής φύσεως παρεκβάσεις, χωρίς να λείπει και η ποιητική χροιά, αφού, ως κατευθυντήριο προλόγισμα ενός εκάστου των 16 κεφαλαίων προβλέπεται ένα ποίημα.

Καλή η εκκίνηση, με τον τίτλο να λειτουργεί ως σχόλιο στους ερωτικούς δεσμούς που συνάπτονται την εποχή των ηλεκτρονικών υπολογιστών και του διευρυμένου υπαρξιακού κενού. Εκ πρώτης όψεως, η ερωτική ιστορία δύο ανθρώπων που έχουν συνηθίσει να ζουν μόνοι τους. Διαφορετικοί χαρακτήρες με άλλες συνήθειες και ενδιαφέροντα. Διαφορετικό το μορφωτικό τους επίπεδο και η γλώσσα επικοινωνίας. Εγκεφαλικός διανοούμενος αυτός, εξωστρεφής και ενδοτική στις κραιπάλες εκείνη, αμφότεροι με συμπλέγματα και απωθημένα. Τυχαία η συνάντηση, σεξουαλική η έλξη, προσωρινή η συγκατοίκηση. Τίποτε μονιμότερον του προσωρινού. Ως κοινωνικο-ψυχολογικό μυθιστόρημα, αν ο συγγραφέας αξιολογούσε το είδος, ίσως προέκυπτε κάτι ενδιαφέρον.

Αλλά ο Δ. Δρόλαπας προτιμά μια υπερβατική συνέχεια, οπότε εγκαταλείπει τον φροϋδισμό για τον πνευματισμό. Περιοχή άκρως ολισθηρή, καθ' όσον μπορεί να προκύψουν ενδιαφέρουσες ιστορίες περί μετενσαρκώσεως α λα Τζακ Λόντον ή και παιδαριώδη αναγνώσματα παραφυσικής. Το ζευγάρι ταράσσεται από το πνεύμα ενός ιερέως της Εκάτης, για να ακολουθήσουν απίστευτες περιπέτειες ως την τελική αποκάλυψη: η συναισθηματική εμπλοκή του ήρωα οφειλόταν σε ελλιπή μετενσάρκωση του αρχαίου πνεύματος. Συγκλονιστικό και συνάμα διδακτικό· αν σας τυραννά κάποιος εσωστρεφής διανοούμενος, ίσως ο πνευματισμός να είναι μια λύση.

Ο συγγραφέας αναμειγνύει με ευρηματικότητα ομηρικούς μύθους με ιστορίες της Παλαιάς Διαθήκης, θεωρίες περί ονείρων και ζωδίων με εσωτερίστικες απόψεις για την καταγωγή του ανθρώπου και τη σημερινή κατάπτωσή του. Φαίνεται να τον σαγηνεύει ο χώρος πέραν των ορίων της επιστήμης, όπως και η μουσική, γι' αυτό και στήνει σε αυτόν την ιστορία του, με ροκ υπόκρουση, και όχι γιατί επιδιώκει ένα μπεστ σέλερ. Αλλωστε, προσώρας τουλάχιστον, εμφανίζεται μη επικοινωνιακός· ούτε βιογραφικό ούτε φωτογραφία.




ΜΑΡΗ ΘΕΟΔΟΣΟΠΟΥΛΟΥ

ΤΟ ΒΗΜΑ, 12-08-2001