0
Your Καλαθι
Η αρχαϊκή ρωμαϊκή θρησκεία
Μ' ένα υπόμνημα για τη θρησκεία των Ετρούσκων
Έκπτωση
30%
30%
Περιγραφή
Αυτό το βιβλίο απεικονίζει τη ρωμαϊκή θρησκεία στην πρωτόγονή της οργάνωση και στην εξέλιξή της μέχρι την παλινόρθωση του Αυγούστου. Μια σημαντική θέση κατέχει η θεολογία, η ύπαρξη της οποίας είχε αμφισβητηθεί. Η ανάλυση των ρωμαϊκών δεδομένων και η σύγκριση με τα όσα γνωρίζουμε τώρα για την θρησκεία των ινδοευρωπαίων προγόνων των Λατίνων, μας επιτρέπουν να διαπιστώσουμε ότι, στις αρχές, δεν υπήρχε ούτε φτώχεια, ούτε έλλειψη συνάφειας, αντιθέτως, υπήρχε ένα σύστημα πλούσιο, διαρθρωμένο, κληρονομημένο εν μέρει από την ινδοευρωπαϊκή προϊστορία, με έξυπνες προσαρμογές, καρπός, ως ένα σημείο, των συνθηκών περιβάλλοντος και βιοχώρου. Ένα σημαντικό τμήμα του
βιβλίου ασχολείται με την γηραιά τριάδα Γιούπιτερ-Μαρς-Κυρίνος,
αρχική έκφραση της ιδεολογίας των τριών λειτουργιών (θρησκευτική
εξουσία, πολεμική ισχύ, κοινωνική ευημερία): ιδιαίτερα οι ρόλοι
του Μαρς και του Κυρίνου, που έχει συσκοτίσει η σύγχρονη
κριτική, αποκαθίστανται με επιχειρήματα. Στη συνέχεια μελετάται
η δεύτερη τριάδα, η Καπιτωλία, κατόπιν οι θεότητες που
ενδιαφέρονται για τα χωροχρονικά πλαίσια, για τον ζωντανό ή
νεκρό άνθρωπο, για τις ιδιαίτερες πλευρές των τριών λειτουργιών.
Οι διαδικασίες μέσω των οποίων αυτή η θεολογία πλουτίστηκε, σε
ειρήνη ή πόλεμο, κατόπιν ορθολογισμού ή από δάνεια,
απεικονίζονται με παραδείγματα ώστε να μπορέσουμε, κάτω από τα
φώτα της ιστορίας (από τον τρίτο ως τον πρώτο αιώνα), να
παρακολουθήσουμε τη λειτουργία και την εξέλιξη του συνόλου.
ΚΡΙΤΙΚΗ
Επαινος αξίζει στις εκδόσεις Χατζηνικολή και στο μεταφραστή Βαγγέλη Γαζή για την προσπάθεια που έχουν ξεκινήσει εδώ και μερικά χρόνια να μεταφέρουν στα ελληνικά το έργο μίας από τις μεγαλύτερες ερευνητικές φυσιογνωμίες του εικοστού αιώνα, την οποία ωστόσο εξακολουθεί να αγνοεί μακάρια ο νεοελληνικός πνευματικός επαρχιωτισμός: του καθηγητή και μέλους της Γαλλικής Ακαδημίας Georges Dumezil. Το 1994 και 1995 κυκλοφόρησαν τα έργα Ινδοευρωπαϊκοί γάμοι / δεκαπέντε ρωμαϊκά ζητήματα και Μυθιστορίες της Σκυθίας και των περιχώρων· τη χρονιά που μας πέρασε ολοκληρώθηκε το ογκώδες και πολύ μεγαλύτερης σημασίας έργο που επιγράφεται Η αρχαϊκή ρωμαϊκή θρησκεία. Αν οι εκδόσεις Χατζηνικολή συνεχίσουν αυτό το πρόγραμμα, ίσως ευτυχήσουμε να δούμε στη γλώσσα μας δοκίμια-σταθμούς όπως η Γένεση των αρχαγγέλων ή τεράστιου βάρους συγκριτικές μελέτες όπως το Μύθος και εποποιία.
Δυστυχώς, ο περιορισμένος χώρος μιας τέτοιας κριτικής δεν επιτρέπει να παρουσιάσουμε μια εκτενή εργοβιογραφία, ούτε καν να σκιαγραφήσουμε τα βασικά περιγράμματα της σκέψης του Georges Dumezil. Να πούμε μόνον ότι αυτός ο απίστευτα ευρυμαθής, υπεράνθρωπα εργατικός και εντυπωσιακά σεμνός ερευνητής στάθηκε μία από τις κορυφαίες αυθεντίες των ινδοευρωπαϊκών σπουδών στον αιώνα μας (παράλληλα με το γλωσσολόγο Emil Benveniste) και ο θεμελιωτής της συγκριτικής μεθόδου στη θρησκειολογία και την επιστήμη των μύθων. Γνωρίζοντας σε ικανοποιητικό βαθμό κάπου τριάντα γλώσσες, μεταξύ των οποίων όλες τις βασικές ινδοευρωπαϊκές γλώσσες και μείζονες διαλέκτους, αναδίφησε επί δεκαετίες στο τεράστιο φιλολογικό σώμα κειμένων, μυθικών αφηγήσεων, μειζόνων και ελασσόνων επών ενός πλήθους ινδοευρωπαϊκών λαών (Λατίνων, Ινδοϊρανών, Ελλήνων, Κελτών, Γερμανών, Σκανδιναβών, Σκυθών και Οσσετών), για να φέρει στο φως ένα στρώμα πολιτισμικής συγγένειας αυτών των λαών σε ένα υψηλότερο επίπεδο πολυπλοκότητας από αυτήν καθαυτήν τη γλώσσα: στο επίπεδο των μύθων και των αντίστοιχων κοινωνικών λειτουργιών, για τις οποίες μας πληροφορεί ακριβώς η δομή των μύθων.
«Συγκριτική μέθοδος», «δομή»: δύο έννοιες που στην εποχή μας έγιναν αναγνωριστικά εμβλήματα της μεθόδου στις κοινωνικές επιστήμες, η οποία ταυτίστηκε με το όνομα του στρουκτουραλισμού. Ελάχιστοι, ωστόσο θυμούνται ότι ο πραγματικός ιδρυτής του στρουκτουραλισμού δεν ήταν ούτε ο Levi-Strauss ούτε ο Lacan αλλά ο Georges Dumezil, ο οποίος, εγκαταλείποντας τις άγονες συγκρίσεις μεταξύ μεμονωμένων θεών και τις ατελείωτες ετυμολογικές αλυσίδες των ονομάτων, πρότεινε τη σύγκριση ολόκληρων πανθέων μεταξύ τους ώστε να αποκαλυφθούν οι υποκείμενες δομές που συνέχουν αυτούς τους μεγάλους μυθικούς και αφηγηματικούς αστερισμούς. Υποβάλλοντας σε συστηματική ανάλυση τέτοιου είδους το ετερόκλητο υλικό του, ο Dumezil ανακάλυψε έναν θεμελιώδη κοσμολογικό, θεολογικό και λειτουργικό τριμερισμό ο οποίος διαπερνά όλες τις παραδοσιακές ινδοευρωπαϊκές κοινωνίες και μυθολογίες και ο οποίος μοιάζει να είναι η αναγνωριστική σφραγίδα αυτής της μεγάλης πολιτισμικής οικογένειας. Το γενικό σχήμα του είναι ιερή βασιλεία - πόλεμος - γονιμότητα, το οποίο μπορεί να αντανακλάται εξίσου, για παράδειγμα, στις θεϊκές φιγούρες της προκαπιτωλιανής τριάδας της Ρώμης (Jupiter-Mars-Quirinus) όσο και στις τρεις άριες κάστες της Ινδίας (βραχμάνοι, ξατρίγια ή φεουδάρχες-πολεμιστές, βαΐσια ή εμποροβιοτεχνικές τάξεις).
Η μελέτη της ρωμαϊκής φιλολογίας, θρησκείας και κοινωνίας είναι από τις προνομιακές περιοχές έρευνας του Georges Dumezil, στην οποία έκανε μερικές από τις πρώτες εντυπωσιακές ανακαλύψεις του και στην οποία επανέρχεται συχνά στη διάρκεια της σταδιοδρομίας του, συνοψίζοντας κάθε φορά όλη του την προηγούμενη ερευνητική πρόοδο. Στο βιβλίο, που έχει τον τίτλο Η αρχαϊκή ρωμαϊκή θρησκεία, γραμμένο το 1966, συνοψίζονται και διορθώνονται μια ολόκληρη σειρά προηγούμενων μελετών (Ταρπηία: δοκίμιο συγκριτικής φιλολογίας των Ινδοευρωπαίων, Γιούπιτερ-Μαρς-Κυρίνος, Ρωμαϊκές ιδέες κ.ά.). Επισκοπώντας και ανασκευάζοντας αρχικά ορισμένες απόψεις προηγουμένων ερευνητών του πεδίου (Mommsen, Wissowa, Latte κ.ά.), ο καθηγητής Dumezil πασχίζει να ανασυστήσει τις αρχικές δομές της ρωμαϊκής θρησκείας από μια εποχή για την οποία δεν υπάρχουν ακόμη ιστορικές μαρτυρίες κι εν συνεχεία να παρακολουθήσει την ιστορική της εξέλιξη μέχρι τα χρόνια της αυτοκρατορίας. Στο πρώτο και δυσκολότερο μέρος του εγχειρήματος έχει να βασιστεί κυρίως σε μυθολογικό υλικό, συνεπικουρούμενο από λίγες αρχαιολογικές μαρτυρίες, τα οποία εξετάζει κατά την προσφιλή του μέθοδο στο ευρύτερο πλαίσιο αναφοράς των συναφών ινδοευρωπαϊκών μυθολογιών και ευρημάτων. Ετσι, κατορθώνει να δείξει με αναντίρρητη πειστικότητα ότι οι λατινικές φυλές της Ιταλίας δεν ξεκίνησαν τη θρησκευτική τους ζωή από στοιχειώδεις μορφές του ιερού με τις οποίες μας έχει εξοικειώσει η μελέτη των «πρωτόγονων» κοινωνιών, αλλά διέθεταν από την αρχή ένα υψηλά οργανωμένο τελετουργικό και θεολογικό σύστημα το οποίο, όπως φαίνεται, έφεραν μαζί τους ως μέρος της κοινής ινδοευρωπαϊκής κληρονομιάς.
Το σύστημα αυτό περιελάμβανε βεβαίως τον κλασικό λειτουργικό τριμερισμό, εκπροσωπούμενο στην προκαπιτωλιανή θεϊκή τριάδα Γιούπιτερ-Μαρς-Κυρίνος, και ο καθηγητής Dumezil δείχνει με ακρίβεια τη φυσιογνωμία αυτών των μεγάλων θεών, τον τύπο των λατρειών και των τελετουργιών που συνδέονταν μαζί τους, καθώς και την ιδιάζουσα φυσιογνωμία των αρχιερέων τους. Αναδεικνύει ακόμη με σαφήνεια το φορμαλιστικό χαρακτήρα που προσέλαβε από νωρίς η θρησκευτική ζωή στη Ρώμη, όπου το προφητικό-εκστατικό ιδίωμα παρουσιάζεται σε έκλειψη χάριν μιας εξαιρετικά τυποποιημένης μαντικής και οιωνοσκοπικής τέχνης, η οποία επιτελούσε από την πρώτη στιγμή σημαίνουσες πολιτικές λειτουργίες.
Περνώντας από την αρχαϊκή στην ιστορική εποχή, ωστόσο, ο Dumezil γνωρίζει ότι πρέπει να εγκαταλείψει τις ινδοευρωπαϊκές τυπολογίες προκειμένου να παρακολουθήσει διαδικασίες συγκεκριμένων πλέον μεταβολών στις θρησκευτικές δομές, οι οποίες ακολουθούν τις ιδιάζουσες κοινωνικοϊστορικές εμπειρίες της ρωμαϊκής δημοκρατίας. Με μεγάλη ιστορική οξυδέρκεια, η οποία δεν είναι καθόλου αυτονόητη για έναν «στρουκτουραλιστή» αναλυτή μύθων, θα ερευνήσει τις διαρθρώσεις και τις μεταβολές του θεολογικού συστήματος, την εξέλιξη των τελετουργιών, τις μορφές και τις ανακατατάξεις των ιερατείων, τις αντιλήψεις για τον άνθρωπο, για τους ζωντανούς και τους νεκρούς, την ανάγνωση και την ερμηνεία των σημείων. Θα επισημαίνει, επίσης, τις αλλαγές που επήλθαν την εποχή των εμφυλίων πολέμων, τις μορφές οικειοποίησης ξένων θεών και παραδόσεων, και ακόμη τις κοσμογονικές μεταβολές που προκάλεσε από μια εποχή και μετά η ελληνική επιρροή, κυρίως μέσω των ποιητών, οι οποίοι επανερμήνευαν με ελληνικό τρόπο και ονοματολογία τους παραδοσιακούς θεούς και μύθους.
Παρά την καθιερωμένη συνήθεια να δίνεται στη θρησκεία των Ετρούσκων μια θέση προοιμίου σε όλες τις μελέτες της ρωμαϊκής θρησκείας, ο καθηγητής Dumezil επέλεξε να της παραχωρήσει εδώ μόνο τη θέση ενός σύντομου υπομνήματος επειδή, όπως υποστηρίζει, οι πληροφορίες που διαθέτουμε γι' αυτήν είναι εξαιρετικά αβέβαιες και ως επί το πλείστον δευτερογενείς, διαθλασμένες μεσ' από την ερμηνεία των όψιμων Ρωμαίων συγγραφέων. Παρ' όλ' αυτά, παρουσιάζει με συντομία και σαφήνεια όλα όσα είμαστε σε θέση να γνωρίζουμε με ασφάλεια σήμερα γύρω από την προέλευση και τη γλώσσα αυτού του παράξενου, μη ινδοευρωπαϊκού λαού που μετοίκησε από τη Μικρά Ασία και που μια παράξενη μοίρα συνέπλεξε τόσο στενά με τα ιστορικά πεπρωμένα της Αιώνιας Πόλης.
ΦΩΤΗΣ ΤΕΡΖΑΚΗΣ
ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ - 17/08/2001
βιβλίου ασχολείται με την γηραιά τριάδα Γιούπιτερ-Μαρς-Κυρίνος,
αρχική έκφραση της ιδεολογίας των τριών λειτουργιών (θρησκευτική
εξουσία, πολεμική ισχύ, κοινωνική ευημερία): ιδιαίτερα οι ρόλοι
του Μαρς και του Κυρίνου, που έχει συσκοτίσει η σύγχρονη
κριτική, αποκαθίστανται με επιχειρήματα. Στη συνέχεια μελετάται
η δεύτερη τριάδα, η Καπιτωλία, κατόπιν οι θεότητες που
ενδιαφέρονται για τα χωροχρονικά πλαίσια, για τον ζωντανό ή
νεκρό άνθρωπο, για τις ιδιαίτερες πλευρές των τριών λειτουργιών.
Οι διαδικασίες μέσω των οποίων αυτή η θεολογία πλουτίστηκε, σε
ειρήνη ή πόλεμο, κατόπιν ορθολογισμού ή από δάνεια,
απεικονίζονται με παραδείγματα ώστε να μπορέσουμε, κάτω από τα
φώτα της ιστορίας (από τον τρίτο ως τον πρώτο αιώνα), να
παρακολουθήσουμε τη λειτουργία και την εξέλιξη του συνόλου.
ΚΡΙΤΙΚΗ
Επαινος αξίζει στις εκδόσεις Χατζηνικολή και στο μεταφραστή Βαγγέλη Γαζή για την προσπάθεια που έχουν ξεκινήσει εδώ και μερικά χρόνια να μεταφέρουν στα ελληνικά το έργο μίας από τις μεγαλύτερες ερευνητικές φυσιογνωμίες του εικοστού αιώνα, την οποία ωστόσο εξακολουθεί να αγνοεί μακάρια ο νεοελληνικός πνευματικός επαρχιωτισμός: του καθηγητή και μέλους της Γαλλικής Ακαδημίας Georges Dumezil. Το 1994 και 1995 κυκλοφόρησαν τα έργα Ινδοευρωπαϊκοί γάμοι / δεκαπέντε ρωμαϊκά ζητήματα και Μυθιστορίες της Σκυθίας και των περιχώρων· τη χρονιά που μας πέρασε ολοκληρώθηκε το ογκώδες και πολύ μεγαλύτερης σημασίας έργο που επιγράφεται Η αρχαϊκή ρωμαϊκή θρησκεία. Αν οι εκδόσεις Χατζηνικολή συνεχίσουν αυτό το πρόγραμμα, ίσως ευτυχήσουμε να δούμε στη γλώσσα μας δοκίμια-σταθμούς όπως η Γένεση των αρχαγγέλων ή τεράστιου βάρους συγκριτικές μελέτες όπως το Μύθος και εποποιία.
Δυστυχώς, ο περιορισμένος χώρος μιας τέτοιας κριτικής δεν επιτρέπει να παρουσιάσουμε μια εκτενή εργοβιογραφία, ούτε καν να σκιαγραφήσουμε τα βασικά περιγράμματα της σκέψης του Georges Dumezil. Να πούμε μόνον ότι αυτός ο απίστευτα ευρυμαθής, υπεράνθρωπα εργατικός και εντυπωσιακά σεμνός ερευνητής στάθηκε μία από τις κορυφαίες αυθεντίες των ινδοευρωπαϊκών σπουδών στον αιώνα μας (παράλληλα με το γλωσσολόγο Emil Benveniste) και ο θεμελιωτής της συγκριτικής μεθόδου στη θρησκειολογία και την επιστήμη των μύθων. Γνωρίζοντας σε ικανοποιητικό βαθμό κάπου τριάντα γλώσσες, μεταξύ των οποίων όλες τις βασικές ινδοευρωπαϊκές γλώσσες και μείζονες διαλέκτους, αναδίφησε επί δεκαετίες στο τεράστιο φιλολογικό σώμα κειμένων, μυθικών αφηγήσεων, μειζόνων και ελασσόνων επών ενός πλήθους ινδοευρωπαϊκών λαών (Λατίνων, Ινδοϊρανών, Ελλήνων, Κελτών, Γερμανών, Σκανδιναβών, Σκυθών και Οσσετών), για να φέρει στο φως ένα στρώμα πολιτισμικής συγγένειας αυτών των λαών σε ένα υψηλότερο επίπεδο πολυπλοκότητας από αυτήν καθαυτήν τη γλώσσα: στο επίπεδο των μύθων και των αντίστοιχων κοινωνικών λειτουργιών, για τις οποίες μας πληροφορεί ακριβώς η δομή των μύθων.
«Συγκριτική μέθοδος», «δομή»: δύο έννοιες που στην εποχή μας έγιναν αναγνωριστικά εμβλήματα της μεθόδου στις κοινωνικές επιστήμες, η οποία ταυτίστηκε με το όνομα του στρουκτουραλισμού. Ελάχιστοι, ωστόσο θυμούνται ότι ο πραγματικός ιδρυτής του στρουκτουραλισμού δεν ήταν ούτε ο Levi-Strauss ούτε ο Lacan αλλά ο Georges Dumezil, ο οποίος, εγκαταλείποντας τις άγονες συγκρίσεις μεταξύ μεμονωμένων θεών και τις ατελείωτες ετυμολογικές αλυσίδες των ονομάτων, πρότεινε τη σύγκριση ολόκληρων πανθέων μεταξύ τους ώστε να αποκαλυφθούν οι υποκείμενες δομές που συνέχουν αυτούς τους μεγάλους μυθικούς και αφηγηματικούς αστερισμούς. Υποβάλλοντας σε συστηματική ανάλυση τέτοιου είδους το ετερόκλητο υλικό του, ο Dumezil ανακάλυψε έναν θεμελιώδη κοσμολογικό, θεολογικό και λειτουργικό τριμερισμό ο οποίος διαπερνά όλες τις παραδοσιακές ινδοευρωπαϊκές κοινωνίες και μυθολογίες και ο οποίος μοιάζει να είναι η αναγνωριστική σφραγίδα αυτής της μεγάλης πολιτισμικής οικογένειας. Το γενικό σχήμα του είναι ιερή βασιλεία - πόλεμος - γονιμότητα, το οποίο μπορεί να αντανακλάται εξίσου, για παράδειγμα, στις θεϊκές φιγούρες της προκαπιτωλιανής τριάδας της Ρώμης (Jupiter-Mars-Quirinus) όσο και στις τρεις άριες κάστες της Ινδίας (βραχμάνοι, ξατρίγια ή φεουδάρχες-πολεμιστές, βαΐσια ή εμποροβιοτεχνικές τάξεις).
Η μελέτη της ρωμαϊκής φιλολογίας, θρησκείας και κοινωνίας είναι από τις προνομιακές περιοχές έρευνας του Georges Dumezil, στην οποία έκανε μερικές από τις πρώτες εντυπωσιακές ανακαλύψεις του και στην οποία επανέρχεται συχνά στη διάρκεια της σταδιοδρομίας του, συνοψίζοντας κάθε φορά όλη του την προηγούμενη ερευνητική πρόοδο. Στο βιβλίο, που έχει τον τίτλο Η αρχαϊκή ρωμαϊκή θρησκεία, γραμμένο το 1966, συνοψίζονται και διορθώνονται μια ολόκληρη σειρά προηγούμενων μελετών (Ταρπηία: δοκίμιο συγκριτικής φιλολογίας των Ινδοευρωπαίων, Γιούπιτερ-Μαρς-Κυρίνος, Ρωμαϊκές ιδέες κ.ά.). Επισκοπώντας και ανασκευάζοντας αρχικά ορισμένες απόψεις προηγουμένων ερευνητών του πεδίου (Mommsen, Wissowa, Latte κ.ά.), ο καθηγητής Dumezil πασχίζει να ανασυστήσει τις αρχικές δομές της ρωμαϊκής θρησκείας από μια εποχή για την οποία δεν υπάρχουν ακόμη ιστορικές μαρτυρίες κι εν συνεχεία να παρακολουθήσει την ιστορική της εξέλιξη μέχρι τα χρόνια της αυτοκρατορίας. Στο πρώτο και δυσκολότερο μέρος του εγχειρήματος έχει να βασιστεί κυρίως σε μυθολογικό υλικό, συνεπικουρούμενο από λίγες αρχαιολογικές μαρτυρίες, τα οποία εξετάζει κατά την προσφιλή του μέθοδο στο ευρύτερο πλαίσιο αναφοράς των συναφών ινδοευρωπαϊκών μυθολογιών και ευρημάτων. Ετσι, κατορθώνει να δείξει με αναντίρρητη πειστικότητα ότι οι λατινικές φυλές της Ιταλίας δεν ξεκίνησαν τη θρησκευτική τους ζωή από στοιχειώδεις μορφές του ιερού με τις οποίες μας έχει εξοικειώσει η μελέτη των «πρωτόγονων» κοινωνιών, αλλά διέθεταν από την αρχή ένα υψηλά οργανωμένο τελετουργικό και θεολογικό σύστημα το οποίο, όπως φαίνεται, έφεραν μαζί τους ως μέρος της κοινής ινδοευρωπαϊκής κληρονομιάς.
Το σύστημα αυτό περιελάμβανε βεβαίως τον κλασικό λειτουργικό τριμερισμό, εκπροσωπούμενο στην προκαπιτωλιανή θεϊκή τριάδα Γιούπιτερ-Μαρς-Κυρίνος, και ο καθηγητής Dumezil δείχνει με ακρίβεια τη φυσιογνωμία αυτών των μεγάλων θεών, τον τύπο των λατρειών και των τελετουργιών που συνδέονταν μαζί τους, καθώς και την ιδιάζουσα φυσιογνωμία των αρχιερέων τους. Αναδεικνύει ακόμη με σαφήνεια το φορμαλιστικό χαρακτήρα που προσέλαβε από νωρίς η θρησκευτική ζωή στη Ρώμη, όπου το προφητικό-εκστατικό ιδίωμα παρουσιάζεται σε έκλειψη χάριν μιας εξαιρετικά τυποποιημένης μαντικής και οιωνοσκοπικής τέχνης, η οποία επιτελούσε από την πρώτη στιγμή σημαίνουσες πολιτικές λειτουργίες.
Περνώντας από την αρχαϊκή στην ιστορική εποχή, ωστόσο, ο Dumezil γνωρίζει ότι πρέπει να εγκαταλείψει τις ινδοευρωπαϊκές τυπολογίες προκειμένου να παρακολουθήσει διαδικασίες συγκεκριμένων πλέον μεταβολών στις θρησκευτικές δομές, οι οποίες ακολουθούν τις ιδιάζουσες κοινωνικοϊστορικές εμπειρίες της ρωμαϊκής δημοκρατίας. Με μεγάλη ιστορική οξυδέρκεια, η οποία δεν είναι καθόλου αυτονόητη για έναν «στρουκτουραλιστή» αναλυτή μύθων, θα ερευνήσει τις διαρθρώσεις και τις μεταβολές του θεολογικού συστήματος, την εξέλιξη των τελετουργιών, τις μορφές και τις ανακατατάξεις των ιερατείων, τις αντιλήψεις για τον άνθρωπο, για τους ζωντανούς και τους νεκρούς, την ανάγνωση και την ερμηνεία των σημείων. Θα επισημαίνει, επίσης, τις αλλαγές που επήλθαν την εποχή των εμφυλίων πολέμων, τις μορφές οικειοποίησης ξένων θεών και παραδόσεων, και ακόμη τις κοσμογονικές μεταβολές που προκάλεσε από μια εποχή και μετά η ελληνική επιρροή, κυρίως μέσω των ποιητών, οι οποίοι επανερμήνευαν με ελληνικό τρόπο και ονοματολογία τους παραδοσιακούς θεούς και μύθους.
Παρά την καθιερωμένη συνήθεια να δίνεται στη θρησκεία των Ετρούσκων μια θέση προοιμίου σε όλες τις μελέτες της ρωμαϊκής θρησκείας, ο καθηγητής Dumezil επέλεξε να της παραχωρήσει εδώ μόνο τη θέση ενός σύντομου υπομνήματος επειδή, όπως υποστηρίζει, οι πληροφορίες που διαθέτουμε γι' αυτήν είναι εξαιρετικά αβέβαιες και ως επί το πλείστον δευτερογενείς, διαθλασμένες μεσ' από την ερμηνεία των όψιμων Ρωμαίων συγγραφέων. Παρ' όλ' αυτά, παρουσιάζει με συντομία και σαφήνεια όλα όσα είμαστε σε θέση να γνωρίζουμε με ασφάλεια σήμερα γύρω από την προέλευση και τη γλώσσα αυτού του παράξενου, μη ινδοευρωπαϊκού λαού που μετοίκησε από τη Μικρά Ασία και που μια παράξενη μοίρα συνέπλεξε τόσο στενά με τα ιστορικά πεπρωμένα της Αιώνιας Πόλης.
ΦΩΤΗΣ ΤΕΡΖΑΚΗΣ
ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ - 17/08/2001
Κριτικές
Δεν βρέθηκαν δημοσιεύσεις
