Το βασίλειο της Κύπρου και οι σταυροφορίες 1191-1374

[...] Με την παρούσα μελέτη ο συγγραφέας, βασιζόμενος σε νέα ιστορικά στοιχεία, ανιχνεύει τις τύχες της Κύπρου υπό τη βασιλική δυναστεία των Λουζινιανών και τον ρόλο που έπαιξε στις σταυροφορίες και στη σύγκρουση μεταξύ Χριστιανών και Μουσουλμάνων μέχρι και τη δεκαετία του 1370, όταν το νησί αποδυναμώθηκε μετά από έναν πόλεμο με τη Γένουα. Η εργασία αυτή αποτελεί μέγιστη συμβολή στην ιστορία των σταυροφοριών στην Ανατολή και τη μόνη διαθέσιμη επίτομη επιστημονική μελέτη για τη μεσαιωνική Κύπρο.

Από το οπισθόφυλλο του βιβλίου

Η φραγκοκρατία στην Κύπρο άρχισε στα τέλη του 12ου αιώνα και έληξε 200 χρόνια αργότερα. Στο διάστημα αυτό άλλαξε δυναστείες, αλλά η μακριοβιότερη ήταν αυτή των Λουζιανινών, με εναλλαγές συγγενικών οικογενειών στην εξουσία. Η Κύπρος ήταν το πρώτο χριστιανικό (ορθόδοξο) βασιλείο που κατακτήθηκε από τους σταυροφόρους, οι οποίοι φρόντισαν να εξαφανιστεί η ντόπια αριστοκρατία και να περάσει ο ελληνικός πληθυσμός -η συντριπτική πλειονότητα του λαού, δηλαδή- στην αφάνεια. Το νησί ήταν πλούσιο, σύμφωνα με όλες τις μαρτυρίες, αλλά η άγρια φορολόγηση των κατοίκων, η αρπαγή των εκτάσεων και η διανομή τους σε εποίκους Λατίνους, σε συνδυασμό με το μαύρο θάνατο και τις επιδρομές ακρίδων, έφεραν τη φτώχεια και φυσικά οδήγησαν στην παρακμή των Λατίνων αρχόντων. Ο μαύρος θάνατος αποδεκάτισε άρχοντες και λαό και η ακρίδα τις καλλιέργειες.

Πρώτος κατακτητής της νήσου υπήρξε ο Ριχάρδος ο Λεοντόκαρδος, βασιλιάς της Αγγλίας. Πηγαίνοντας για τους Αγίους Τόπους, ο Ριχάρδος έκανε μια στάση στην Κύπρο. Αρπαξε, ύστερα από μάχες, την εξουσία του νησιού από τον Ισαάκιο Δούκα Κομνηνό και λίγο μετά πούλησε το νησί τους Ναΐτες· όταν αυτοί διαπίστωσαν ότι δεν μπορούσαν να κρατήσουν το νησί, το ξαναπήρε και το ξαναπούλησε στον Γκι ντε Λουζινιάν. Τόση ζημιά έκανε ο Ριχάρδος στο νησί και στην άρχουσα τάξη του που ελάχιστη αντίσταση προβλήθηκε έκτοτε από το λαό του. Πάντως, στη διάρκεια της διακυβέρνησης της δυναστείας των Λουζινιανών, η Κύπρος παρουσίασε σημαντική πρόοδο σε πολλούς τομείς.

Την ιστορία αυτή -δηλαδή την ιστορία της φραγκοκρατίας της Κύπρου- την πραγματεύεται ένας από τους σοβαρότερους μελετητές μεσαιωνικής ιστορίας και κυπριολογίας, ο καθητής Πίτερ Εντμπιουρι. Από την πλευρά των δυτικών η Κύπρος -μετά την πτώση των λατινικών κρατών στη Συρία και στους Αγίους Τόπους στα χέρια των μουσουλμάνων (1291)- ήταν το ανατολικότερο προπύργιο της λατινικής χριστιανοσύνης στη Μεσόγειο. Ο συγγραφέας αυτής της μελέτης δηλώνει απερίφραστα τα όρια της έρευνάς του: «Αφορά στους Φράγκους ηγεμόνες της Κύπρου και στις σχέσεις τους με το σταυροφορικό κίνημα. Δεν γίνεται εκτενής αναφορά ούτε στην εκκλησιαστική ιστορία του νησιού κατά τους τρεις αιώνες της διακυβέρνησης των Λουζινιανών ούτε στο μείζον θέμα των σχέσεων μεταξύ των ηγεμόνων και των Ελλήνων υπηκόων τους». Για τις δύο αυτές πλευρές της ιστορίας μάς παραπέμπει σε μια εργασία του Ν. Κουρέα (Nic. Coureas, The Latin Church in Cyprus, 1195-1312) και σε ανέκδοτη ακόμα μονογραφία της μεταφράστριας του βιβλίου του Αγγελ Νικολάου-Κουνναρή, The Encounter of Greeks and Franks in Cyprus in the LateTwelft and Thirteenth Centuries: Phen. of Accutruration and Ethnic Awareness, όπου εξετάζονται οι σχέσεις συνύπαρξης και οι κοινωνικοπολιτισμικές ανταλλαγές μεταξύ των Φράγκων και των Ελλήνων της Κύπρου.



ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ - 09/05/2003