Σαρακατσάνοι Ι

Οι Σαρακατσάνοι είναι ένα νομαδικό φύλο, που άφησε τον νομαδικό και τον ημινομαδικό τρόπο ζωής τις πρώτες δεκαετίες του 20ού αιώνα, διατηρώντας με προσήλωση τον θεσμό της ενδογαμίας, τις παραδόσεις και την κοινωνική του οργάνωση.

Όσοι επιστήμονες ασχολήθηκαν με την καταγωγή τους, συμφωνούν ότι πρόκειται για ένα ελληνικό φύλο. Κοιτίδα των Σαρακατσαναίων αποτέλεσε η περιοχή των Αγράφων και ο ευρύτερος ορεινός όγκος της Πίνδου, από όπου και διασκορπίστηκαν κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας. Το γλωσσικό τους ιδίωμα, οι παραστάσεις και τα σχέδια στις φορεσιές και τα υφαντά, οι δοξασίες τους, οι προλήψεις τους και βέβαια το περικεντρικό ορθό καλύβι, παραπέμπουν στην Αρχαιότητα. Κάποιοι τους θεωρούν ως τους αρχαιότερους της Ευρώπης.

Πολλά έχουν γραφεί μέχρι σήμερα για τους Σαρακατσάνους, αλλά και πολλά έχουν σκοπίμως αποσιωπηθεί ή διαστρεβλωθεί.

Ο Γιώργης Έξαρχος συγκέντρωσε και παρουσιάζει σπάνια δημοσιεύματα από παλαιές και δυσπρόσιτες πηγές, τεκμήρια από τα Γενικά Αρχεία του Κράτους, έργα αλλοδαπών συγγραφέων που πρωτοδημοσιεύονται εδώ σε νεοελληνική μετάφραση και αναδημοσιεύματα Ελλήνων και ξένων μελετητών.

Στον παρόντα τόμο πρωτοπαρουσιάζονται:

- οι εθνογραφικές πληροφορίες, τα τραγούδια και το συνολικό λεξιλόγιο των Σαρακατσάνων του Carsten Hoeg

- δημοσιεύματα των Pericle Papahagi, Theodor Capidan και Tache Papahagi

- έγγραφα και εκθέσεις από τα Γενικά Αρχεία του Κράτους της περιόδου της ληστοκρατίας, χρήσιμα στη διερεύνηση της αλήθειας για την καταγωγή και την ονομασία των Σαρακατσάνων

- το Μητρώον Αρρένων της Κοινότητος Σακαρετσίου, από όπου συνάγεται ότι το Σακαρέτσι δεν είναι η μοναδική κοιτίδα των Σαρακατσάνων.

Επίσης αναδημοσιεύονται:

- κείμενα που σχετίζουν τους Αρβανιτόβλαχους ή Καραγκούνηδες και τους Ελληνόβλαχους-Αρμάνους ή Κουτσόβλαχους με τους Σαρακατσάνους

- κείμενα -αμφίβολης επιστημονικής αξιοπιστίας- που χρησιμοποιήθηκαν για προπαγανδιστικούς λόγους και άλλα που περιέχουν χρήσιμες λαογραφικές πληροφορίες

- εκτενή αποσπάσματα από τα έργα των Δημητρίου Γεωργακά και Αγγελικής Χατζημιχάλη.

Παρατίθενται επίσης λεξικογραφικοί πίνακες από τους οποίους συμπεραίνεται η σχέση της "σαρακατσάνικης διαλέκτου" με την κοινή νέα ελληνική, την αρμάνικη-βλάχικη και την αρχαία ελληνική γλώσσα.