Εξεγερμένοι κόσμοι Ι. Αμερική, Εγγύς και Μέση Ανατολή, Χώρες του Μαγκρέμπ

Συντονισμός έκδοσης Jean-Marc Balencie και Arnaud de la Grange

Αντάρτικα, μιλίτσιες, τρομοκρατικές ομάδες

Εγκυκλοπαίδεια των πρωταγωνιστών, των συγκρούσεων και της πολιτικής βίας

Οι Εξεγερμένοι κόσμοι είναι έργο που, όπως δηλώνει, ενδιαφέρεται, παρατηρεί και αναλύει τους πρωταγωνιστές και τις συγκρούσεις που προσλαμβάνουν βίαιες πολιτικές μορφές. Αν και διαχωρίζει τις βίαιες πολιτικές συγκρούσεις ως προς τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά τους -μελετώντας τες άλλοτε ως εσωτερικούς πολέμους, δηλαδή μεγάλης έκτασης και έντασης εσωτερικές συγκρούσεις, κι άλλοτε ως ένοπλη προπαγάνδα-, διακρίνει τον κοινό παρονομαστή τους που είναι η εξέγερση. Η εξέγερση συνεπώς εξετάζεται όχι μόνο, ή όχι κυρίως ως προς την έκταση, την ένταση, το σκοπό και τα αποτελέσματά της, αλλά ως κατάσταση απελευθερωτική, ως αναζήτηση ενός πραγματικού νοήματος. Η βία της εξέγερσης ερμηνεύεται όχι ως πράξη που στρέφεται μόνον ενάντια στην εξωτερική αντικειμενική κοινωνική τάξη, αλλά ως πράξη που πρωταρχικά στρέφεται ενάντια στην εσωτερικευμένη, υποκειμενική κοινωνική τάξη, ενάντια στον κοινωνικά υποταγμένο εαυτό. [...]

Από το οπισθόφυλλο του βιβλίου

ΚΡΙΤΙΚΗ



Είκοσι πέντε συγγραφείς, υπό τον συντονισμό του ερευνητή στο IRIS (Ινστιτούτο Διεθνών και Στρατηγικών Σχέσεων) Ζαν-Μαρκ Μπαλανσί και του ρεπόρτερ στο εξωτερικό της εφημερίδας «Figaro» Αρνό ντε λα Γκρανζ, χαρτογραφούν τις «εστίες φωτιάς» του πλανήτη στον καιρό της παγκοσμιοποίησης. Τα κινήματα του νέου αιώνα δεν έχουν τόση σχέση με εκείνα του 20ού, όταν ο Εμιλιάνο Ζαπάτα ξεσήκωνε τις εξεγέρσεις των χωρικών στο Μεξικό και ο Τσε Γκεβάρα οδηγούσε αντάρτικες ομάδες στα βουνά της Σιέρα Μαέστρα. Στο γύρισμα του ίδιου αιώνα, και αφού το τέλος του Ψυχρού Πολέμου έδειξε προς στιγμή να προοιωνίζεται το τέλος των συγκρούσεων, οι εστίες κρίσης και πολέμου πολλαπλασιάστηκαν. Σήμερα τα κινήματα και οι πρωταγωνιστές τους διεθνοποιούνται και αναπτύσσουν μια νέα αλληλεγγύη. Ορισμένες ομάδες βέβαια, όπως οι πρωταγωνιστές των πολέμων των Μεγάλων Λιμνών της Αφρικής, κινούνται πάντα στο άμεσο περιβάλλον τους με τοπικούς συμμάχους, άλλοι όμως, όπως τα δίκτυα της Αλ Κάιντα του Μπιν Λάντεν, στρατολογούν μαχητές του αραβο-μουσουλμανικού κόσμου σε όλη την υφήλιο. Οι ομάδες αυτές μπορεί να έχουν καταβολές χρόνων, όμως την τελευταία δεκαετία μια νέα γενιά μαχητών έχει περάσει στο προσκήνιο της διεθνούς σκηνής.

Ως την 11η Σεπτεμβρίου, σημειώνουν οι επιμελητές του έργου, «ο ανεπτυγμένος κόσμος πίστευε πως ήταν απρόσβλητος από τους εξωτικούς πολέμους (...). Στον υπόλοιπο κόσμο, μπορούσε να επικρατεί το χάος χωρίς να απειλείται η παγκόσμια ισορροπία. Μόνο μερικά "κράτη-αλήτες" ή κράτη που υποθάλπουν την τρομοκρατία έπρεπε να τελούν υπό επιτήρηση. Αυτή η άνετη αλλά εύθραυστη στάση φτάνει σήμερα στα όριά της. Το Αφγανιστάν, η Κολομβία ή ορισμένες περιοχές του Καυκάσου, μεγάλα τμήματα της Αφρικής νότια της Σαχάρας, έχουν γίνει ναοί σχεδόν απαραβίαστοι για τους εμπόρους ναρκωτικών, τους απαγωγείς ή τους τρομοκράτες όλων των πεποιθήσεων».

Στον παρόντα πρώτο τόμο του έργου εξετάζεται ο μισός πλανήτης - θα ακολουθήσει και δεύτερος τόμος με τις λοιπές περιοχές του κόσμου. Εδώ χαρτογραφούνται τα αντάρτικα, οι μιλίτσιες και οι τρομοκρατικές ομάδες της Λατινικής Αμερικής στο ένα ημισφαίριο, ενώ στο άλλο η Εγγύς και Μέση Ανατολή και οι χώρες της Βόρειας Αφρικής (Μαγκρέμπ). Οι ερευνητές παρουσιάζουν για την κάθε χώρα το ιστορικό των ομάδων, τις ρίζες τους, τους πρωταγωνιστές, το χρονικό των συγκρούσεων και όλα τα στοιχεία χωρίς θεωρητικές αναφορές που θα πρόσθεταν στα γεγονότα την πολιτική σκέψη του ευρωπαϊκού χώρου - ήδη πολυδιάστατη από μόνη της, όπως δείχνει ο Βαγγέλης Πισσίας σε έναν πρόλογο 35 σελίδων. Συσχετισμοί γίνονται μόνο όσον αφορά την κοιτίδα και την εξέλιξη της κάθε ομάδας, ενώ σε κάθε γεωγραφική ενότητα χωρών προηγείται εισαγωγή για μια πρώτη χωροθέτηση των πρωταγωνιστών. Οι «πόλεμοι των φτωχών», όπως ονομάστηκαν οι εξεγέρσεις του Νότου, «έγιναν αναγκαστικά άναρχες ή ειδεχθείς, πάντα περίπλοκες και καμιά φορά ακατανόητες» σημειώνουν οι επιμελητές. Ο πρώτος πόλεμος του 21ου αιώνα, κατόπιν τούτων, «μπορεί να πάρει διαστάσεις Αποκάλυψης».




MAIPH ΠΑΠΑΓΙΑΝΝΙΔΟΥ

ΤΟ ΒΗΜΑ , 01-02-2004