Ίζαμπελ και τα ύδατα του διαβόλου

Ο Mircea Eliade ήταν μόλις είκοσι ενός ετών όταν ξεκίνησε τη συγγραφή αυτού του μυθιστορήματος. Μας αποκαλύπτει λοιπόν λογικά τις μεταφυσικές και υπαρξιακές ανησυχίες ενός νέου ανθρώπου -«Αν καταλάβαινα όλα όσα γράφω, γιατί να τα γράφω;»- αλλά επίσης ορισμένα θέματα, γύρω από τα οποία θα οικοδομήσει πολύ αργότερα το έργο του σαν ιστορικού των θρησκειών: η ύπαρξη του κοινού μέσα στο υπερφυσικό, πώς το ιερό κρύβεται μέσα στο ανίερο. Ανακαλύπτει κανείς επίσης, χωρίς ποτέ η λογοτεχνία να εκλαμβάνεται ως πραγματικότητα, απρόσμενες φαντασιώσεις: κυριευμένος από ένα δαιμόνιο, ο συγγραφέας, νέος Ευρωπαίος που κατοικεί στην Καλκούτα σε μια οικογενειακή πανσιόν, παγιδεύεται σε συγκρούσεις ενός έντονου και υπόγειου ερωτισμού, όπου η ερωτική πράξη δεν περιγράφεται ποτέ αλλά υπονοείται. Προσπαθεί να οδηγήσει στην ακολασία τον κοντινό του φίλο, αποπειράται να βιάσει ένα από τα κορίτσια της ιδιοκτήτριας, μαθαίνει τον οργασμό σε μια άλλη, θέλει να συμμετάσχει σε ομοφυλοφιλικές επαφές φίλων τους και καταλήγει, απογοητευμένος από την ανακάλυψη ότι η Ιζαμπέλ, μια νεαρή παγερή παρθένα, αφήνεται στις μοναχικές απολαύσεις, να την σπρώξει στην αγκαλιά του πρώτου τυχόντα... «... Μπορεί πολλοί να με κατηγόρησαν για δεισιδαιμονία. Εγώ όμως τους απέδειξα κάθε φορά την ύπαρξη του πονηρού μέσα από την πραγματικότητα του κακού. Αν ο διάβολος ήταν μια ψευδαίσθηση, μία αφηρημένη έννοια, ένας φόβος, μια παρωχημένη αντίληψη, ένας μύθος, τότε το κακό θα ήταν αέρινο και ανάλαφρο, το κακό δεν θα έπαιρνε σάρκα και οστά. Σκεφτείτε όμως λίγο τις ήττες, τις ανθρώπινες αδυναμίες. Όλα όσα υπερβαίνουν τη θέληση, τον άνθρωπο, τη μοίρα, το νόμο. Σκεφτείτε αυτό το απροσδόκητο, το απέραντο κακό, το οποίο κανείς δεν καταπολεμά επειδή ο καθένας μας γεννήθηκε πλάι του, ανάσανε μαζί του και βρήκε απόλαυση στα έργα του. Η δημιουργία του διαβόλου είναι εξίσου εκτενής με τη θεία δημιουργία. Αν ο διάβολος δεν ήταν μεγάλος και πραγματικός, η ζωή μας δεν θα είχε κανένα νόημα. Οι άνθρωποι δεν το σκέφτονται αυτό, επειδή σκέφτονται τα πάντα εκτός από τον ακρογωνιαίο λίθο, τη ζωή τους...».



ΚΡΙΤΙΚΗ



Υπαινικτικό και δαιμονικό, αυτό το νεανικό κείμενο γράφτηκε το 1929, όταν ο μεγάλος ιστορικός των θρησκειών ήταν μόλις 22 ετών. Ο αφηγητής δεν είναι παρά μια μεταμφίεση του ίδιου του συγγραφέα: στο κατώφλι της νεότητας, εκπατρισμένος, διψάει για γνώση και ονειρεύεται την ακραία εκλέπτυνση. «Η σάρκα μου, σάρκα εύρωστου πληβείου, συνθλίβεται από το κοινό μέτρο και τις υποδιαιρέσεις του. Η ελευθερία μου είναι ανάβαση - προς οποιοδήποτε σημείο». Μόνος, «λαχταρώντας το απρόβλεπτο», διεισδύει σε μια οικογένεια και επιχειρεί να «αναπλάσει» τα μέλη της, ανάγοντας σε τέχνη τον πειραματισμό πάνω στους ανθρώπους. Το μέσο του είναι ο ερωτισμός και στόχος του η κατάκτηση. Ο Ελιάντε, με εντυπωσιακή ωριμότητα, δεν αναλύει μονάχα την ψυχολογία της ανήθικης συμπεριφοράς, αλλά και εισάγει θέματα που θα τον απασχολήσουν αργότερα στο επιστημονικό του έργο - από την παρουσία του ιερού μέσα στο βέβηλο ώς την κυκλική αντίληψη του χρόνου. Ασφυκτικά παρών ο ερωτικός πειραματισμός σε όλες τις μορφές του, οι φαντασιώσεις κάθε λογής, ο φιλοσοφικός στοχασμός, ο θρησκευτικός συμβολισμός. «Είμαστε σταυρωμένοι πάνω στην ερωτική πράξη», έγραφε στα είκοσι χρόνια του ο Ζιλιέν Γκριν. Φαίνεται ότι και ο νεαρός Ελιάντε μοιραζόταν τον ίδιο σταυρό.

ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΣΧΙΝΑ, ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ - 22/06/2001