Τζέημς Τζόυς

Εξαιρετική βιογραφία ενός μεγάλου συγγραφέα που απαιτεί να προσαρμοστούμε στη δική του οπτική τόσο ως προς τη μορφή όσο και ως προς το περιεχόμενο. Τους ήρωές του δεν τους συμπαθείς εύκολα. Δεν έχει την παραμικρή διάθεση να μας κατακτήσει αλλά να μας βάλει να τον κατακτήσουμε. Με άλλα λόγια, προσκλήσεις δεν υπάρχουν αλλά η πόρτα είναι ορθάνοικτη. Ελάχιστοι συγγραφείς έγιναν αποδεκτοί ως μεγαλοφυίες και ταυτόχρονα προκάλεσαν τόση δυσαρέσκεια και μομφή όπως ο Τζόυς. Για τους Ιρλανδούς παραμένει άσεμνος και πιθανότατα τρελός... για τους Άγγλους εκκεντρικός και "Ιρλανδός"... για τους Αμερικανούς ήταν ένας μεγάλος πειραματιστής, ένας μεγάλος κοσμοπολίτης αλλά ίσως και ένας πολύ σκληρόκαρδος άνθρωπος... ενώ για τους Γάλλους ο Τζόυς στερείται εκείνου του εκλεπτυσμένου ορθολογισμού που θα τον τοποθετούσε ασυζητητί μεταξύ των ανθρώπων των γραμμάτων.

Από το οπισθόφυλλο του βιβλίου

Ο Τζόυς είναι ο σκαντζόχοιρος των συγγραφέων. Οι ήρωές του είναι ήρωες με το ζόρι – ο ανυπόφορος νεαρός, ο απαθής ενήλικος, ο γέρος που δεν σταματάει να πίνει ουίσκι. Δύσκολο να τους συμπαθήσει κανείς κι ακόμη δυσκολότερο να τους θαυμάσει. Αυτό όμως προτιμάει ο Τζόυς. Η ανεπιφύλακτη συμπάθεια θα ήταν ρομαντική. Ο Τζόυς απογυμνώνει τον άνθρωπο από όλα εκείνα που έχουμε συνηθίσει να σεβόμαστε, και κατόπιν μας καλεί να δείξουμε κατανόηση. Για τον Τζόυς, όπως και για τον Σωκράτη, η κατανόηση είναι σκληρή προσπάθεια, και όσο πιο ταπεινωτική είναι τόσο το καλύτερο. Τον Τζόυς θα τον προσεγγίσουμε μόνο αν υπερβούμε τα εμπόδια των εκζητήσεών μας, αλλά και όταν το κάνουμε, θα δοκιμάσει και πάλι τα όριά μας με τη δύσκολη γλώσσα του. Απαιτεί να προσαρμοστούμε στη νέα του οπτική τόσο ως προς τη μορφή όσο και ως προς το περιεχόμενο. Τους ήρωές του δεν τους συμπαθείς εύκολα, τα βιβλία του δεν τα διαβάζεις εύκολα. Δεν έχει την παραμικρή διάθεση να μας κατακτήσει αλλά να μας βάλει να τον κατακτήσουμε. Με άλλα λόγια, προσκλήσεις δεν υπάρχουν, αλλά η πόρτα είναι ορθάνοιχτη.
Αν ζητήσουμε από τον Τζόυς να δεσπόσει σαν κολοσσός στη λογοτεχνία, θα μας απογοητεύσει. Κανένας στρατηγός δεν τον επισκέφθηκε ποτέ για να του υποβάλει τα σέβη του, κανείς δεν τον αποκάλεσε Σοφό του Δουβλίνου. Όπως άλλωστε αφήνει και ο ίδιος να γίνει κατανοητό, στα μάτια του κόσμου ξεκίνησε σαν παλιόπαιδο και κατέληξε σαν γεροπαράξενος. Υπάρχουν πολλά για τα οποία θα μπορούσε να τον ψέξει κανείς, για την αδιαφορία του για το χρήμα, για τη ροπή του στο αλκοόλ και για άλλες συμπεριφορές του που στερούνταν μεγαλοσύνης ή κοσμιότητας. Παρά ταύτα ας θέσουμε μαζί με τον Παρσιφαλ το ερώτημα που έθετε και ο ίδιος ο Τζόυς, «Ποιός ορίζεται καλός;» Αν και ο Τζόυς, αρκετά προφητικά είχε αποκαλέσει τον βιογράφο «βιογραφιούνο», δημιούργησε ταυτόχρονα το προηγούμενο της θέας του υποκειμένου του από όλες τις πλευρές προκειμένου να το γνωρίσουμε. Το πάθος του για την αλήθεια, όσο δυσάρεστο κι αν γίνεται, είναι κάτι σαν αρρώστια που θέλει να μεταδώσει στους αναγνώστες και τους θαυμαστές του.