0
Your Καλαθι
Ο τρίτος παγκόσμιος πόλεμος έχει αρχίσει
Περιγραφή
Ο Τρίτος Παγκόσμιος πόλεμος έχει ξεκινήσει, όμως δεν το γνωρίζουμε ή υποκρινόμαστε ότι το αγνοούμε. Το σύνολο του πλανήτη φαίνεται να κινδυνεύει περισσότερο από ποτέ ή τουλάχιστον περισσότερο από το πρόσφατο παρελθόν. Μετά την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης, ολόκληρα τμήματα του κόσμου κατακερματίστηκαν, με αποτέλεσμα να βρίσκονται σε ασταθή ισορροπία. Καινούριες αυτοκρατορίες αναδύονται (Ινδία, Κίνα...). Οι εθνοτικές και εθνικιστικές συγκρούσεις πολλαπλασιάζονται και ταυτόχρονα πολλαπλασιάζονται οι κάθε είδους μαφίες, η τρομοκρατία, οι φονταμενταλισμοί, ακόμα και νέες μορφές φασισμού. Όμως, περισσότερο απ' οτιδήποτε άλλο, ο κόσμος αντιμετωπίζει ένα μοναδικό παράδοξο: Ενώ ποτέ μέχρι σήμερα δεν είχε παραγάγει τόσο πλούτο, η φτώχεια κερδίζει συνεχώς έδαφος, ακόμα και στις πλούσιες χώρες.
ΚΡΙΤΙΚΗ
Πώς θα είναι ο κόσμος τα επόμενα 50 χρόνια; Στο ερώτημα αυτό επιχείρησε να απαντήσει πρόσφατα με ένα πολύ ενδιαφέρον αφιέρωμα το έγκυρο περιοδικό «Economist». Σκιαγραφώντας τον χάρτη του επόμενου αιώνα, ο «Economist» εξέτασε δύο βασικές θεωρίες για την εικόνα του κόσμου στον 21ο αιώνα:
Την αισιόδοξη - λογική θέση ότι τα κράτη θα προσεγγίσουν το ένα το άλλο, ελαχιστοποιώντας ή και μηδενίζοντας τις αιτίες πολέμου.
Τη θέση της «αιματηρής εξέλιξης», με το αγεφύρωτο χάσμα μεταξύ των κρατών να διατηρείται και να διευρύνεται.
Αν κρίναμε τη μελέτη του γάλλου καθηγητή Φιλίπ Ανγκελάρ από τον προκλητικό τίτλο της, θα την κατατάσσαμε στην κατηγορία των απαισιόδοξων που προβλέπουν ότι ο χάρτης του 21ου αιώνα θα χαρακτηρίζεται από πολλές αιματηρές συγκρούσεις. «Εχουμε κάθε λόγο να πιστεύουμε ότι ο μελλοντικός κόσμος θα είναι αφόρητος» υποστηρίζει ο Ανγκελάρ. Διευκρινίζει όμως ότι τίποτε δεν είναι προδιαγεγραμμένο. «Το αντίδοτο στη μοίρα μας ονομάζεται πολιτική. Οι Ευρωπαίοι οφείλουν να οικοδομήσουν μια κοινωνία των πολιτών, διαφορετικά δεν θα μπορέσει να υπάρξει μια Ενωμένη Ευρώπη» τονίζει ο Ανγκελάρ. Για τον γάλλο συγγραφέα η επεξεργασία μιας ευρωπαϊκής κοινωνίας των πολιτών δεν είναι μόνο ένα ζήτημα συμφέροντος αλλά και ένα ζήτημα καθήκοντος. Θεωρεί την Ευρώπη συνυπεύθυνη, σε σημαντικό βαθμό, για το χάος που απειλεί τον κόσμο. Τη θέση αυτή είχε αναλύσει διεξοδικά στο προηγούμενο βιβλίο του (L' Homme Mondial, εκδ. Arlea, 1996).
Δικαιολογώντας τον προκλητικό τίτλο του βιβλίου του (Ο τρίτος παγκόσμιος πόλεμος έχει αρχίσει), ο Ανγκελάρ υποστηρίζει ότι «ο πόλεμος αυτός είναι ο πόλεμος που πρέπει να διεξαγάγουμε εναντίον της φτώχειας μέσα στην οποία, αν δεν αντιδράσουμε, θα βυθιστούν τόσο οι χώρες του Νότου όσο και οι χώρες του Βορρά». Ηδη η οικονομία της μαφίας, η τρομοκρατία, ο φονταμενταλισμός, η κοινωνική αποξένωση και ο φασισμός συνοδεύουν την πορεία του κόσμου. Ο τρίτος παγκόσμιος πόλεμος δεν είναι ένα σχήμα λόγου στην ανάλυση του γάλλου συγγραφέα. Μετά τον σεισμό που προκάλεσε η κατάρρευση της Σοβιετικής Ενωσης μεγάλα τμήματα της ανθρωπότητας, τα οποία έχουν κλονιστεί και έχουν υποστεί ρωγμές, βρίσκονται σε ασταθή ισορροπία, σημειώνει ο Ανγκελάρ.
Οι νέες εθνικές, θρησκευτικές και εθνικιστικές διαμάχες που εκκολάπτονται καθώς και η μείωση μερικών ουσιαστικών φυσικών πόρων (νερό και πετρέλαιο) αναμένεται να προκαλέσουν ισχυρές εντάσεις που θα οδηγήσουν σε περιφερειακές συγκρούσεις, σημειώνει εύστοχα ο συγγραφέας. Μπροστά σε αυτή τη νέα πραγματικότητα η Ευρώπη «παραμένει απελπιστικά σιωπηλή. Μοιάζει με έναν νευρικό Λεβιάθαν, μια μηχανή παραγωγής, που αρνείται να καταλάβει τον καινούργιο κόσμο, να συμβάλει στη γέννησή του και να τον καταστήσει πιο ανθρώπινο». Με το βιβλίο αυτό ο Ανγκελάρ δεν επιχειρεί ούτε μια γεωπολιτική ούτε μια οικονομική ανάλυση αλλά καταθέτει ορισμένες ριζοσπαστικές απόψεις για τον «καινούργιο κόσμο». Εξετάζει διεξοδικά τις προκλήσεις που είμαστε υποχρεωμένοι να αντιμετωπίσουμε και τους δρόμους που πρέπει να ακολουθήσουμε για να τις υπερνικήσουμε.
Στο πρώτο μέρος της μελέτης ο συγγραφέας προσπαθεί να δείξει τους γεωπολιτικούς κινδύνους και τις ανισορροπίες στον πλανήτη. Στη συνέχεια, στο δεύτερο μέρος, διαφωνεί έντονα με τις θέσεις του Χάντινγκτον. Προσπαθεί να δείξει ότι οι πραγματικές συγκρούσεις δεν είναι πολιτισμικές, όπως υποστηρίζει ο αμερικανός καθηγητής, αλλά συνδέονται με την έλλειψη των φυσικών πόρων και με το περιβάλλον. Ο γάλλος συγγραφέας υποστηρίζει τη θέση ότι η αντίθεση Βορρά-Νότου έχει αρχίσει να εξαφανίζεται ή, πιο συγκεκριμένα, ότι η περίφημη διαχωριστική γραμμή δεν περνάει ανάμεσα στις χώρες αλλά βρίσκεται στο εσωτερικό κάθε χώρας και ότι οι «πραγματικοί εχθροί» είναι ήδη η τρομοκρατία και η μαφία.
Στο τρίτο μέρος του βιβλίου ο Ανγκελάρ υποστηρίζει ότι δεν είναι το Ισλάμ ο καινούργιος εχθρός του ανθρώπινου γένους αλλά ο φονταμενταλισμός, ο οποίος μετατρέπει τη θρησκεία, την εθνότητα ή οτιδήποτε άλλο σε άλλοθι της εξουσίας και της βίας. «Ο θρησκευτικός φονταμενταλισμός με το πρόσχημα ότι επαναϊεροποιεί την κοινωνία, μετατρέπει σε είδωλα τους πιο φθαρμένους κώδικες. Αποτελεί μια αρχαϊκή απάντηση στη διεύρυνση της εθνικής, πολιτισμικής και οικονομικής ποικιλίας» γράφει χαρακτηριστικά. Τέλος, στο τέταρτο μέρος, στρέφεται «εναντίον της θεωρίας του Πόπερ για την ανοιχτή κοινωνία». Η κοινωνία δεν μπορεί να παραμείνει «ανοιχτή» παρά μόνο αν τη διέπουν ρυθμιστικοί κανόνες. Το οικονομικό άνοιγμα χωρίς ένα πολιτικό αντιστάθμισμα μπορεί να την οδηγήσει στην καταστροφή, υποστηρίζει. Από τα πιο ενδιαφέροντα σημεία του βιβλίου είναι η ανάλυση που επιχειρεί ο Ανγκελάρ για το οργανωμένο έγκλημα. Αυτό δεν έχει πια τη μορφή μιας συμμορίας λαθρεμπόρων αλλά τη μορφή διεθνών οργανώσεων με απίστευτη δύναμη, οι οποίες προσπαθούν να ανατρέψουν την κρατική εξουσία ή διεξάγουν αληθινούς πολέμους.
Σήμερα «βρισκόμαστε αντιμέτωποι με μια αλυσίδα χωρίς τέλος, στην οποία η φτώχεια συντηρεί την εγκληματικότητα, η οποία συνδέεται με την τρομοκρατία. Τα τεράστια κέρδη που προκύπτουν από τις εγκληματικές δραστηριότητες της μαφίας ενισχύουν τις δυνάμεις της σκιάς, οι οποίες αποκτούν τα πιο σύγχρονα όπλα και διαβρώνουν την επίσημη οικονομία και τους κρατικούς μηχανισμούς» τονίζει ο συγγραφέας.
Το δοκίμιο του Φιλίπ Ανγκελάρ έχει τη μορφή ενός κατηγορητηρίου απέναντι στην «Ενωμένη Ευρώπη», η οποία αδυνατεί, προς το παρόν τουλάχιστον, να οικοδομήσει μια κοινωνία πολιτών. «Οι Ευρωπαίοι οφείλουν να οικοδομήσουν μια κοινωνία των πολιτών, διαφορετικά δεν θα μπορέσει να υπάρξει μια Ενωμένη Ευρώπη. Οι Ευρωπαίοι, αλλά και όλος ο κόσμος, θα ήταν ηττημένοι από μια παρόμοια εξέλιξη» σημειώνει εύστοχα στην εισαγωγή του βιβλίου του.
Σωτήρης Ντάλης
ΤΟ ΒΗΜΑ, 29-08-1999
ΚΡΙΤΙΚΗ
Πώς θα είναι ο κόσμος τα επόμενα 50 χρόνια; Στο ερώτημα αυτό επιχείρησε να απαντήσει πρόσφατα με ένα πολύ ενδιαφέρον αφιέρωμα το έγκυρο περιοδικό «Economist». Σκιαγραφώντας τον χάρτη του επόμενου αιώνα, ο «Economist» εξέτασε δύο βασικές θεωρίες για την εικόνα του κόσμου στον 21ο αιώνα:
Την αισιόδοξη - λογική θέση ότι τα κράτη θα προσεγγίσουν το ένα το άλλο, ελαχιστοποιώντας ή και μηδενίζοντας τις αιτίες πολέμου.
Τη θέση της «αιματηρής εξέλιξης», με το αγεφύρωτο χάσμα μεταξύ των κρατών να διατηρείται και να διευρύνεται.
Αν κρίναμε τη μελέτη του γάλλου καθηγητή Φιλίπ Ανγκελάρ από τον προκλητικό τίτλο της, θα την κατατάσσαμε στην κατηγορία των απαισιόδοξων που προβλέπουν ότι ο χάρτης του 21ου αιώνα θα χαρακτηρίζεται από πολλές αιματηρές συγκρούσεις. «Εχουμε κάθε λόγο να πιστεύουμε ότι ο μελλοντικός κόσμος θα είναι αφόρητος» υποστηρίζει ο Ανγκελάρ. Διευκρινίζει όμως ότι τίποτε δεν είναι προδιαγεγραμμένο. «Το αντίδοτο στη μοίρα μας ονομάζεται πολιτική. Οι Ευρωπαίοι οφείλουν να οικοδομήσουν μια κοινωνία των πολιτών, διαφορετικά δεν θα μπορέσει να υπάρξει μια Ενωμένη Ευρώπη» τονίζει ο Ανγκελάρ. Για τον γάλλο συγγραφέα η επεξεργασία μιας ευρωπαϊκής κοινωνίας των πολιτών δεν είναι μόνο ένα ζήτημα συμφέροντος αλλά και ένα ζήτημα καθήκοντος. Θεωρεί την Ευρώπη συνυπεύθυνη, σε σημαντικό βαθμό, για το χάος που απειλεί τον κόσμο. Τη θέση αυτή είχε αναλύσει διεξοδικά στο προηγούμενο βιβλίο του (L' Homme Mondial, εκδ. Arlea, 1996).
Δικαιολογώντας τον προκλητικό τίτλο του βιβλίου του (Ο τρίτος παγκόσμιος πόλεμος έχει αρχίσει), ο Ανγκελάρ υποστηρίζει ότι «ο πόλεμος αυτός είναι ο πόλεμος που πρέπει να διεξαγάγουμε εναντίον της φτώχειας μέσα στην οποία, αν δεν αντιδράσουμε, θα βυθιστούν τόσο οι χώρες του Νότου όσο και οι χώρες του Βορρά». Ηδη η οικονομία της μαφίας, η τρομοκρατία, ο φονταμενταλισμός, η κοινωνική αποξένωση και ο φασισμός συνοδεύουν την πορεία του κόσμου. Ο τρίτος παγκόσμιος πόλεμος δεν είναι ένα σχήμα λόγου στην ανάλυση του γάλλου συγγραφέα. Μετά τον σεισμό που προκάλεσε η κατάρρευση της Σοβιετικής Ενωσης μεγάλα τμήματα της ανθρωπότητας, τα οποία έχουν κλονιστεί και έχουν υποστεί ρωγμές, βρίσκονται σε ασταθή ισορροπία, σημειώνει ο Ανγκελάρ.
Οι νέες εθνικές, θρησκευτικές και εθνικιστικές διαμάχες που εκκολάπτονται καθώς και η μείωση μερικών ουσιαστικών φυσικών πόρων (νερό και πετρέλαιο) αναμένεται να προκαλέσουν ισχυρές εντάσεις που θα οδηγήσουν σε περιφερειακές συγκρούσεις, σημειώνει εύστοχα ο συγγραφέας. Μπροστά σε αυτή τη νέα πραγματικότητα η Ευρώπη «παραμένει απελπιστικά σιωπηλή. Μοιάζει με έναν νευρικό Λεβιάθαν, μια μηχανή παραγωγής, που αρνείται να καταλάβει τον καινούργιο κόσμο, να συμβάλει στη γέννησή του και να τον καταστήσει πιο ανθρώπινο». Με το βιβλίο αυτό ο Ανγκελάρ δεν επιχειρεί ούτε μια γεωπολιτική ούτε μια οικονομική ανάλυση αλλά καταθέτει ορισμένες ριζοσπαστικές απόψεις για τον «καινούργιο κόσμο». Εξετάζει διεξοδικά τις προκλήσεις που είμαστε υποχρεωμένοι να αντιμετωπίσουμε και τους δρόμους που πρέπει να ακολουθήσουμε για να τις υπερνικήσουμε.
Στο πρώτο μέρος της μελέτης ο συγγραφέας προσπαθεί να δείξει τους γεωπολιτικούς κινδύνους και τις ανισορροπίες στον πλανήτη. Στη συνέχεια, στο δεύτερο μέρος, διαφωνεί έντονα με τις θέσεις του Χάντινγκτον. Προσπαθεί να δείξει ότι οι πραγματικές συγκρούσεις δεν είναι πολιτισμικές, όπως υποστηρίζει ο αμερικανός καθηγητής, αλλά συνδέονται με την έλλειψη των φυσικών πόρων και με το περιβάλλον. Ο γάλλος συγγραφέας υποστηρίζει τη θέση ότι η αντίθεση Βορρά-Νότου έχει αρχίσει να εξαφανίζεται ή, πιο συγκεκριμένα, ότι η περίφημη διαχωριστική γραμμή δεν περνάει ανάμεσα στις χώρες αλλά βρίσκεται στο εσωτερικό κάθε χώρας και ότι οι «πραγματικοί εχθροί» είναι ήδη η τρομοκρατία και η μαφία.
Στο τρίτο μέρος του βιβλίου ο Ανγκελάρ υποστηρίζει ότι δεν είναι το Ισλάμ ο καινούργιος εχθρός του ανθρώπινου γένους αλλά ο φονταμενταλισμός, ο οποίος μετατρέπει τη θρησκεία, την εθνότητα ή οτιδήποτε άλλο σε άλλοθι της εξουσίας και της βίας. «Ο θρησκευτικός φονταμενταλισμός με το πρόσχημα ότι επαναϊεροποιεί την κοινωνία, μετατρέπει σε είδωλα τους πιο φθαρμένους κώδικες. Αποτελεί μια αρχαϊκή απάντηση στη διεύρυνση της εθνικής, πολιτισμικής και οικονομικής ποικιλίας» γράφει χαρακτηριστικά. Τέλος, στο τέταρτο μέρος, στρέφεται «εναντίον της θεωρίας του Πόπερ για την ανοιχτή κοινωνία». Η κοινωνία δεν μπορεί να παραμείνει «ανοιχτή» παρά μόνο αν τη διέπουν ρυθμιστικοί κανόνες. Το οικονομικό άνοιγμα χωρίς ένα πολιτικό αντιστάθμισμα μπορεί να την οδηγήσει στην καταστροφή, υποστηρίζει. Από τα πιο ενδιαφέροντα σημεία του βιβλίου είναι η ανάλυση που επιχειρεί ο Ανγκελάρ για το οργανωμένο έγκλημα. Αυτό δεν έχει πια τη μορφή μιας συμμορίας λαθρεμπόρων αλλά τη μορφή διεθνών οργανώσεων με απίστευτη δύναμη, οι οποίες προσπαθούν να ανατρέψουν την κρατική εξουσία ή διεξάγουν αληθινούς πολέμους.
Σήμερα «βρισκόμαστε αντιμέτωποι με μια αλυσίδα χωρίς τέλος, στην οποία η φτώχεια συντηρεί την εγκληματικότητα, η οποία συνδέεται με την τρομοκρατία. Τα τεράστια κέρδη που προκύπτουν από τις εγκληματικές δραστηριότητες της μαφίας ενισχύουν τις δυνάμεις της σκιάς, οι οποίες αποκτούν τα πιο σύγχρονα όπλα και διαβρώνουν την επίσημη οικονομία και τους κρατικούς μηχανισμούς» τονίζει ο συγγραφέας.
Το δοκίμιο του Φιλίπ Ανγκελάρ έχει τη μορφή ενός κατηγορητηρίου απέναντι στην «Ενωμένη Ευρώπη», η οποία αδυνατεί, προς το παρόν τουλάχιστον, να οικοδομήσει μια κοινωνία πολιτών. «Οι Ευρωπαίοι οφείλουν να οικοδομήσουν μια κοινωνία των πολιτών, διαφορετικά δεν θα μπορέσει να υπάρξει μια Ενωμένη Ευρώπη. Οι Ευρωπαίοι, αλλά και όλος ο κόσμος, θα ήταν ηττημένοι από μια παρόμοια εξέλιξη» σημειώνει εύστοχα στην εισαγωγή του βιβλίου του.
Σωτήρης Ντάλης
ΤΟ ΒΗΜΑ, 29-08-1999
Κριτικές
Δεν βρέθηκαν δημοσιεύσεις
