Ιστορίες φλογερού έρωτα ΜΕΤΑΧΕΙΡΙΣΜΕΝΟ

Iστορίες φλογερού έρωτα θα αρχίσουν να διηγούνται μεταξύ τους οι τέσσερις πρώην σύζυγοι του Tζακ Mάουζερ, για να κρατηθούν ξύπνιες και να σωθούν από βέβαιο θάνατο. Mετά την κηδεία τού ανθρώπου με τον οποίο η καθεμιά έζησε ένα κομμάτι ζωής, καταθέτουν τις εμπειρίες τους και δίνουν μία διαφορετική οπτική τού ίδιου άνδρα, ως εραστή και συζύγου. Στις Ιστορίες Φλογερού Έρωτα κεντρικό πρόσωπο είναι ο Τζακ Μάουζερ, είτε ως παρουσία είτε ως απουσία. Ωστόσο εξίσου δυναμική είναι και η παρουσία των τεσσάρων πρώην συζύγων του. Όπως και της πέμπτης ή μάλλον της πρώτης, την οποία ο Τζακ παντρεύτηκε με ένα γάμο παρωδία και η οποία χάθηκε σε μια άλλη χιονοθύελλα. Tο χιόνι και η φωτιά, η έπαρση και η τιμωρία, το πάθος και η αίσθηση της απώλειας είναι τα μοτίβα που διαπλέκονται σε ένα γοητευτικό σύνολο.





ΚΡΙΤΙΚΗ



Αρκετές γυναίκες συγγραφείς γράφουν «γυναικεία» μυθιστορήματα με γυναίκες ηρωίδες και δεν απευθύνονται αποκλειστικά σε αφελείς ή χωρίς αισθητικές απαιτήσεις αναγνώστριες αλλά φιλοδοξούν να σαγηνεύσουν ένα ευρύ κοινό και των δύο φύλων. Τέτοιες συγγραφείς με υψηλούς στόχους, ποιότητα στα κείμενα και επιδεξιότητα στον χειρισμό κοινωνικών θεμάτων εμφανίζονται συνεχώς τα τελευταία χρόνια. Σε αντίθεση με εκείνες οι οποίες προσπαθούν να κολακεύσουν τις αναγνώστριες, αναμοχλεύοντας τα πάθη ανάμεσα σε άντρες και γυναίκες και υπερτονίζοντας τις αντιθέσεις ανάμεσά τους για να πουλήσουν περισσότερα αντίτυπα, παρουσιάζουν τους ήρωες και τις ηρωίδες τους με τις πραγματικές τους ιδιότητες. Εξετάζοντας τις ποικίλες πτυχές της καθημερινότητας από μια άλλη οπτική γωνία, θίγοντας αμιγώς γυναικεία ζητήματα, όσα παραβλέπουν οι άρρενες συγγραφείς συνειδητά ή όχι ­ πιθανότατα από καθαρή άγνοια της γυναικείας ψυχοσύνθεσης ­, προσφέρουν στη λογοτεχνία σημαντικά μυθιστορήματα, ικανά όχι μόνο να αντιμετωπιστούν θετικά από την κριτική μα και να συγκινήσουν το κοινό τους ανεξαρτήτως φύλου.

Παρόμοια μυθιστορήματα συναντάμε στη σειρά της Νεφέλης «Σελάνα - Γυναίκες συγγραφείς του κόσμου», όπου εντάχθηκαν οι Ιστορίες φλογερού έρωτα (ο τίτλος δεν παραποιήθηκε από τον έλληνα εκδότη, είναι ακριβής μετάφραση του πρωτότυπου και άρα δεν στοχεύει στην άγρα αναγνωστριών) της Λουίζ Ερντριχ (Λιτλ Φολς, Μινεσότα, 1954). Κόρη εκπαιδευτικών, με πατέρα γερμανικής καταγωγής και μητέρα προερχόμενη από τη φυλή των Τσιπίγουα, η Ερντριχ διακρίθηκε για τη συμβολή της στην κατανόηση των αμερικανών Ινδιάνων και χαρακτηρίστηκε η πρώτη συγγραφέας που αντλεί από την πολιτιστική κληρονομιά και την ιστορία τους για να αποδώσει γλαφυρά τη φωνή τους. Στην τετραλογία της Love Medicine (1984), The Beet Queen (1986), Tracks (1988) και Bingo Palace (1994) πραγματεύεται τους οικογενειακούς και θρησκευτικούς δεσμούς στις κοινότητες των Τσιπίγουα αλλά και τις σχέσεις λευκών, μιγάδων και Ινδιάνων.

Εδώ απομακρύνεται από τη θεματική της προηγούμενης δουλειάς της, εκείνη που την έκανε γνωστή και της έφερε φήμη και βραβεία. Ασχολείται με τα προβλήματα των σύγχρονων γυναικών τα οποία δεν συνδέονται καθόλου με τον πολιτισμό των Ινδιάνων, όσων απέμειναν στις ΗΠΑ μετά την εξολόθρευση των ιθαγενών από τους λευκούς αποίκους, τους κατακτητές της Δύσης. Πρόθεσή της δεν είναι να μιλήσει για το δέσιμο με τη γη, τη φτώχεια, την απομόνωση ή την αλλοτρίωση αυτής της συγκεκριμένης μειονότητας, αλλά να διερευνήσει τις αισθηματικές και συζυγικές σχέσεις, τον γάμο, το διαζύγιο, τη μητρότητα, την επαγγελματική τακτοποίηση, την προσπάθεια για επιβίωση στην αμερικανική επαρχία, την εν πολλοίς συντηρητική.

Κεντρικός ήρωας του μυθιστορήματος είναι ο Τζακ Μάουζερ, ινδιάνικης καταγωγής, σκληροτράχηλος εργολάβος οικοδομών, πρώην ποδοσφαιριστής, λάτρης του ωραίου φύλου, ο οποίος απανθρακώνεται σε μια πυρκαϊά στο σπίτι του αφήνοντας απαρηγόρητες τις τέσσερις από τις πέντε συζύγους του. Αυτές οι γυναίκες, που έχουν δώσει νόημα στον κάπως μονότονο βίο του γλυκαίνοντας τις ημέρες και τις νύχτες του, μολονότι τον έχουν διαδοχικά εγκαταλείψει, αφηγούνται τις αναμνήσεις τους από την κοινή τους ζωή. Η πέμπτη, η μοναδική που δεν μπορεί να πάρει μέρος στην εξομολογητική σκυταλοδρομία των υπολοίπων, είναι νεκρή. Την «παντρεύτηκε» σε έναν γάμο-παρωδία μέσα σε τοπικό μπαρ και προτού προλάβουν να χαρούν τον μήνα του μέλιτος εκείνη πέθανε σε μια χιονοθύελλα ­ κάτι που στοιχειώνει τον ύπνο του. Οι απαρηγόρητες χήρες λοιπόν καταθέτουν τις προσωπικές τους απόψεις γα τον εκλιπόντα, κρίνοντάς τον ως εραστή και ως σύζυγο μα κυρίως ως ανθρώπινη οντότητα. Εγκλωβισμένες εξαιτίας της χιονοθύελλας σε ένα αμάξι, με το οποίο έχουν αναχωρήσει από τον τόπο της κηδείας του, για να κρατηθούν ξύπνιες και να γλιτώσουν από τον πιθανό θάνατο θυμούνται, νοσταλγούν, σχολιάζουν και ταυτόχρονα κάνουν την αυτοκριτική τους. Μολονότι ο Τζακ είτε ως παρουσία είτε ως απουσία παραμένει το βασικό πρόσωπο του μυθιστορήματος, το ενδιαφέρον της συγγραφέως εστιάζεται στις τέσσερις ηρωίδες της. Επιθυμεί να σκιαγραφήσει τους χαρακτήρες τους και επιπλέον να καταδείξει το πώς προσεγγίζουν το κοινό θέμα, τη συμβίωσή τους με τον ίδιο άντρα.

Το μυθιστόρημα αρχίζει το 1981 στο Γουίλιστον της Βόρειας Ντακότας, όταν ο Τζακ γνωρίζει στο μπαρ «Το ναυάγιο» την Τζουν και διαισθάνεται ότι μαζί της θα πάψει να αλητεύει σαν αδέσποτο σκυλί. Ο θάνατός της από το κρύο τού γεννά τύψεις από τις οποίες είναι αδύνατον να απαλλαγεί. Ετσι οι πραγματικοί γάμοι που ακολουθούν δεν μπορούν να του προσφέρουν την ποθούμενη γαλήνη. Ο δικός του θάνατος τον Ιανουάριο του 1995 τον λυτρώνει από τις ενοχές αλλά και από την ψυχική οδύνη που του προκαλούν οι τέσσερις πρώην σύζυγοι, η Εληνορ, η Κάντις, η Μάρλις και η Ντοτ. Από αυτές μόνο η Εληνορ τον έχει αγγίξει συναισθηματικά, αυτή είναι η πιο σημαντική, η μόνη που τον έχει αγαπήσει ­ έστω και αν τον εγκατέλειψε, όπως οι άλλες ­ με έναν έρωτα δυνατό, ασίγαστο και απελπισμένο. Διωγμένη από τη σχολή όπου δίδασκε επειδή αποπλάνησε έναν μαθητή της, η Εληνορ καταφεύγει σε μια μονή για να απομονωθεί από τον κόσμο που δεν την αποδέχεται και με την ευκαιρία να γράψει ένα βιβλίο για τη ζωή της Λεοπόλντας, μιας σοφής μοναχής ενωμένης με τον Θεό με μια ιστορία έρωτα. Είναι η πιο ευαίσθητη, η πλέον προβληματισμένη και η περισσότερο συμπαθής από τις τέσσερις χήρες.

Η Λουίζ Ερντριχ περιγράφει με αντικειμενικότητα τις συμπεριφορές των ηρωίδων της, τις παρουσιάζει γήινες, με προτερήματα και ελαττώματα και όχι σαν αγγέλους. Η ερωτική τους βουλιμία, το ερωτικό πάθος και η απιστία τους δεν είναι παρά φυσιολογικές εκδηλώσεις των ανθρωπίνων πλασμάτων. Η οικειότητα μάλιστα που αναπτύσσεται ανάμεσά τους καθώς και η συντροφικότητα που γεννιέται εν ώρα κινδύνου διαλύει κάθε αντιπαλότητα που προέρχεται από την αγάπη τους για τον ίδιο άντρα. Αλλά και ο ήρωας δεν αντιμετωπίζεται ως εχθρός, ως σαρκοβόρο αρσενικό που απειλεί να κατασπαράξει το αδύνατο φύλο. Αντιθέτως παρουσιάζεται ως ένας τρυφερός και ευσυγκίνητος άντρας που φτάνει στο σημείο να κλάψει για χάρη της γυναίκας που του εμπνέει ερωτικά αισθήματα. Η συγγραφέας προσπαθεί να αναλύσει τις διαφυλικές σχέσεις εμβαθύνοντας στην ουσία τους, κύριο μέλημά της όμως είναι να υμνολογήσει την αγάπη. Ετσι ο έρωτας ανάμεσα σε άντρα και γυναίκα, ο λεσβιακός έρωτας, η πατρική και η μητρική αγάπη, η αγάπη του παιδιού προς τον γονέα, η αγάπη του ανθρώπου στον Θεό είναι πανταχού παρούσες στο μυθιστόρημα. Αλλωστε αυτά είναι τα θέματα «που διατρέχουν την παγκόσμια λογοτεχνία ανά τους αιώνες», σύμφωνα με το εξαιρετικό εισαγωγικό κείμενο της Αθηνάς Δημητριάδου.

Εκτός από το περιεχόμενο του μυθιστορήματός της, η Λουίζ Ερντριχ ενδιαφέρεται και για τη μορφή του. Συνθέτει την ιστορία του ήρωά της όπως τη βλέπουν οι τέσσερις γυναίκες αλλά και ο ίδιος, πηγαίνοντας τη δράση πότε μπροστά και πότε πίσω στον χρόνο, με διαδοχικές αφηγήσεις, πρωτοπρόσωπες και τριτοπρόσωπες. Η ρεαλιστική γραφή της, ωστόσο, η βασισμένη στην προφορική παραδοσιακή αφήγηση των ινδιάνων παραμυθάδων, συχνά εκτρέπεται προς το φαντασιακό. Το φάντασμα του νεκρού εμπλέκεται σε περιπέτειες, κάτι που προσδίδει στις Ιστορίες φλογερού έρωτα μια αύρα υπερρεαλισμού ή τη γοητεία του παραμυθιού, για να θυμηθούμε και τους συγγραφείς της Λατινικής Αμερικής, τους μαστόρους της αφήγησης ­ τέκνα λευκών και ιθαγενών, μιγάδες, οι περισσότεροι ­, τους επινοητές του λογοτεχνικού στυλ που αποκλήθηκε μαγικός ρεαλισμός.



Φίλιππος Φιλίππου

ΤΟ ΒΗΜΑ, 19-09-1999