Και πάλι για τον Ερωτόκριτο

Από πολλές δεκαετίες έχει διαπιστωθεί η βαθύτατα ελληνική εθνική συνείδηση του ποιητή του "Ερωτόκριτου". Δεν είναι μόνο η ικανότητά του να πλάσει και να καταξιώσει ένα καινούργιο ελληνικό λογοτεχνικό γλωσσικό όργανο, αλλά και η "συμπαντική" θεώρηση του ελληνικού κόσμου που προβάλλει: Αρχαία Αθήνα, Μακεδονία, Βυζάντιο, Κρήτη, Κύπρος κ.λπ. ενωμένα σαν μια ιστορική συνέχεια, "λειωμένα" στο ποιητικό του όραμα, "ξαναχυμένα" σε νέο καλούπι τέχνης που αντανακλούσε την αναγεννησιακή νεοελληνική -υπό βενετικό καθεστώς- θεώρηση του κόσμου: γι' αυτόν "ξαναγεννήθηκεν η φύση των πραμάτων". Πώς προσδιορίζεται ένας Έλληνας στη βενετοκρατούμενη Κρήτη του 17ου αιώνα; Ελληνικό κράτος δεν υπήρχε. Η ελληνική γλώσσα ήταν βέβαια "κοινή" στην τότε Κρήτη, πλάι στην ιταλική (βενετική διάλεκτο), την επίσημη γλώσσα. Όσο κι αν σήμερα -με αναχρονιστικά κριτήρια- μας φαίνεται τούτο "συντηρητικό" ή απλο"ικό, η μόνη βέβαια απόδειξη ελληνικής εθνικής συνείδησης ήταν τότε το ορθόδοξο θρησκευτικό δόγμα. Στον "Ερωτόκριτο", Ορθοδοξία και αγάπη των νεοελληνικών παραδόσεων δείχνουν ακόμη οι αναφορές στα μοιρολόγια και η ιδιοφυής σύνθεση μοιρολογιών απ' τον ίδιο τον ποιητή.

Σ. Ευαγγελάτος