Θεωρητικές και θετικές επιστήμες

Το ζήτημα της σχέσης μεταξύ θεωρητικών και θετικών επιστημών αποτελεί επί δεκαετίες αντικείμενο εκτεταμένου στοχασμού και διαλόγου· έχει άραγε η σχέση αυτή τον χαρακτήρα μιας δημιουργικής, αλληλοτροφοδοτούμενης συνύπαρξης, ή πρόκειται για δύο απολύτως διακριτές «κουλτούρες» που τις χωρίζει ένα αγεφύρωτο ρήγμα; Το θέμα τέθηκε με εμφατικό τρόπο πριν από εξήντα περίπου χρόνια, με τη δημοσίευση του κλασικού πλέον δοκιμίου του C. P. Snow Οι δύο κουλτούρες και η επιστημονική επανάσταση. Εκκινώντας από τούτο το δοκίμιο, το παρόν βιβλίο στο πρώτο του μέρος επανεξετάζει τη σχέση μεταξύ θεωρητικών και θετικών επιστημών, αμφισβητώντας την ύπαρξη αυστηρής διαχωριστικής γραμμής μεταξύ τους, και, επιπλέον, επιχειρεί την ανίχνευση εσωτερικών υποδιαιρέσεων στις δύο αυτές «κουλτούρες»· τοποθετεί επίσης την όλη προβληματική στο πλαίσιο της μεγάλης «εικόνας», αυτής των αλληλεπιδράσεων μεταξύ θεωρητικών και θετικών επιστημών στο πλαίσιο των πολιτισμών.

Στο δεύτερο μέρος του βιβλίου, με την παραδοχή πλέον ότι δεν υφίσταται απόλυτος διαχωρισμός μεταξύ θεωρητικών και θετικών επιστημών, αναζητούνται παραλληλίες και τομές τους. Για τον εντοπισμό τους, συζητούνται τα ερωτήματα περί της φύσης των Μαθηματικών και της σχέσης τους με τη Φυσική και τη Φιλοσοφία, ενώ, όσον αφορά τις ανθρωπιστικές και κοινωνικές επιστήμες, προσφέρονται παραδείγματα τόσο για τη δυνητική χρησιμότητα των Μαθηματικών στη δικανική απόδειξη όσο και για την αποτυχία του διεθνολόγου Alexander Wendt να θεμελιώσει μια κβαντική οντολογία των κοινωνικών επιστημών.

Το «ταξίδι» ολοκληρώνεται με τη διατύπωση σκέψεων για το μέλλον της σχέσης των θεωρητικών και των θετικών επιστημών στη βάση και νέων «αξόνων» ύφανσής της, ενώ υπογραμμίζεται η μεγάλη αξία των ανθρωπιστικών και κοινωνικών επιστημών για την ίδια τη Δημοκρατία.

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ
Ευχαριστίες
Πρόλογος του Στέφανου Τραχανά
Εισαγωγή

ΜΕΡΟΣ Α?
1. Ο Charles P. Snow και οι δύο κουλτούρες

2. Απόπειρα αντίκρουσης της θέσης του Snow
α. Ομοιότητες ανάμεσα στην επιστήμη και την τέχνη
β. Η ενίοτε «δύσκολη» επικοινωνία επιστημόνων και φιλοσόφων
γ. Η μάλλον «άνετη» επικοινωνία επιστημόνων και καλλιτεχνών
δ. Δικαιώνεται τελικώς ο Charles P. Snow;

3. Δύο μόνον κουλτούρες ή και περισσότερες εσωτερικές υποδιαιρέσεις τους;

4. Η μεγάλη «εικόνα» των αλληλεπιδράσεων στο πλαίσιο των πολιτισμών
α. Τρία παραδείγματα
β. Ο αυτοέλεγχος και η «αυτονομία» της επιστήμης

ΜΕΡΟΣ B?
5. Θεωρητικές και θετικές επιστήμες, παραλληλίες και τομές – Η βασική προβληματική

6. Τα μαθηματικά στην «οριογραμμή» θετικών και θεωρητικών επιστημών – Η παράλογη «εφαρμοσιμότητά» τους
α. Η εξήγηση μαθηματικών, βιολόγων και φιλοσόφων για την εφαρμοσιμότητα των Μαθηματικών
β. Πώς οι φυσικοί εξηγούν την εφαρμοσιμότητα των Μαθηματικών;

7. Μαθηματικά, φυσική και φιλοσοφία: Παραλληλίες και τομές
α. Η ομοιότητα Μαθηματικών και φιλοσοφίας
β. Η συνεισφορά των Μαθηματικών στη φιλοσοφική έρευνα
γ. Το θεώρημα της πληρότητας του Godel και η «θεωρία» των πάντων στη φυσική
δ. Η σχέση της φιλοσοφίας με τη φυσική

8. Μαθηματικά στα Νομικά και κβαντομηχανική στις Διεθνείς Σχέσεις και τις κοινωνικές επιστήμες; Παραλληλίες και τομές
α. Εφαρμογές των Μαθηματικών στα νομικά, και τα όριά τους
β. Μια ατελέσφορη απόπειρα εφαρμογής της κβαντομηχανικής στις Διεθνείς Σχέσεις και τις κοινωνικές επιστήμες

ΕΠΙΛΟΓΟΣ: Με το βλέμμα στο μέλλον – Θεωρητικές και θετικές επιστήμες: νέες τομές και συμπλεύσεις;

Βιβλιογραφία
Ευρετήριο