Γνωσιακή-συμπεριφοριστική ψυχοθεραπεία διαταραχών προσωπικότητας

Τα ζητήματα που προκαλεί η προσωπικότητα αποτελούσαν πάντα, σε μεγάλο βαθμό, την καρδιά της ψυχοθεραπείας. Η προσωπικότητα συνιστά μια διαγνωστική περιοχή όπου τα όρια "φυσιολογικού" και "παθολογικού" είναι ασαφή και ο θεραπευτής βρίσκεται συχνά αντιμέτωπος με θεματολογίες και συμπεριφορές μπροστά στις οποίες στέκει αμήχανος. Εκεί το μέτρο της "παθολογίας" ορίζεται με βάση τη λειτουργικότητα στους ορισμένους ρόλους, κυρίως αυτούς που έχουν να κάνουν με τις διαπροσωπικές σχέσεις.

Τα συμπεριφορικά μοτίβα και η γνωσιακή θεματολογία που μπορεί να εκδηλώσει ένας άνθρωπος στην προσπάθειά του να ανταποκριθεί στις ανάγκες και τις επιταγές τόσο της ανάπτυξης όσο και της ενήλικης ζωής του είναι πολλά. Πώς να ταξινομήσεις την προσωπικότητα; Μια αληθινή προσωπικότητα δεν ακολουθεί ποτέ την καθαρή τυπολογία των διαγνωστικών ταξινομήσεων, σε κάποιον βαθμό είναι πάντοτε διαστασιακή. Από την άλλη μεριά, ο κάθε άνθρωπος κινείται μέσα σε ένα ρεπερτόριο συμπεριφορών με τέτοιον τρόπο ώστε κάποιες συμπεριφορές να αποκλείονται τελείως: έτσι, στο πλαίσιο αυτού του περιορισμένου ρεπερτορίου συμπεριφορών η προσωπικότητα είναι, κατά κάποιον τρόπο, πάντοτε κατηγορική.

Γιατί να ασχοληθούμε με κάτι που είναι δύσκολο τόσο να το ορίσεις όσο και να το αλλάξεις; Για πολλά χρόνια οι προσπάθειες των σχολών ψυχολογίας ήταν εκ διαμέτρου αντίθετες. Η ψυχανάλυση είχε πάντοτε το αυτί εστιασμένο στην προσωπικότητα, αγνοώντας συχνά την οξύτητα του συμπτώματος και την ανάγκη αντιμετώπισής του. Ο συμπεριφορισμός και η πρώιμη γνωσιακή θεραπεία προσπάθησαν να παρακάμψουν το ζήτημα, κοίταζαν (και μετρούσαν) το σύμπτωμα ή τις δυσλειτουργικές σκέψεις. Ούτε αυτό λειτούργησε όπως αναμενόταν. Έτσι προέκυψαν προσεγγίσεις στον γνωσιακο-συμπεριφορικό χώρο που αφορούν περισσότερους θεραπευόμενους, με καλύτερα αποτελέσματα στους "δύσκολους" πελάτες. Αυτές περιγράφονται και αναλύονται με σαφήνεια και ικανότητα στον τόμο που κρατάτε στα χέρια σας.
Γιάννης Ζέρβας