Άγγελος Μ. Έβερτ

Η είσοδος των στρατευμάτων κατοχής βρίσκει τον Άγγελο Έβερτ στη θέση του Διευθυντού της Αστυνομίας Αθηνών. Θέση την οποία και διατηρεί μετά από «παράκληση» του Παναγιώτη Κανελλόπουλου, μετέπειτα Αντιπροέδρου στην Κυβέρνηση του Καϊρου. Από αυτή τη θέση δίνει τον δικό του εθνικό αγώνα κατά του κατακτητού, πρωτοστατώντας στην Εθνική Αντίσταση και στην Αντικατασκοπία με τα ψευδώνυμα ΟΤΤΟ (ΟΘΩΝ) και Κορυδαλλός Νο1 (Skylark number one).
Για τη δράση του αυτή αναγνωρίστηκε ως «ένας από τους κυριότερους αντιπροσώπους του Ελεύθερου Ελληνικού Κράτους στην Αθήνα».
Το βιβλίο αυτό επιχειρεί να αναδείξει αυτή τη δράση μέσα από τα κείμενα και τις μαρτυρίες πρωταγωνιστών της εποχής, μέσα από δημοσιεύματα του Τύπου, αλλά και από δηλώσεις πολιτικών που είχαν συνεργαστεί με τον Άγγελο Έβερτ.

Από το οπισθόφυλλο του βιβλίου

ΚΡΙΤΙΚΗ



Παραμένει η περίοδος της κατοχής τής Ελλάδας κατά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο ανεξερεύνητη σε πολλές όψεις της από την Ιστορία, παρ' όλο που έχουν γραφεί τόσα πολλά και από πολλές πλευρές. Τιμώντας τη μνήμη του πατέρα του ο πρώην πρόεδρος της Νέας Δημοκρατίας Μιλτιάδης Εβερτ κυκλοφόρησε ένα βιβλίο με τίτλο «Αγγελος Μ. Εβερτ. Η δράση του στην Κατοχή μέσα από μαρτυρίες» (εκδόσεις «Ι. Σιδέρης»), που αποτελεί εισφορά στην ιστορική έρευνα, η οποία και θα αξιολογήσει το περιεχόμενό του.

Ο πόλεμος βρήκε τον Αγγελο Εβερτ διευθυντή της Αστυνομίας Αθηνών και στη θέση αυτή έμεινε σε όλη τη διάρκεια της Κατοχής, αλλά και αργότερα, μετά την απελευθέρωση, ώς το 1951, οπότε έγινε αρχηγός της Αστυνομίας Πόλεων (ώς το 1954). Το εύλογο ερώτημα είναι: Γιατί έμεινε σ' αυτήν την κρίσιμη θέση και ποιον υπηρέτησε όταν η χώρα βρισκόταν υπό καθεστώς στυγνής Κατοχής και με κυβέρνηση δωσιλόγων; Σ' αυτό το ερώτημα απαντά το βιβλίο, με μαρτυρίες πρωταγωνιστών της εποχής, που βεβαιώνουν, όπως αναφέρεται στον πρόλογο, ότι: «Ο Αγγελος Εβερτ καθ' όλη τη διάρκεια της Κατοχής φιλόξενει αντιστασιακούς στο σπίτι του, οργανώνει τη φυγάδευση Αγγλων, Ελλήνων και Εβραίων στη Μέση Ανατολή, διευκολύνει τα συμμαχικά κλιμάκια κατασκοπίας και δολιοφθορών, μεταφέρει ασυρμάτους με το αυτοκίνητό του, βοηθάει αντιστασιακούς να δραπετεύσουν από τις φυλακές, προμηθεύει πλαστές ταυτότητες σε όποιους έχουν ανάγκη να προστατευθούν με αλλαγή του ονόματός τους, προειδοποιεί για επικείμενες συλλήψεις και είναι εν γνώσει των μεγαλύτερων εθνικών αποστολών εναντίον του κατακτητού».

Ο Παναγιώτης Κανελλόπουλος σε επιστολή του, στις 15 Μαΐου 1945, που δημοσιεύεται στο βιβλίο, γράφει: «Μετά την είσοδον των Γερμανών εις τας Αθήνας ο κ. Αγγελος Εβερτ παρεκλήθη υπ' εμού, όπως διατηρών την θέσιν του Διευθύνοντος της Αστυνομίας Αθηνών συμβάλει εις την εθνικήν αντίστασιν κατά του κατακτητού».

Πράγματι ο Αγγελος Εβερτ, όπως προκύπτει από μαρτυρίες, δημοσιεύματα του Τύπου που δεν αμφισβητήθηκαν και δηλώσεις πολιτικών στη διάρκεια σχετικών συζητήσεων στη Βουλή κι εκτός αυτής, συνέβαλε στην Αντίσταση κατά την Κατοχή. Συμμετείχε σε οργανώσεις που συνεργάζονταν με τις βρετανικές υπηρεσίες χρησιμοποιώντας τα ψευδώνυμα «ΟΤΤΟ» («Οθων») και «Skylark number one» («Κορυδαλλός Νο 1»).

Η αντιστασιακή δράση του Αγγ. Εβερτ κατά την περίοδο της Κατοχής αναγνωρίστηκε και από ηγέτες της Αριστεράς, όπως και από τους μετά την Απελευθέρωση πρωθυπουργούς (Γ. Παπανδρέου, Θεμ. Σοφούλη κ.ά.). Ο Λεωνίδας Κύρκος είχε δηλώσει: «Ο Αγγελος Εβερτ είχε σχέσεις με τις βρετανικές μυστικές υπηρεσίες και στα χρόνια της Κατοχής και στο πλαίσιο της συμμαχικής δραστηριότητας και βοήθησε πολλούς από τους αγωνιστές της Αντίστασης απ' όλους τους ιδεολογικούς και πολιτικούς χώρους». Και ο Χαρ. Φλωράκης, απαντώντας σε όσους αμφισβήτησαν τη δράση του Αγγ. Εβερτ, είχε δηλώσει: «Κακώς τον μεταχειρίζονται έτσι. Είχε κατά τη διάρκεια της Κατοχής αντιστασιακή προσφορά». Επίσης ο Αλέξ. Σβώλος έγραψε ότι ο Εβερτ «όχι μόνον επροστάτευσε, αλλά και διευκόλυνε εις την αντικατοχικήν δράσιν οργανώσεις και άτομα αδιακρίτως πολιτικών τάσεων».

Το βιβλίο έχει ένα πολύ σοβαρό κενό. Δεν καλύπτει την επίμαχη περίοδο των Δεκεμβριανών, για την οποία θα πρέπει να υπάρχουν στοιχεία στο αρχείο του Αγγελου Εβερτ, που ως αστυνομικός διευθυντής Αθηνών είχε την κύρια ευθύνη για την τήρηση της τάξεως και την αποφυγή αιματοχυσίας: Είναι γνωστό ότι τα Δεκεμβριανά άρχισαν όταν στις 3 Δεκεμβρίου 1944, στις 10.45, στην πλατεία Συντάγματος το πλήθος των διαδηλωτών του ΕΑΜ δέχτηκε πυρά από το κτήριο της Διεύθυνσης της Αστυνομίας.

Στο βιβλίο του «Εξέγερση στην Αθήνα» ο Ι.Ο. Ιατρίδης (εκδόσεις «Νέα Σύνορα»), αντλώντας πληροφορίες από σοβαρές πηγές, γράφει: «Πλήθη πολλών εκαντοντάδων άρχισαν σε λίγο να περνούν στην πλατεία, κατευθυνόμενα προς το τμήμα που φρουρούσε τη Διεύθυνση της Αστυνομίας. Οι αστυνομικοί, σχεδόν πανικόβλητοι, προς στιγμήν φάνηκαν να τα έχουν χαμένα. Αυτήν ακριβώς τη στιγμή, σύμφωνα με όλες τις αφηγήσεις αυτοπτών μαρτύρων, κάποιος ντυμένος στρατιωτικά, αλλά που δεν ανήκε στην Αστυνομία, βγήκε τρέχοντας από την αυλή του κτηρίου της Διευθύνσεως της Αστυνομίας και φτάνοντας στην παράταξη των αστυνομικών τούς φώναξε: "Πυροβολήστε τους παλιανθρώπους!", ενώ ταυτόχρονα άρχισε να βάλλει με ένα αυτόματο εναντίον του πλήθους που προχωρούσε. Οι αστυνομικοί χαμήλωσαν τα όπλα τους και άρχισαν να βάλλουν. Εξαλλο το ωρυόμενο πλήθος των διαδηλωτών άλλαξε κατεύθυνση κι έτρεξε να καλυφθεί αφήνοντας πίσω του καμιά δωδεκαριά νεκρούς και σοβαρά τραυματισμένους», (σελ. 181)

Στο βιβλίο για τον Αγγελο Εβερτ γίνεται αναφορά στα Δεκεμβριανά μόνο με ένα μικρό απόσπασμα από το βιβλίο του αστυνομικού Αθαν. Αθανασιάδη «Τι έκαμα διά την Ελλάδα;», ο οποίος έγραψε: «Κατά του κομμουνισμού ενήργει μετά σωφροσύνης, χωρίς να φθάση στα άκρα.(...) Είχε μεγάλην αυτοπεποίθησιν και αισιοδοξίαν και εδήλωσεν ότι: "θα ετήρει την τάξιν με την μπαστούναν του" κατά τας ημέρας της απελευθέρωσεως. Πράγματι την ετήρησεν.

Αργότερον, κατά την επανάστασιν του Δεκεμβρίου 1944, δεν ηδυνήθη να την τηρήση, αλλ' εις το σημείον αυτό ουδεμίαν ευθύνην φέρει (...)». Ποιος, όμως, είχε την ευθύνη; Η Αριστερά έως και σήμερα επιρρίπτει σοβαρές ευθύνες για τα Δεκεμβριανά και στον Αγγελο Εβερτ.

Τα δραματικά γεγονότα της εποχής θα φωτιστούν όταν δημοσιοποιηθούν όλα τα στοιχεία από τους κλειστούς φακέλους. Αν υπάρχουν στοιχεία στο αρχείο Εβερτ, θα πρέπει να τα δώσει στην ιστορική έρευνα ο Μιλτιάδης Εβερτ, ο οποίος στην εισαγωγή του βιβλίου γράφει: «Πιστεύω ότι ήρθε ο καιρός να αντιληφθούμε όλοι οι Ελληνες, ανεξάρτητα από ιδεολογική και πολιτική τοποθέτηση, ότι αυτά που μας ενώνουν είναι πολύ περισσότερα από αυτά που, ενδεχομένως, μας χωρίζουν». Και γι' αυτά που «μας χωρίζουν», όμως, πρέπει να γνωρίζουμε την αλήθεια.



Βικ. Ν.

ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ - 09/02/2007