Ιερά οδός 343. Μαρτυρίες από το Δρομοκαϊτειο

Ιερά Οδός 343. Σταθμός και αφετηρία για αναζήτηση των χαμένων δεσμών με τη ζωή.

• Μια μακρά πορεία για συνάντηση των «υγιών» με τους «ψυχικά ασθενείς» μέσα από την εκατοντάχρονη και πλέον ζωή του Δρομοκαΐτειου.
• Καταγραφή της ιστορίας από ζωντανές μαρτυρίες.
• Προσπάθεια γνωριμίας με την «τρέλα» πέρα από στερεότυπα.
• Γεφύρωμα των «μέσα» με τους «έξω».
• Κι ο διαλογισμός: ποιες είναι οι δύο όχθες που θέλουμε —αν θέλουμε— να γεφυρώσουμε, ποιος θα τις οριοθετήσει, πού στεκόμαστε εμείς, σε ποιο ακριβώς σημείο θέλουμε να στηθεί η γέφυρα (ή οι γέφυρες), ποιοι θεσμοί θα στηρίξουν το έργο.
• Κι ακόμα πιο πέρα: υπάρχουν πραγματικά οι δύο όχθες; Κι αν όχι, τότε γιατί υπάρχει η άβυσσος;
• Στόχος του βιβλίου, λοιπόν, η «δια μέσου» του εαυτού μας συνάντηση με τον ψυχικά άρρωστο.




Είναι ανελέητα σκληρό να διαβείς το κατώφλι, πόσο μάλλον να συζήσεις με τους νοσηλευόμενους. Σ’ αυτό το δαιδαλώδη κόσμο, το μακρινό και απρόσιτο, βάδισε επί χρόνια η Μαρία Φαφαλιού, μαζεύοντας αγριολούλουδα και πέτρες. Κατάφερε να μας κερδίσει. Τα σφιχτά χείλη άρχισαν να εκμυστηρεύονται , οι μαρτυρίες ήρθαν αυθόρμητα. Και η Μαρία τις κατέγραψε λέξη προς λέξη, και τις απόθεσε στοργικά, γνήσιες και αυθεντικές, στο βιβλίο της.

Δημήτρης Βρεττάκος (από εισήγησή του στην πρώτη παρουσίαση του βιβλίου στην Αρχαιολογική Εταιρεία, 16.2.1996)


Πρόκειται πραγματικά για έργο ζωής. Ένας ογκώδης τόμος, 450 σελίδων, γεμάτος με τις ιστορίες ανθρώπων που έζησαν στο Δρομοκαϊτειο, είτε ως ψυχικά ασθενείς νοσηλευόμενοι, είτε ως εργαζόμενοι. Εποχές κρίσιμες, μεσοπόλεμος, κατοχή, πρώτα μετακατοχικά χρόνια, δεκαετία του ’50, επόμενες δεκαετίες, πορεία για τη συνάντηση με τον 21ο αιώνα, προσπάθειες για την αποασυλοποίηση του Δρομοκαϊτειου σήμερα, όλα καταγράφονται με ιδιαίτερη ευαισθησία από τη συγγραφέα.

Κατερίνα Μάτσα, περ. Τετράδια Ψυχιατρικής Νο 54, Απρίλιος-Ιούνιος 1996


Η κ. Μαρία Φαφαλιού είναι καταξιωμένη συγγραφεύς στο χώρο της ιστορικής και κοινωνικής έρευνας… Δίνει ένα πανόραμα του νεοελληνικού βίου με κρίση αλλά και ανθρωπιά, επιλέγοντας το πιο οδυνηρό και αποτελεσματικό νυστέρι, την αυθεντική μαρτυρία, για να εξυγιάνει τις πληγές απ’ τα κοινωνικά και ψυχικά τραύματα, αφήνοντας τη φωνή της ν’ ακούγεται απαλά και διακριτικά, μ’ ελάχιστες παρεμβάσεις. Πλούσιες ανέκδοτες γραπτές και προφορικές μαρτυρίες, σκίτσα και πορτρέτα, έργα των ασθενών, πάμπολλες φωτογραφίες, είναι το αξιόπιστο υλικό που χρησιμοποίησε η κ. Μ. Φαφαλιού για την πολύπλευρη εξέταση του θέματος.

Μ. Δημητροπούλου-Αθανασιάδου, περ. Νέα Εστία 15.4.1996