Ποιος σκότωσε τον Μόμπυ Ντικ; ΜΕΤΑΧΕΙΡΙΣΜΕΝΟ

Ως πού μπορεί να φτάσει μια πόλη χωρίς ιστορία, προκειμένου ν' αποκτήσει μύθο και να γραφτεί ένα βιβίο άξιο να προσελκύσει την προσοχή και το ενδιαφέρον; Μέχρι και να σφετεριστεί ιστορίες πασίγνωστες, όπως αυτές του Μόμπυ Ντικ και του Γκιούλιβερ; Ναι, μέχρι εκεί. Με δομή αστυνομικού μυθιστορήματος. Με σαρκασμό και ειρωνεία. Με αγάπη και τρυφερότητα. Ένα σχόλιο πάνω στη σύγχρονη Ελλάδα, στο ρόλο των μέσων μαζικής ενημέρωσης και στη λαχτάρα που έχει κάθε άνθρωπος ή κάθε πόλη να έχει ιστορία.





Το «Ποιος σκότωσε τον Μόμπυ Ντικ» διαβάζεται εύκολα και γρήγορα, κινείται με ποικίλων αποχρώσεων ανατροπές και κρατάει ώς το τέλος ζωντανό το ενδιαφέρον του αναγνώστη. Η Ευγενία Φακίνου συνδυάζει στο βιβλίο της πλήθος στοιχεία: σχεδιάζει μιαν αόριστη αστυνομική δομή, που παράγει κάποιο σασπένς, ακόμη κι όταν τα δρώμενα δεν έχουν καμιά σχέση με αστυνομική ιστορία, καταπιάνεται με θέματα λογοτεχνίας και τρόπους γραφής χωρίς να λογοτεχνίζει, σκιτσάρει με προσεκτικά χαραγμένες γραμμές το ανθρώπινο περιβάλλον ενός απομονωμένου και περιορισμένου τόπου και χρησιμοποιεί με άνεση έναν μεγάλο αριθμό χαρακτήρων και τύπων. Το μυθιστόρημα της Φακίνου στηρίζεται σε μια πολύ καλή κεντρική ιδέα: ένας ανερχόμενος συγγραφέας αναλαμβάνει, ύστερα από επίσημη πρόσκληση των δημοτικών αρχών, να γράψει την ιστορία μιας πόλης χωρίς παρελθόν. Προκειμένου να σχηματίσει το υλικό του εκ του μηδενός, ο ήρωας καταφεύγει σε προφορικές αφηγήσεις των κατοίκων. Από αυτές τις αφηγήσεις προσπαθεί να πιαστεί για να οδηγηθεί στη δική του σύνθεση κι αυτές οι αφηγήσεις είναι που τρέφουν και το ίδιο το μυθιστόρημα. Όταν, ωστόσο, η Φακίνου βάζει στο παιχνίδι το ξεχασμένο χειρόγραφο που παραπέμπει στον Χέρμαν Μέλβιλ, αρχίζει κάπως να χάνει τον έλεγχο των πραγμάτων. Είναι ένα εύρημα υπερβολικό και μεγαλόσχημο, που κάνει μοιραία τους ήρωες να αντιδρούν και να φέρονται με πολύ απλοϊκό τρόπο. Και είναι ένα εύρημα που δεν κατορθώνει ώς το τέρμα να βρει το δρόμο του, εφόσον κατά την πορεία περιβάλλεται από διάφορες απιθανότητες, που δυσκολεύουν έτι περαιτέρω τη λειτουργία του. Η Φακίνου, όμως, δεν είναι καθόλου προσεκτική και με τους διαλόγους της, κατά τη διάρκεια των οποίων οι συνομιλητές αλληθωρίζουν συχνά μεταξύ τους, παρακολουθώντας μετά βίας ο ένας τον άλλον. Απομένουν, παρ' όλα αυτά, κάποια άλλα χαρίσματα του βιβλίου -όσα λέγαμε πρωτύτερα: οι πυκνές εναλλαγές της δράσης, το πολυάνθρωπο σκηνικό, η ποικιλία των ανατροπών, ο πλούτος των εσωτερικών και των εξωτερικών αναφορών της αφήγησης και η ζωηρή εικονογραφία μιας κλειστής και φύσει εσωστρεφούς κοινωνίας.

ΒΑΓΓΕΛΗΣ ΧΑΤΖΗΒΑΣΙΛΕΙΟΥ, ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ - 14/12/2001