Λόγοι διδακτικοί του πατρός προς τον υιόν

Οι Λόγοι διδακτικοί του πατρός προς τον υιόν του βενετοκρητικού φεουδάρχη και ποιητή Μαρίνου Φαλιέρου είναι ένα δημώδες παραινετικό ποίημα του πρώτου μισού του 15ου αιώνα. Έχει αποδέκτη τον γιο του ποιητή, τον Μάρκο, αλλά αποτυπώνει και γενικότερα προβλήματα της αρχοντικής κοινωνίας στη βενετοκρατούμενη Κρήτη: τις σχέσεις με τους χωρικούς και την αντιμετώπιση καινούργιων κοινωνικών δεδομένων, όπως η ανατροφή των αγοριών, η διεύθυνση μιας οικογένειας, οι απειλές που απορρέουν από τον πλούτο και τη χλιδή, ο χειρισμός του δεύτερου γάμου και οικονομικών-κληρονομικών ζητημάτων. Το έργο του Φαλιέρου φαίνεται να ακολουθεί την ηθικοδιδακτική παράδοση της ελληνικής υστερομεσαιωνικής λογοτεχνίας (π.χ. Σπανέας, Διδαχή Σολομώντος ή Ψευδο-Σπανέας, Συμβουλές στον Φραντσισκή του Στέφανου Σαχλίκη). Στην πραγματικότητα, αποτελεί, σε ένα τμήμα του, διασκευή μιας μορφής του μεσαιωνικού πεζού έργου De cura rei familiaris, που γνώριζε τότε εξαιρετική επιτυχία. Πάντως ο Φαλιέρος χρησιμοποιεί το πρότυπο αυτό, και άλλες πηγές, επιλεκτικά, για να διατυπώσει τις δικές του, επίκαιρες και πρακτικές συμβουλές για τη ζωή μέσα στον κόσμο. Είναι η πρώτη φορά που δημώδες λογοτέχνημα συμβουλεύει λεπτομερειακά για την επιλογή της νύφης, τις συζυγικές σχέσεις, την κατανομή καθηκόντων μέσα στην οικογένεια και τη μοίρα των παιδιών. Την έκδοση επιμελούνται οι ομότιμοι καθηγητές του Πανεπιστημίου του Άμστερνταμ Arnold van Gemert και Wim Bakker.

Οι Λόγοι διδακτικοί του πατρός προς τον υιόν είναι το έκτο βιβλίο της εκδοτικής σειράς του Ινστιτούτου Νεοελληνικών Σπουδών «Παλιότερα Κείμενα της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας». Σκοπός της είναι η γνωριμία και εξοικείωση του μορφωμένου αλλά μη εξειδικευμένου κοινού με λογοτεχνικά κείμενα παλιότερων περιόδων μέσα από εύχρηστες και αξιόπιστες επιστημονικά εκδόσεις, που απαλλάσσουν τον αναγνώστη από την ανάγκη να ψάξει ο ίδιος πρόσθετα βοηθήματα για την κατανόηση των έργων (λεξικά, εγκυκλοπαίδειες, ειδική βιβλιογραφία κτλ.).

Προπομπό της σειράς αποτέλεσε το βιβλίο-εισαγωγή Από τον ύστερο Μεσαίωνα ώς τον 18ο αιώνα. Εισαγωγή στα παλιότερα κείμενα της νεοελληνικής λογοτεχνίας, του Γ. Κεχαγιόγλου. Στη σειρά κυκλοφορούν ήδη τα βιβλία: Η κακοπαντρεμένη (επιμ. A. van Gemert, σε συνεργασία με την I. Beijerman), Ο κάτης και ο μποντικός (επιμ. C. Luciani), Πτωχολέων (επιμ. Γ. Κεχαγιόγλου), Ανακάλημα της Κωνσταντινόπολης (επιμ. Ε. Κριαράς, επίμετρο Γ. Κεχαγιόγλου) και Ο έπαινος των γυναικών (επιμ. Σ. Σταυρακοπούλου).