Μεταβόλωμα και μικροβίωμα

Τα τελευταία χρόνια η ιατρική έρευνα, με τη συνδρομή της νέας τεχνολογίας, έχει κάνει τεράστια βήματα, ενώ ταυτόχρονα έχει αρχίσει να δια μορφώνεται ένα νέο ιατρικό λεξιλόγιο. Πολλά νοσήματα προκύπτουν —εφόσον υπάρχει κάποια γενετική προδιάθεση— από τον συνδυασμό ενός συγκεκριμένου προτύπου διατροφής με έναν συγκεκριμένο τύπο εντερικού μικροβιώματος, αυτού του «πρόσθετου οργάνου» που συχνά το παραβλέπουμε και το οποίο αποτελείται από βακτήρια παρόντα στο έντερό μας: από τούτο και μόνο τον συνδυασμό είναι δυνατόν να σχηματιστούν μεταβολίτες που μεταφέρονται σε όλο τον οργανισμό, ελέγχοντας και εξουσιάζοντας κάθε μας όργανο, ακόμη και τον εγκέφαλό μας. Αλλάζοντας ωστόσο τη δίαιτά μας, ή και τροποποιώντας το εντερικό μικροβίωμα (με πρεβιωτικά, προβιωτικά, συμβιωτικά και, στο μέλλον, με τη μεταμόσχευση κοπράνων), εξακολουθούμε να έχουμε περιθώρια παρέμβασης. Επιπλέον, πολλά νοσήματα της ενήλικης ζωής μπορούμε να τα προλάβουμε με τη σωστή διατροφή της εγκύου, διαμορφώνοντας για το έμβρυο τις βέλτιστες συνθήκες ανάπτυξης: ο διαβήτης και η παχυσαρκία είναι παραδείγματα παθήσεων που θα ήταν δυνατόν να αντιμετωπιστούν με μια τέτοια προσέγγιση.
Σε τούτο το βιβλίο ο αναγνώστης θα βρει, αν όχι το σύνολο, τουλάχιστον το μεγαλύτερο μέρος των νέων γνώσεων και το νέο λεξιλόγιο της ιατρικής: συστημική βιολογία, εξατομικευμένη ιατρική, «ωμικές» τεχνολογίες, ιατρική των δικτύων και της πολυπλοκότητας. Εκείνο, όμως, που αναδεικνύεται με ολοένα μεγαλύτερη σαφήνεια μέσα από την ιατρική έρευνα είναι ότι ως άτομα είμαστε μέρος ενός οικοσυστήματος το οποίο αποικίζεται από έναν εξαιρετικά μεγάλο αριθμό βακτηρίων που μας καθοδηγούν και μας κατευθύνουν, και τα οποία πρέπει να μάθουμε να αναγνωρίζουμε και να σεβόμαστε.

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ
Σημείωμα του επιστημονικού επιμελητή
Εισαγωγή

1. Ιατρική επικεντρωμένη στο άτομο
Με τα μάτια του ασθενή
Μια συναρπαστική εξέλιξη στην ιατρική επιστήμη

2. Οι πέντε κεντρικές έννοιες της βιολογίας και της ιατρικής
Τι είναι η ζωή;
Τι εννοούμε όταν μιλάμε για γονιδίωμα;
Κύτταρο: η πόλη της ζωής
Βιοχημεία: μέγιστη απόδοση, ελάχιστη δαπάνη
Εξέλιξη: αλλάζω, άρα επιβιώνω
Συστημική βιολογία: το όλον δεν αντιστοιχεί στο άθροισμα των μερών του

3. Η ιατρική του μέλλοντος
Η ιατρική του μέλλοντος: πέρα από κάθε φαντασία
Το DNA δεν είναι τα πάντα: ακόμα και οι μονοωογενείς δίδυμοι δεν είναι πανομοιότυποι
Στο καινούργιο μας αγρόκτημα… έχουμε πρόβατα, γάτες, ποντικάκια

4. Οι «ωμικές» τεχνολογίες
Το καινούργιο ιατρικό λεξιλόγιο
«Ωμικές» τεχνολογίες
Μεταβολωματική: αναγέννηση της επιστήμης ή μαγικά ξόρκια του Χάρρυ Πόττερ;
Σκυλιά, γάτες και «ηλεκτρονικές μύτες»
Μεταβολωματικές χίμαιρες: οι πιο σημαντικές εφαρμογές
Η εξέλιξη που γίνεται επανάσταση: η μεταβολωματική γεννά υποθέσεις
Τι υπάρχει στη βάση της μεταβολωματικής; Μια συναρπαστική ανακάλυψη
Δίκτυα ελεύθερης κλίμακας
Ιατρική των δικτύων
Ογκώδη δεδομένα (Big data) και… «ιατρική των δέκα σημείων» (10 P medicine)

5. Ο περιγεννητικός προγραμματισμός
Είναι το έμβρυο και το νεογνό οι γονείς του ενήλικα;
Η μήτρα είναι πιο σημαντική από το σπίτι
Επιστροφή στο μέλλον: ο πλακούντας και ο περιγεννητικός προγραμματισμός
Τα μυστηριώδη δέντρα της ζωής
Ταξίδι στο κέντρο της μήτρας: «Για να αναπαραχθώ γεννήθηκα»
Το μεταβολικό σύνδρομο
Όσα χρειάζεται να ξέρουμε για τον περιγεννητικό σχεδιασμό: Δέκα χρυσοί κανόνες
Η θαυμαστή πλαστικότητά μας
Η διατροφή κατά την εγκυμοσύνη
Διαγενεακή επιγενετική κληρονομιά
Πρώιμη διατροφή και η μοίρα του ατόμου
Ο τρόπος που γερνάμε εξαρτάται από την εμβρυϊκή ζωή μας
Η πρωτεΐνη mTOR: ο άγγελος με τα δύο πρόσωπα
Νεογνωμική και παιδωμική

6. Από τη γέννηση στο θαύμα του μητρικού γάλακτος
Γέννηση: μια ταινία δράσης «γεμάτη αδρεναλίνη»
Γιατί ξεκινάει ο τοκετός;
Το πρώτο γεύμα είναι σαν την πρώτη ανάσα (ένας ύμνος στο μητρικό γάλα)
Η ανάπτυξη των εντερικών κυττάρων
Το μικροβίωμα του μητρικού γάλακτος
Μεταβολωματική του μητρικού γάλακτος και της βρεφικής φόρμουλας
Τα πολυδύναμα βλαστοκύτταρα του μητρικού γάλακτος
Μητρικό γάλα με σκόρδο ή κάρι;
Η εξατομικευμένη ενίσχυση του γάλακτος των μητέρων με πρόωρα νεογνά

7. Το έμβρυο, το πρόωρο και το τελειόμηνο νεογνό: οι φωτεινές και σκοτεινές πτυχές τους
Το «φορτίο» των πρόωρων νεογνών
Οι καινούργιοι κάτοικοι του πλανήτη Γη: ενήλικες που γεννήθηκαν με εξαιρετικά χαμηλό βάρος
Εγκεφαλικός προγραμματισμός
Επιγενετικοί παράγοντες που επηρεάζουν την ανάπτυξη του εγκεφάλου: αλκοόλ, αλουμίνιο, προωρότητα
Καρδιακός προγραμματισμός
Νεφρικός προγραμματισμός
Το παράδειγμα της νεογνικής ηθικής
Ο θαυμαστός και ενεργός κόσμος του εμβρύου
Ο εντυπωσιακός κόσμος των ήχων του εμβρύου και του νεογνού

8. Είμαστε ένα οικοσύστημα: μόνο ένα στα δέκα κύτταρα του σώματός μας είναι ανθρώπινο
Εγκέφαλος έναντι εντέρου: ένας διαρκής πόλεμος, από το Πλειστόκαινο μέχρι σήμερα
Ο εγκέφαλος είναι μια ζούγκλα και όχι ένας υπολογιστής
Η σύνδεση εγκεφάλου-εντέρου και το μικροβίωμα: η εκδίκηση του εντέρου;
Το κέντρο ελέγχου του οργανισμού μας: το νευρο-ενδοκρινο-ανοσιακό υπερσύστημα
Τρεις διαφορετικοί εντερότυποι
Πώς να αλλάζουμε και να παρακολουθούμε τον εντερότυπό μας
Μικροβιωματική και μεταβολωματική

9. Μικροβιωματική: από την κλινική… στη σοκολάτα
Από το κεφίρ στη μεταμόσχευση κοπράνων
Νεφροί και μικροβιωματική
Διαταραχές αυτιστικού φάσματος και μικροβιωματική
Η παράξενη περίπτωση της καισαρικής τομής
Είμαστε ό,τι τρώμε
Βακτήρια που λατρεύουν τη σοκολάτα και… νικητές των βραβείων Νομπέλ

10. Εξατομικευμένη ιατρική
Η ιατρική της πολυπλοκότητας
Μα είναι ηθικά όλα αυτά;
Τα μισητά ιατρικά πρωτόκολλα
Ο Γιουσέιν Μπολτ και η μυστική γλώσσα του πεπρωμένου
Ο «θησαυρός» των νεφρώνων μας

11. Οι νέοι δρόμοι της έρευνας
Πώς άλλαξε η κατεύθυνση της έρευνας
Απρόσμενες ομοιότητες
Αναγεννητική ιατρική των νεφρών
Τα νέα σύνορα της έρευνας
Η φυλοειδική ιατρική και η περιγεννητική περίοδος
Τα ζώα και η θεραπευτική

12. Οι ανθρωπιστικές επιστήμες στην ιατρική
Η συνάντηση γιατρού και ασθενή
Οι ανθρωπιστικές επιστήμες στην ιατρική: στην καρδιά της πολυπλοκότητας
Η αφηγηματική ιατρική

13. Ο επιστημονικός διάλογος στην εποχή του Διαδικτύου
Μεταξύ ιατρικής βασιζόμενης σε ενδείξεις και ενδείξεων βασιζόμενων στην ιατρική
Οι ασθενείς ως χρήστες του Διαδικτύου

14. Επιλεγόμενα

Βιβλιογραφία
Ευρετήριο ονομάτων
Ευρετήριο όρων