Ο κόσμος των φανταστικών όντων των αρχαίων Ελλήνων

Το βιβλίο αυτό αποκαλύπτει στον αναγνώστη τον πλούσιο κόσμο των φανταστικών όντων των αρχαίων Ελλήνων. Από τις σελίδες του παρελαύνουν τα πιο παράξενα πλάσματα της αρχαιότητα: Νύμφες, γοργόνες και μάγισσες, δαιμονικά και χθόνιες θεότητες, τέρατα του σκοτεινού Άδη και πολλές άλλες γοητευτικές μορφές που παραμένουν ακόμα ζωντανές στις παραδόσεις και στα παραμύθια μας.

Από το οπισθόφυλλο του βιβλίου

ΚΡΙΤΙΚΗ



Ενα από τα πλέον θαυμαστά χαρακτηριστικά του ανθρώπου, που τον διαχωρίζει απ' όλα τα άλλα έμβια πλάσματα -και την ανόργανη ύλη, φυσικά-, είναι η φαντασία του· εξαιτίας της οραματίζεται, ονειρεύεται, πράττει και, κυρίως, δημιουργεί. Είναι διαπιστωμένο -και επιστημονικά τεκμηριωμένο- ότι ο πολιτισμός του, με ό,τι τον συνιστά σε πνευματικά, επιστημονικά και καλλιτεχνικά επιτεύγματα, είναι αποτέλεσμα αυτής της «υπερφυσικής» ιδιομορφίας. Μιας ιδιομορφίας που η τολμηρότητά της ωθεί τον άνθρωπο να...«φανταστεί» ότι και η δημιουργία του σύμπαντος κόσμου είναι η σύλληψη και υλοποίηση κάποιας «τερατώδους» φαντασίας -κι ας μην υπάρχει περίπτωση να αποδειχτεί ποτέ αυτό το έτσι κι αλλιώς ανεδαφικό ιδεολόγημα. Αποδεικνύεται, όμως, ότι η φαντασία είναι όντως ένα «μαγικό» δώρο της φύσης στον άνθρωπο αλλά ο λόγος για τον οποίον προσφέρθηκε ειδικά σ' αυτόν παραμένει άγνωστος και ανεξήγητος. Ακόμη και η διαπίστωσή της, γεγονός που του παρέχει τη δυνατότητα να επιχειρεί αδιανόητες υποθέσεις και εκδοχές, δεν απαντά στο υπαρξιακής αγωνίας κατά βάθος ερώτημα. Ετσι, προς ώρας, αρκείται στη σχετική συναίσθηση -και «γνώση»- του περιβάλλοντος. Αλλά δεν ικανοποιείται με την έτσι κι αλλιώς αινιγματική επιφάνειά του· επιχειρεί την ανάγνωση-αποκρυπτογράφησή της προσπαθώντας να φέρει στο φως το μυστικό προσωπείο της. Διεισδύει, λοιπόν, -κατέρχεται στο «άγνωστο» άδυτό της και το αντιγράφει με μυθικά σχήματα, που παρ' όλη τη γοητεία τους, μεγιστοποιούν το αίνιγμα. Υπό αυτή την έννοια, ωστόσο, επινοεί τον κόσμο -και την πραγματικότητα- καθώς ανασηκώνοντας το πέπλο της Ισιδας αποκαλύπτει, σύμφωνα με τον ποιητή, την «ψυχή των πραγμάτων». Εκπληκτος και περιδεής, τότε, διαπιστώνει ότι έρχεται αντιμέτωπος με μια άπειρη φύση που τον ξεπερνά, μια φύση απροσδιόριστη, ασύλληπτη, τρομακτική, της οποίας οι διαστάσεις χάνονται στα άπατα βάθη του χάους. Και τότε η φαντασία αναλαμβάνει να δώσει μορφή, σχήμα, υπόσταση σ' αυτό τον τερατώδη κόσμο της άλλης πραγματικότητας, προβολή της οποίας είναι αυτή που βιώνει καθημερινά ο άνθρωπος. Αποτέλεσμα αυτού του βλέμματος είναι οι μυθολογίες του κόσμου, μια αγωνιώδης κατά βάθος προσπάθεια του ανθρώπου να συλλαβίσει αυτό τον «άλλο κόσμο», να διεισδύσει στο μυστήριο της ύπαρξης, να λάβει μιαν απάντηση περί της παρουσίας του επί της γης, να μορφοποιήσει το ορατό και το αόρατο, να εκλογικέψει τελικά τη δημιουργία. Ως προβολές, όμως, οι εν λόγω μυθολογίες του υπαρξιακού εαυτού, με ό,τι τον συνιστά ως νοήμον, «λογικό» πλάσμα, είναι απολύτως φυσικό να προσδίδουν στις κοινωνίες τους ανθρωπομορφικά χαρακτηριστικά και συμπεριφορές. Απ' αυτή την άποψη ολόκληρη η κοσμική δημιουργία δεν είναι παρά ένας αδιανόητος, ζωντανός οργανισμός που διακλαδίζεται σε ένα πλήθος υποοργανισμών. Ετσι, οτιδήποτε ενυπάρχει στο εξωτερικό και εσωτερικό τοπίο του ζει και εκδηλώνεται όπως ακριβώς και ο άνθρωπος. Ο αρχαίος πρόγονός του -και όχι μόνο τελικά- προσφεύγει υποσυνείδητα στη φαντασία του, η οποία και έχει γεννήσει αυτό το υπερφυσικό ον, προκειμένου να το ενδύσει με λογική υπόσταση, νόημα και ερμηνεία. Μέχρι στιγμής, και ανεξαρτήτως αναγνωσιμότητας των συμβόλων του, αρκείται στη γοητευτική περιγραφή του -που τελικά δεν είναι παρά η ιδέα του πρωτανθρώπου γι' αυτόν και για τον άλλο κόσμο.


Το διαπιστώνει ο αναγνώστης του «μαγικού», στην κυριολεξία, βιβλίου τού Νίκου Φαρούπου. Ο συγγραφέας ταξιδεύει στο θαυμαστό κόσμο της αρχαίας ελληνικής μυθολογίας για να παρουσιάσει ένα γοητευτικό πανόραμα, μια παραμυθένια τοιχογραφία της, η οποία, εκτός, βέβαια, απ' την πολύ ενδιαφέρουσα αποκρυπτογράφησή της, είναι στην ουσία ένας θρίαμβος της ποιητικής φαντασίας. Κάτω από τους μουσικούς κυματισμούς, όμως, των πολύχρωμων ωκεανών της, ο προσεκτικός αναγνώστης εύκολα αφουγκράζεται τον παλμό και την υπαρξιακή αγωνία του «πεπερασμένου» ανθρώπου να προσβάλει τις πύλες του Αγνώστου και να περάσει σε ένα άλλο χωροχρονικό συνεχές, σε μια άλλη υπερ-ήπειρο, εκεί όπου κατοικούν θεοί του Πάνω και του Κάτω Κόσμου, αγαθά και κακόβουλα όντα, δαιμονικά και τέρατα, πλάσματα της ημέρας και της νύχτας, ημίθεοι και υπερήρωες, μαγικά αντικείμενα και διαστημικά οχήματα, αρχετυπικά ρομπότ και χρυσά ανδροειδή, γίγαντες και νάνοι, μάγοι και μάγισσες, ένας κόσμος μαγικός, ονειρικός, που ανά πάσα στιγμή προσφέρει την έκπληξη και το θαύμα. Αυτό το θαύμα παρουσιάζει ο Ν.Φ. με όλα τα χαρακτηριστικά και τους συμβολισμούς του, ένα θαύμα που εκπορευόμενο από το εσωτερικό σύμπαν του ανθρώπου αποδεικνύει τελικά τον άλλο εαυτό του. Τον εαυτό της δημιουργίας, που έχει τη «μαγική» ικανότητα να επαναπροσδιορίζει και να επανοικοδομεί τον υπάρχοντα κόσμο με τις συντεταγμένες και τις καθ' όλα νόμιμες αναρχικότητες της ελεύθερης φαντασίας. Διότι, όποιος ελεύθερα φαντάζεται, φαντάζεται καλά, για να παραφράσουμε τον Ρήγα. Και σ' αυτόν τον άλλο, ονειρικό κόσμο ταξιδεύει τον αναγνώστη του ο συγγραφέας, για να επισκεφτούν μια φορά ακόμη το φωτεινό Ολυμπο, τα σκοτεινά Τάρταρα, το υδάτινο βασίλειο του Ποσειδώνα, τους Κήπους των Εσπερίδων, τα Νησιά των Μακάρων, την τρομώδη Κολχίδα, τη Μινωική Κρήτη, την Ιερή Τροία. Τα «στάσιμα» στη διάρκεια του χρυσού ταξιδιού είναι πολλά, ο Κατακλυσμός του Δευκαλίωνα, η Τιτανομαχία, η Αργοναυτική Εκστρατεία, οι Αθλοι του Ηρακλή, η δοκιμασία του Θησέα, η κάθοδος του Ορφέα στον Αδη, η εναέρια διαδρομή του Περσέα με τον φτερωτό Πήγασο...


Ενδεχομένως η σημερινή ηλεκτρονική, αντισηπτική εποχή να έχει εξορίσει απ' την άχρωμη καθημερινότητά της τη μελωδία της φαντασίας και να την έχει αντικαταστήσει με μια άγευστη εικονική πραγματικότητα, όμως στον ουρανό χαμογελούν πάντα οι τρυφερές Πλειάδες, κι ο θεός Ηλιος οδηγεί το χρυσελεφάντινο άρμα του -και πιστεύω ότι ακόμη και σήμερα μπορεί ν' ακούσει κανείς τη λύρα του Ορφέα και το τραγούδι των Σειρήνων, αρκεί, φυσικά, να έχει άγρυπνα τα μάτια και τα ώτα της ψυχής του. Το βιβλίο του Ν.Φ. υπόσχεται -και προσφέρει- αυτές τις μουσικές κι αυτά τα χρώματα. Γι' αυτό μας ενδιαφέρει, και γι' αυτό το χρειαζόμαστε.



ΜΑΚΗΣ ΠΑΝΩΡΙΟΣ

ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ - 16/06/2006