Ιερά σπήλαια της Κρήτης

Το 1939, στις παραμονές του δεύτερου παγκοσμίου πολέμου, ο John D. S. Pendlebury, διαπρεπής αρχαιολόγος και μεγάλος εξερευνητής, κατέγραφε 12 λατρευτικά σπήλαια, όλα στην Κεντρική Κρήτη, ανάμεσα στο Λασίθι και το Αμάρι. Μετά από 12 χρόνια προσωπικών ερευνών σε 700 κρητικά σπήλαια, από τη Ζάκρο ως τη Φαλάσαρνα, ήμουν σε θέση να παρουσιάσω, το 1964, δύο διδακτορικές διατριβές στη Σορβόνη: η πρώτη αναφερόταν στο αρχαιολογικό ενδιαφέρον των σπηλαίων, ενώ η δεύτερη στη λειτουργία τους, από την προϊστορική εποχή μέχρι τις μέρες μας. Μπόρεσα, έτσι, να ανεβάσω σε 24 τον αριθμό των σπηλαίων που είχαν, σίγουρα, ιερό χαρακτήρα κατά την αρχαιότητα. Στις μελέτες μου αυτές απαριθμούσα επίσης 21 άλλες περιπτώσεις σπηλαίων, που συνδύαζαν μερικά από τα απαραίτητα χαρακτηριστικά και που θα μπορούσαν να θεωρηθούν ενδεχομένως ως ιερά, μέχρις ότου επιβεβαιωθεί ο χαρακτήρας τους από μελλοντικές ανασκαφές. Από τότε πέρασαν τριάντα χρόνια, πλούσια σε ανακαλύψεις κάθε είδους, σε κάθε γωνιά της Κρήτης. Ήρθε, λοιπόν, η ώρα να ξαναδούμε πού βρισκόμαστε σ' αυτό το θέμα, τέσσερις χιλιάδες χρόνια μετά τις πρώτες εκδηλώσεις λατρείας μέσα σε σπηλιές στο νησί. [...] (από την εισαγωγή του βιβλίου)