Κοινωνικά συστήματα ΙΙ

Στον τόμο αυτό δίνεται η πρώτη σειρά των μαθημάτων, που αναφέρονται στα κοινωνικά συστήματα. Καλύπτουν όλες τις μορφές κοινωνικής οργάνωσης και τους αντίστοιχους τρόπους παραγωγής, που προηγήθηκαν από τον καπιταλισμό και κλείνουν με τη διαδικασία της μετάβασης και τα βασικά οικονομικο-κοινωνικά χαρακτηριστικά του ίδιου του καπιταλισμού. Κατά τρόπο ανορθόδοξο ίσως, η δεύτερη σειρά των μαθημάτων, που είχε σαν αντικείμενο τις ιδεολογικο-πολιτικές απόψεις της καπιταλιστικής ανέλιξης και την εξέταση των σοσιαλιστικών ρευμάτων στον 19ο αιώνα, εκδόθηκε πριν από την πρώτη. Ο λόγος είναι ότι τα θέματα, που κάλυψε ο Β' τόμος δεν παρουσιάζουν τις θεωρητικές δυσκολίες και δεν κινούνται μέσα σε κλίμα εντονότατων αμφισβητήσεων και διχογνωμιών, που προκάλεσαν και εξακολουθούν να προκαλούν τα προβλήματα, που πραγματευόμαστε στον Α΄ τόμο, που εκδίδεται τώρα. Η διαπλοκή της ιστορικής έρευνας με την οικονομικο-κοινωνική ανάλυση στα θέματα του τόμου αυτού είναι τόσο στενή ώστε τελικά είναι σχεδόν ακατόρθωτο να συρθεί μια σαφής διαχωριστική γραμμή ανάμεσά τους. Οπωσδήποτε όμως παραμένει αναμφισβήτητο ότι η αναδρομή στα στάδια εξέλιξης του ανθρώπου από τη βαρβαρότητα προς τη σύγχρονη εποχή μέσα από βαθμιαίες μεταλλαγές, παλινδρομήσεις και επαναστατικές ανατροπές των όρων παραγωγής και των άρρηκτα μαζί τους δεμένων μορφών κοινωνικής οργάνωσης, είναι ένα συναρπαστικό εγχείρημα. Συναρπαστικό και βαθύτατα αποκαλυπτικό ταυτόχρονα, διότι μας δίνει το κλειδί της ερμηνείας της κοινωνικής μεταβολής φέρνει στην επιφάνεια τους παράγοντες, εκείνους, που λειτουργούν ασταμάτητα πέρα κι έξω από το ιστορικό "επεισόδιο" και προσδιορίζουν σε τελευταία ανάλυση όχι μόνο το είδος και τη διαδικασία, αλλά και τους ρυθμούς μετάβασης από ένα κοινωνικό σύστημα σ' ένα άλλο. Η δράση αυτών των παραγόντων, ο ρόλος αυτών των μαζικών οικονομικο-κοινωνικών συντελεστών, που είναι και οι πραγματικοί πρωταγωνιστές του μεγάλου "ιστορικού δράματος", είναι και δεν μπορεί παρά να είναι ο στόχος της σωστής κοινωνιολογικής αναζήτησης. Στη σειρά αυτών των μαθημάτων επιχείρησα να δώσω κατά τρόπο συμπυκνωμένο αυτή την κοινωνιολογική αναζήτηση γύρω από τους όρους λειτουργίας και τις συνθήκες μετασχηματισμού και ανατροπής των κοινωνικών συστημάτων, που γνώρισε η ανθρωπότητα μέχρι σήμερα. Σ' έναν τρίτο τόμο μαθημάτων θα αναλυθεί η ιστορικο-κοινωνική πραγματικότητα στον καπιταλιστικό και τον σοσιαλιστικό κόσμο καθώς και η σύγκρουση των ιδεών στον 20ο αιώνα ώστε να ολοκληρωθεί το κύκλωμα. (Από τον πρόλογο της έκδοσης)



ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

ΠΡΟΛΟΓΟΣ
Ι. Ο ΑΣΙΑΤΙΚΟΣ ΤΡΟΠΟΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΚΑΙ ΟΙ ΝΟΜΑΔΕΣ
Βασικές εννοιολογικές διευκρινήσεις
Άνθρωπος και Παραγωγή
Από την πρωτογενή κοινότητα στον ανατολικό τρόπο παραγωγής
Η "Δημοκρατία των Βαρβάρων"
Ανατολική Δεσποτεία - Νομάδες κτηνοτρόφοι - Προϋποθέσεις του ελληνικού ιστορικού ρήγματος

ΙΙ. Η ΠΟΛΗ-ΚΡΑΤΟΣ
Το ξεπέρασμα του ανατολικού "δυϊσμού" και η γέννηση του πολίτη
Η ελληνική πόλη-κράτος και το δουλοκτητικό σύστημα
Ανακεφαλαίωση και συμπεράσματα
Ο ελληνιστικός κόσμος
Η ρωμαϊκή πόλη-κράτος

ΙΙΙ. ΤΟ ΦΕΟΥΔΑΡΧΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ
Ο εξαγροτισμός της ρωμαϊκής οικονομίας και ο γερμανικός τρόπος παραγωγής
Ιδιοκτησία και οι βάσεις της εξουσίας στο φεουδαρχικό σύστημα
Η επιβολή της δουλοπαροικίας. Το πρόβλημα των αγορών στον φεουδαρχικό κόσμο
Η ολοκλήρωση του φεουδαρχικού συστήματος και η "νορμανδική μεταρρύθμιση"
Η διάρθρωση του φεουδαρχικού συστήματος
Η αστική κομμούνα στη δυτική φεουδαρχία
Τα αστικά στρώματα και η εδραίωση της Απολυταρχίας

IV. ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΤΗΣ ΜΕΤΑΒΑΣΗΣ ΚΑΙ ΚΑΠΙΤΑΛΙΣΤΙΚΗ ΟΛΟΚΛΗΡΩΣΗ
Η αρχική πορεία του μετασχηματισμού του φεουδαρχικού συστήματος
Από τη φεουδαρχία στον καπιταλισμό - Οι δυνάμεις της μετάβασης
Η περί πουριτανισμού θέση του Μ. Βέμπερ
Η αγγλική πορεία προς την καπιταλιστική ολοκλήρωση
Οι αντιφάσεις της γαλλικής καπιταλιστικής ανάπτυξης
Άνθρωπος και μηχανή στον πρώϊμο βιομηχανικό καπιταλισμό
Η θεώρηση του καπιταλιστικού τρόπου παραγωγής από τον Καρλ Μαρξ
Βιβλιογραφία