Να γίνει ένας πόλεμος να... ησυχάσουμε

...Η εγώ πάω παράλληλα κι ακολουθώ με ακρίβεια την ιστορία των
τελευταίων χρόνων της Ελλάδας ή η Ελλάδα κι η ιστορία της με
σέρνει μ'επιμονή μαζί της σε κάθε της φάση, απαιτώντας για κάθε
μια καμπή της να εισπράττει από μια αβάσταχτη οφειλή, να της
εξοφλώ ένα τρομακτικά διογκωμένο χρέος! Κι εγώ πονώ, υποφέρω
και πληρώνω...Πώς να μην ξαναθυμηθώ τα μεγάλα λόγια κείνων των
κυρίων της παραλίας του Βόλου:"να γίνει ένας πόλεμος να
ησυχάσουμε";...





ΚΡΙΤΙΚΗ





Προτάσσοντας ως μότο στο βιβλίο του τον πικρό στίχο του Μανώλη Αναγνωστάκη «Ομως ο Πόλεμος δεν τέλειωσεν ακόμα / Γιατί κανένας πόλεμος δεν τέλειωσε ποτέ!» ο Ισαάκ (Ζακίνος) Φιλοσώφ εξιστορεί τα επεισόδια της ζωής του, εκείνα που αφορούν τη δραματική δεκαετία του '40, η οποία άφησε ανεξίτηλα τα ίχνη της στην εθνική συνείδηση. Οπως επισημαίνει στο προλογικό του σημείωμα ο Θεόφιλος Π. Αναστασίου, ο Φιλοσώφ, που σήμερα ζει στο Ισραήλ μαζί με τη γυναίκα του, τα τρία παιδιά τους και τα οκτώ εγγόνια τους, δεν προσπάθησε να γράψει ούτε ιστορία ούτε λογοτεχνία. Εγραψε όσο πιο απλά μπορούσε τις περιπέτειές του, με σημείο εκκίνησης ένα ζεστό αυγουστιάτικο σούρουπο στην προκυμαία του Βόλου, όπου βρισκόταν για τις καλοκαιρινές του διακοπές, και καταληκτικό εκεί κάπου στα τέλη της δεκαετίας, με τις διώξεις των αριστερών πολιτών και τις δίκες σκοπιμότητας στα φοβερά και τρομερά στρατοδικεία. Και σπεύδει να εξηγήσει τον τίτλο του βιβλίου που αποδίδει τη συνομιλία δύο κυρίων στην παραλία του Βόλου, τους οποίους άκουσε κατάπληκτος, παιδί αμούστακο ακόμα, να δηλώνουν αποτροπιασμένοι από τον τορπιλισμό της Ελλης «να γίνει ένας πόλεμος, βρε παιδί μου, να ησυχάσουμε».

Οντας ο μόνος Εβραίος στην τάξη, η ΕΟΝ τού δηλώνει πως «δεν είναι για κείνον η στολή του φαλαγγίτη». Μη καταλαβαίνοντας τον λόγο αυτής της απαγόρευσης ζηλεύει τους άλλους συμμαθητές του που τη φορούν. Αυτή η ζήλια μετατρέπεται σε μίσος για την οργάνωση, τα ιδανικά της και τους βαθμοφόρους της. Αλλά ο πόλεμος θα ξεσπάσει σε λίγο. Και το τέλος του θα το σημαδέψει η ξένη κατοχή. Καθώς οι ειδήσεις περί συλλήψεων εβραϊκών οικογενειών της Θεσσαλονίκης πυκνώνουν, ο πατέρας του διαλέγει ένα χωριό στους πρόποδες του Κισάβου για να κρυφτούν, τη Νιβόλιανη. Σε λίγο καιρό θα οργανωθεί στην ΕΠΟΝ και στη συνέχεια στο ΚΚΕ. Ο δρόμος για το βουνό και τις μονάδες του ΕΛΑΣ είναι ανοιχτός και στα δεκαεπτάμισι χρόνια του βγαίνει αντάρτης. Μαζί με το βάπτισμα του πυρός σε επιχειρήσεις σαμποτάζ και μάχες γνωρίζει και το άρωμα του έρωτα, αλλά οι συναγωνιστές του τον εγκαλούν καθώς «όλα ετούτα αντιβαίνουν στην ηθική των αγωνιστών». Ηρθε μετά από πολλές περιπέτειες και δοκιμασίες η απελευθέρωση και γυρίζουν στη Λάρισα, όπου βρίσκουν το μαγαζί του πατέρα του λεηλατημένο από τους δωσίλογους. Μετά τη Συμφωνία της Βάρκιζας συλλαμβάνεται από την Ασφάλεια. Θα καταδικασθεί να εκτίσει έξι χρόνια στις φυλακές της Κασσαβέτειας. Τα λογιστικά που έμαθε στην Εμπορική Σχολή και ο ήπιος χαρακτήρας του θα του εξασφαλίσουν μια θέση στο φαρμακείο των φυλακών. Καθώς πρωτοστατεί σε μια διαμαρτυρία των φυλακισμένων για καλύτερες συνθήκες κράτησης, μετάγεται στις φυλακές Τρικάλων, όπου συμμετέχει στα σχολεία που έχουν οργανώσει οι κρατούμενοι.

Ωσπου μια μέρα αποφυλακίζεται και μετά από μια σύντομη στάση στην Αθήνα επιστρέφει στη γενέθλια Λάρισα. Είναι 1948 και ο Εμφύλιος βρίσκεται στην κορύφωσή του. Τότε τον καλούν να υπηρετήσει. Και ενώ ετοιμάζεται ψυχολογικά για τη Μακρόνησο, καταλήγει, μάλλον από λάθος, στη Σχολή Εφέδρων Αξιωματικών στη Σύρο! Σε λίγο καιρό θα βρεθεί να πολεμάει τον Δημοκρατικό Στρατό! Σε μια μάχη τραυματίζεται σοβαρά. Θα ζήσει. Θα γίνει αξιωματικός κίνησης στα τρένα και κατόπιν - η μεγάλη έκπληξη - διοικητής στρατοπέδου αριστερών γυναικών στο Τρίκερι! Τα βιώματα από την αδελφοκτόνα σύγκρουση έχουν πια εμπεδώσει μέσα του την πεποίθηση: «Να επιζητάς έναν πόλεμο είναι καθαρή μωρία! Να τον αποτρέπεις είναι σοφία».



Δ. ΧΟΥΛΙΑΡΑΚΗΣ

ΤΟ ΒΗΜΑ , 02-06-2002