Η πολιτική οικονομία της παγκοσμιοποίησης

Μέχρι στιγμής η παγκοσμιοποίηση έχει μελετηθεί κυρίως ιδεολογικά και δευτερευόντως στα υπόλοιπα πεδία των επιστημών. Αποτέλεσμα είναι να υπάρχει ένα πλέγμα ασαφών θεωριών όπως και δεκάδες "υπέρ" και "κατά", που πολλές φορές "ποδοσφαιροποιούν" αυτό το φαινόμενο, υποτιμώντας έτσι τη δυναμική του.
Τα άρθρα των διακεκριμένων καθηγητών που περιλαμβάνονται στον ανά χείρας τόμο, διερευνούν πτυχές της παγκοσμιοποίησης από τη σκοπιά της Πολιτικής Οικονομίας, μιας επιστήμης που συχνά συμπιέζεται μεταξύ οικονομίας και πολιτικής. [...]

(Από το οπισθόφυλλο του βιβλίου)

ΚΡΙΤΙΚΗ



Το βιβλίο αυτό περιλαμβάνει επτά δοκίμια διακεκριμένων καθηγητών της Βρετανίας και των ΗΠΑ, τα οποία είχαν δημοσιευθεί πριν από δύο χρόνια στον «Οικονομικό Ταχυδρόμο». Μεταξύ των συγγραφέων είναι ο συμπατριώτης μας Κώστας Λαπαβίτσας και ο Ben Fine, γνωστός στη χώρα μας από τις συμμετοχές του σε διάφορα επιστημονικά συνέδρια και από το σημαντικό βιβλίο του με τον L. Harris Ξαναδιαβάζοντας το Κεφάλαιο που έχει δημοσιευθεί και στα ελληνικά από τις εκδόσεις Gutenberg το 1987.

Το περιεχόμενο του βιβλίου μπορεί να γίνει αντιληπτό από τους τίτλους των δοκιμίων: «Εχει μέλλον το κράτος πρόνοιας» (Β. Fine), «Αλήθειες, μύθοι και ψέματα» (J. Weeks), «Ο νεοφιλελευθερισμός δεν είναι οικονομικό πεπρωμένο» (J. Crotty), «H αμερικανική ύφεση και το ιαπωνικό φάντασμα» (Κ. Λαπαβίτσας), «Οι εργαζόμενοι στο στόχαστρο της νεοφιλελεύθερης παγκοσμιοποίησης» (R. Pollin), «H διεθνής οικονομία δεν είναι παγκόσμια» (Ρ. Hirst). Αναφέρω τελευταίο το πρώτο δοκίμιο του βιβλίου διότι είναι κάπως διαφορετικό από τα επόμενα.

Πρόκειται για το «H αναγκαιότητα του οικονομικού ελέγχου» του κ. Λαπαβίτσα που αποτελεί μια εισαγωγή στο θέμα και ταυτόχρονα μια αξιολόγηση της παγκόσμιας οικονομικής κατάστασης.



Επί της ουσίας



Το τελευταίο άρθρο του βιβλίου είναι του I. Μπασκόζου και φέρει τον τίτλο «H πρόσληψη της παγκοσμιοποίησης στην Ελλάδα». Στο άρθρο αυτό ο I. Μπασκόζος επιχειρεί μια εν τάχει παρουσίαση και κριτική ορισμένων βιβλίων που έχουν γραφτεί στη χώρα μας.

Σε αντίθεση με άλλα κείμενα που μπορεί να βρει κανείς στην ελληνική βιβλιογραφία, τα δοκίμια αυτού του βιβλίου καλύπτουν σε μεγάλο βαθμό την οικονομική πλευρά του φαινομένου που ονομάζεται παγκοσμιοποίηση, είναι πάντοτε επί της ουσίας χωρίς περιττά λόγια και αερολογίες και έχουν γραφτεί από διεθνώς αναγνωρισμένους επιστήμονες. Μπορεί κανείς να διαφωνήσει με τις απόψεις που εκφράζονται σε αυτά τα δοκίμια αλλά δεν μπορεί να αρνηθεί τη σοβαρότητα των επιχειρημάτων.

Είναι αμφίβολο αν αυτό που ονομάζουμε παγκοσμιοποίηση είναι κάτι καινούργιο στη διεθνή οικονομία ή αν είναι απλούστατα η φυσιολογική κατάληξη της φιλελευθεροποίησης του διεθνούς εμπορίου και της μεγάλης ελευθερίας με την οποία διακινούνται τα χρηματικά κεφάλαια στις διεθνείς αγορές.

Οποια και αν είναι η ερμηνεία που θέλει κανείς να υιοθετήσει, το παρόν βιβλίο δείχνει με σαφήνεια ότι τα μεγάλα οικονομικά προβλήματα της εποχής μας (έστω της παγκοσμιοποίησης) ούτε μειώθηκαν σε ένταση ούτε περιορίστηκαν στις χώρες του Τρίτου Κόσμου. Οποιος ενδιαφέρεται για το φαινόμενο της παγκοσμιοποίησης θα βρει αυτό το βιβλίο εξαιρετικά χρήσιμο.



Θ. Π. Λιανός (καθηγητής Πολιτικής Οικονομίας)

ΤΟ ΒΗΜΑ, 28-11-2004