Αρχαία και σύγχρονη δηµοκρατία

"Στο δυτικό κόσμο σήμερα όλοι είναι δημοκράτες". Αυτό έγραφε ο M. Finley στην αρχή του προλόγου του για την έκδοση του 1984, εξηγώντας ότι αυτή η μαζική προσχώρηση συνοδεύεται από μια διαίρεση σε ηγέτες και υπηκόους, θεωρούνται σήμερα ως δημοκρατικά στοιχεία ενώ στην πραγματικότητα χαρακτηρίζουν "μια de facto ολιγαρχία επαγγελματιών πολιτικών και γραφειοκρατών" σύμφωνα με την έκφραση του συγγραφέα.
Ο ιστορικός της αρχαιότητας M. Finley στο ανεκτίμητο βιβλίο του επιδίδεται σε ένα γόνιμο διάλογο μεταξύ σύγχρονης και αρχαίας (ουσιαστικά αθηναϊκής) δημοκρατίας, παραβάλλοντας τα βασικά χαρακτηριστικά τους χωρίς να παραμερίζει τα ενοχλητικά θέματα της δουλείας και του αθηναϊκού "ιμπεριαλισμού". Δεν πρόκειται για μια στατική, "εμπορική" σύγκριση αλλά για μια δυναμική αξιολόγηση του χαρακτήρα της δημοκρατίας, από την οποία ο σημερινός πολίτης μπορεί να αντλήσει πολύτιμα συμπεράσματα.
Ο σημαντικότερος σταθμός στην ιστορία της δημοκρατίας, μετά τη δημιουργία της στην ελληνική αρχαιότητα, είναι αναμφισβήτητα η Γαλλική Επανάσταση του 1789. Κρίναμε απαραίτητο να συμπεριλάβουμε εδώ τον εξαιρετικό πρόλογο του P. Vidal-Naquet στη γαλλική έκδοση. Τέλος θα ήταν αδιανόητο αυτό το βιβλίο να βγει στα ελληνικά χωρίς ελληνικό πρόλογο. Το δύσκολο αυτό έργο οφείλεται στον Γιάννη Τσιώμη ο οποίος εξετάζει τις σχέσεις αρχαιότητα - διαφωτισμός - ελληνική πραγματικότητα την εποχή της δημιουργίας του νεοελληνικού κράτους. Από σεβασμό προς τη λέξη και την έννοια της δημοκρατίας αποφεύχθηκε συνειδητά η παραμικρή νύξη στην κωμικοτραγική σημερινή (1989) ελληνική "παραλλαγή" της.