Ο ιππότης με τη σκουριασμένη πανοπλία

«Μια φορά κι έναν παλιό καιρό, σε μια πολύ μακρινή χώρα, ζούσε ένας ιππότης που περνιόταν για καλός, ευγενικός και στοργικός. Έκανε όλα αυτά που κάνουν οι καλοί, ευγενικοί και στοργικοί ιππότες. Πολεμούσε, εχθρούς που ήταν κακοί, τρισάθλιοι, μοχθηροί...»

Ένα μυθιστόρημα γραμμένο σαν παραμύθι, που μιλά κατευθείαν στην καρδιά όσων αποζητούν ένα βαθύτερο νόημα στη ζωή τους· μια απάντηση κα μια διέξοδος στους φόβους, τις αγωνίες και τη μοναξιά μας. Μιλώντας για τις «σκουριασμένες πανοπλίες» μας που (νομίζουμε πως) μας προφυλάσσουν από τον πόνο τον οποίο μας προξενούν οι άλλοι, ο Ρόμπερτ Φίσερ δμιουργεί μια ταξιδιωτική περιπέτεια που οδηγεί τον αναγνώστη στο «γνώθι σαυτόν». Γεμάτος χιούμορ, Ο ιππότης με τη σκουριασμένη πανοπλία μας καλεί να ανακαλύψουμε τον ίδιο μας τον εαυτό, να ανασάνουμε βαθιά και να γελάσουμε.





ΚΡΙΤΙΚΗ



Στο χριστουγεννιάτικο αφιέρωμά μας (21 Δεκ.) είχαμε αναφερθεί με τα καλύτερα λόγια στο εξαιρετικό αυτό βιβλίο. Φρονώντας ότι η σύντομη (λόγω περιορισμού του χώρου) εκείνη αναφορά ήταν ελλιπής για ένα έργο σαν αυτό κι επιθυμώντας τούτο να μπορέσει να φτάσει σε όσο το δυνατό περισσότερα νεανικά χέρια, επανερχόμαστε, με την ελπίδα ότι οι μελλοντικοί αναγνώστες του θα αισθανθούν την ίδια ευφορία που αισθανθήκαμε κι εμείς διαβάζοντάς το, την ίδια τέρψη, αλλά και θα στραφούν προς στοχασμούς και κρίσεις, αξιολογήσεις και, διόλου απίθανο, να ρίξουν ματιές προς τα ένδον.

Και πρώτα ας πούμε πως αυτό το μικρό σε μέγεθος βιβλίο που τόσο μας ενθουσίασε, είναι γραμμένο από τον Αμερικανό Ρόμπερτ Φίσερ. Ο συγγραφέας είναι διάσημος για τις απολαυστικές κωμωδίες, που με επιτυχία ανέβασαν γνωστά θέατρα. Εγραψε επίσης κείμενα για πολλούς ηθοποιούς, όπως ο Γκράουτσο Μαρξ, ο Μπομπ Χόουπ, η Λούσιλ Μπολ κ.ά. Στο ραδιόφωνο, στην τηλεόραση, σε πολυάριθμα σόου στο Μπρόντγουεϊ, παντού, το όνομά του ήταν εγγύηση ποιότητας.

Το μυθιστόρημά του «Ο ιππότης με τη σκουριασμένη πανοπλία» είναι γραμμένο σαν παραμύθι ή σαν ταξιδιωτική περιπέτεια, παρόμοια με αυτές που μας ξεσήκωναν παλαιότερα, όταν ακολουθούσαμε μαγεμένοι τα βήματα μοναχικών ιπποτών στην αναζήτηση του δίκαιου και του ωραίου, με σκοπό τη βοήθεια των αδικημένων, την τιμωρία των αδικητών. Ταξίδια απολαυστικά. Εξίσου απολαυστικό και το ταξίδι που μας προσφέρει «Ο ιππότης με τη σκουριασμένη πανοπλία». Μόνο που, πέρα από την τέρψη, ο ιππότης αυτός μας χαρίζει το μεγάλο δώρο της βαθιάς σκέψης, του διαλογισμού. Διότι ετούτες οι περιπέτειες είναι, κυρίως, ψυχής. Καθώς ο ήρωάς μας εδώ την ελευθερία του αναζητεί. Τον εαυτό του, που αθόρυβα, ανεπαίσθητα βυθιζόταν όλο και βαθύτερα, πιεζόμενος από αυτήν την αστραφτερή πανοπλία, για την οποία ήταν κοσμοξάκουστος ο κάτοχός της. Αλήθεια. «...Το φως που απαύγαζε η πανοπλία ήταν τόσο δυνατό, ώστε οι χωριάτες έπαιρναν όρκο πως είχαν δει τον ήλιο ν' ανατέλλει από το Βορρά ή να βασιλεύει στην Ανατολή, κάθε φορά που ο ιππότης μας κινούσε για τη μάχη...».

Αλλά ήρθε καιρός που και μάχες να μην έδινε ο ιππότης, δεν εννοούσε να αποχωριστεί την πανοπλία. Τη γυάλιζε, τη δοκίμαζε, τη φορούσε στο τραπέζι, στο κρεβάτι, τέλος πάντων οπουδήποτε, έτσι που σιγά σιγά η γυναίκα του και ο γιος του ξέχασαν πώς ήταν χωρίς την πανοπλία. «Να ο πατέρας σου», έλεγε η γυναίκα στο αγοράκι, δείχνοντάς του μια προσωπογραφία του ιππότη. Ώσπου κάποτε κι εμπρός στο φόβο να τον εγκαταλείψουν η ποιήτρια γυναίκα του και ο χρυσομάλλης γιος του Κρίστοφερ, που τους υπεραγαπούσε, αποφάσισε να βγάλει την πανοπλία. Δυστυχώς, όμως, η πανοπλία είχε κολλήσει πάνω του, είχε γίνει ένα με τη σάρκα του. Απευθύνθηκε στο σιδερά. Πάλεψαν μέρες, χωρίς επιτυχία, έπειτα απευθύνθηκε παντού μέσα στην επαρχία, αλλά κανείς δεν μπορούσε να τον βοηθήσει κι εξάλλου, η γυναίκα του ήταν ανυποχώρητη. «Ο γιος σου δεν έχει πατέρα, αλλά μια ζωγραφιά κι εγώ κουράστηκα να μιλάω σε μια κλειστή προσωπίδα». Μόνον ένας γελωτοποιός τού έδωσε μια καλή συμβουλή: «Φεύγα να βρεις το μάγο Μέρλιν στο δάσος του. Θα σε βοηθήσει». Και πρόσθεσε:

«Όλοι, μαθές, φτωχοί ή κονομημένοι, σε πανοπλία είμαστε κλεισμένοι... Αμα σου φύγει η πανοπλία μόνο, θα νιώσεις και των αλλωνών τον πόνο...».

Από εκεί ξεκινά το ταξίδι του ιππότη. Ταξίδι μακρινό. Και παιδεμένο. Αλλά και σωτήριο. Πόνοι και δοκιμασίες, κίνδυνοι και φόβοι, νοσταλγία, μετανιωμός, παραιτήσεις και απωθήσεις, λαχτάρες, μοναξιές, κούραση και αγωνία, τέλος, τα δάκρυα. Αυτά ήταν τα κλειδιά για να ανοίξει και τελικώς να λιώσει η πανοπλία. Κι έπειτα, χαμογέλασε. Και αισθάνθηκε ποταμός και αεράκι και φεγγάρι και ήλιος. Αισθάνθηκε ελεύθερος. Και ότι ανήκε πια σε όλα και σε όλους.

Η σκουριασμένη πανοπλία είναι ασφαλώς ο φόβος μας του πόνου, η άρνηση να αγαπήσουμε, να δοθούμε, να δεθούμε, είναι οι προσπάθειές μας να κρατηθούμε μακριά απ' ό,τι νομίζουμε πως θα μας πληγώσει, η απόφαση να συμπιέσουμε αισθήματα, να αποφύγουμε σχέσεις, λησμονώντας ότι η ζωή είναι όλα αυτά κι άλλα ακόμη, πολύτιμα και μοναδικά, είναι και ευτυχία, είναι και γέλιο συντροφικό, και συμμετοχή, είναι και «ο ίλιγγος και η μαγεία τού να βλέπεις, ν' ακούς και να αισθάνεσαι γύρω σου...».

«Ο ιππότης με τη σκουριασμένη πανοπλία», μας λέει ο Ρόμπερτ Φίσερ, μας καλεί να γνωρίσουμε τον ίδιο μας τον εαυτό, να ανασάνουμε, να ελευθερωθούμε, να γελάσουμε πλατιά, ανοιχτόκαρδα.

Ότι το γέλιο κυριαρχεί σε όλο το βιβλίο, το φίνο και ασύλληπτο χιούμορ, η ευφορία και η καθαρότητα του λόγου, το απρόβλεπτο, το ανατρεπτικό, ο αναγνώστης θα το διαπιστώσει από την πρώτη σελίδα. Όπως θα εκτιμήσει και τη μετάφραση του Αχιλλέα Κυριακίδη.

Για νέους. Ασφαλώς και για ενηλίκους.

ΕΛΕΝΗ ΣΑΡΑΝΤΙΤΗ, ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ - 10/05/2002