Ναπολέων

Η παγκόσμια ιστορία δεν έχει ίσως να παρουσιάσει άλλον άνθρωπο που να διήγειρε τόσο αντίθετες και τόσο ισχυρές συγκινήσεις ή που κατά τη διάρκεια της ζωής του να προκάλεσε τόσο πολύ το θαυμασμό, τον φόβο ή το μίσος της ανθρωπότητας όσο ο Ναπολέων. Ακόμα και οι ψυχραιμότεροι από τους μεταγενέστερους κριτικούς, ανασκοπώντας τη σταδιοδρομία του, όχι μόνο οδηγούνται σε ποικίλες και ανάμεικτες κρίσεις, αλλά δεν μπορούν και να αποφύγουν κάποια κατάπληξη για το ότι σε μία και μόνο ζωή, σε ένα και μόνο χαρακτήρα ενώνεται τόσο μεγαλείο με τόσο δόλο, τόσο χρυσάφι με τόση σκουριά. Σε εκείνους για τους οποίους η ψυχολογική ανάλυση αποτελεί ανιαρή ενασχόληση, ο Ναπολέων εμφανίζεται απλώς ως ένας σπουδαίος άνθρωπος της δράσης που, χωρίς τη βοήθεια του πλούτου ή της κοινωνικής τάξης, ανέβηκε στο κορυφαίο σημείο της ανθρώπινης τύχης, δίνοντας με το μέγεθος ενός υπερφυσικού παραδείγματος την πιο αποστομωτική απάντηση στη θεωρία ότι η τέχνη και το μυστήριο της πολιτικής δεν είναι προσιτά σε όλους, αλλά είναι δώρα της καταγωγής και των προνομίων. [...]