Αλή Πασάς

ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ



1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ

2. ΙΣΤΟΡΙΟΓΡΑΦΙΑ, ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ, ΠΗΓΕΣ, ΚΑΙ ΜΙΑ ΣΥΝΤΟΜΗ ΒΙΟΓΡΑΦΙΑ

3. Ο ΑΛΗΣ ΚΑΙ Η ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΤΩΝ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ

4. ΕΘΝΙΚΟΤΗΤΑ, ΓΛΩΣΣΑ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΙΑ: ΤΑ ΘΕΜΕΛΙΑ ΓΙΑ ΤΟΝ ΕΘΝΙΚΙΣΜΟ ΕΝΤΟΣ ΤΩΝ ΣΥΝΟΡΩΝ ΤΟΥ ΑΛΗ

5. ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ: ΣΥΝΟΠΤΙΚΑ

6. ΠΡΩΤΗ ΕΠΑΦΗ ΜΕ ΤΟΥΣ ΓΑΛΛΟΥΣ

7. Η ΡΩΣΟΤΟΥΡΚΙΚΗ ΣΥΜΜΑΧΙΑ, Η ΕΠΤΑΝΗΣΟΣ ΠΟΛΙΤΕΙΑ ΚΑΙ ΟΙ ΑΓΓΛΟΙ

8. ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΕΣ ΑΝΑΤΟΛΙΤΙΚΟΥ ΤΥΠΟΥ

9. ΑΝΑΤΟΛΙΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ

10. Ο ΕΠΙΔΕΞΙΟΣ ΧΕΙΡΙΣΜΟΣ ΑΠΟ ΜΕΡΟΥΣ ΤΟΥ ΑΛΗ ΤΗΣ ΑΝΑΤΟΛΙΤΙΚΗΣ ΑΠΕΙΚΟΝΙΣΗΣ ΤΟΥ

11. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΤΟΥ ΜΕΤΑΦΡΑΣΤΗ

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ






Ο Αλή Πασάς, που διορίστηκε από τους Οθωμανούς κυβερνήτης των Ιωαννίνων το 1787
και καθαιρέθηκε το 1820 από την Πύλη, ήταν ο πιο άμεσος γείτονας της Δυτικής
Ευρώπης. 'Αγγλοι, Γάλλοι, Ρώσοι, Ενετοί και Αυστριακοί, σαστισμένοι από την
οικονομική και τη στρατιωτική ισχύ του Αλή, τον αντιμετώπιζαν ως ανεξάρτητοι
ηγεμονική πολιτική οντότητα και μείζονα καθοριστικό παράγοντα στις γεωπολιτικές
ανακατατάξεις της εποχής. Η Αγγλία και η Γαλλία μάλιστα διέθεταν μόνιμους
προξένους στα Ιωάννινα. Ο Αλή Πασάς, ως άριστος διπλωμάτης, φρόντιζε να
ανταποκρίνεται στην αρνητική εικόνα των Δυτικών για τον ανατολίτη αφέντη,
προκειμένου να αποκομίσει οφέλη. Έτσι ο ρόλος του στην καλλιέργεια του
ευρωπαϊκού ρομαντισμού και του φιλελληνισμού του δέκατου όγδοου αιώνα υπήρξε
παρεξηγημένος. Όπως παρεξηγημένος υπήρξε και ο ρόλος του στα αρχικά στάδια του
Ελληνικού Αγώνα για την Ανεξαρτησία, που ξέσπασε στα εδάφη του λίγους μήνες
πριν το θάνατό του. Η K.E. Fleming προσπαθεί να δει πίσω από το θρύλο το
πραγματικό μέγεθος της προσωπικότητας του Αλή Πασά, τον οποίο πολύ εύστοχα ο
λόρδος Μπάυρον αποκάλεσε μουσουλμάνο Βοναπάρτη.




ΚΡΙΤΙΚΗ


Της Πέγκυ Κουνενάκη (Καθημερινή 1/10/2000)



Ο Λόρδος Μπάιρον είχε εντυπωσιαστεί από την προσωπικότητά του και τον αποκαλούσε «Μουσουλμάνο Βοναπάρτη». Ο Αλή Πασάς των Ιωαννίνων (1750 - 1820) αν και υπήρξε σκληρός και μισητός όχι μόνο στους υπόδουλους πληθυσμούς αλλά και στις ευρωπαϊκές δυνάμεις με τις οποίες επεδίωκε να έχει διπλωματικές σχέσεις, ταυτόχρονα, έδειχνε ένα προοδευτικό πρόσωπο. Θεωρείται, επίσης, η προσωπικότητα που έπαιξε σημαντικό ρόλο στην Οθωμανική Αυτοκρατορία, τα Βαλκάνια αλλά και τη σύγχρονη ελληνική ιστορία. Οπως υποστηρίζει η συγγραφέας, ο πόλεμος των Οθωμανών στα τέλη του 18ου αιώνα εναντίον του Αλή Πασά (1820), δημιούργησε τις προϋποθέσεις για να ωριμάσει η επαναστατική πρακτική στην Ηπειρο. Υποστηρίζει, ακόμη, ότι η διαμάχη του Πασά με την Υψηλή Πύλη όχι μόνο απασχόλησε πολλά οθωμανικά στρατεύματα, αλλά ώθησε και πολλούς φιλέλληνες να καταταγούν και να πολεμήσουν υπέρ της ελληνικής ανεξαρτησίας.



Δεν ήξερε τουρκικά



Ποιος ήταν όμως ο Αλή Πασάς; Προερχόταν από αλβανική οικογένεια που είχε πλουτίσει από τη ληστεία και προσηλυτιστεί στον ισλαμισμό σχετικά πρόσφατα. Σύμφωνα με τα στοιχεία που υπάρχουν -το αρχείο του βρίσκεται στην Εθνική Βιβλιοθήκη της Αθήνας- ο Αλής δεν ήξερε τουρκικά, μιλούσε αλβανικά, ενώ ως επίσημη γλώσσα στα έγγραφά του χρησιμοποιούσε την ελληνική δημοτική. Η αναρρίχησή του στην εξουσία ήταν αναγκαστική για την Κωνσταντινούπολη. Μέσω της ληστείας είχε ήδη κατακτήσει τα προνόμια που αρνιούνταν να του δώσουν. Η καταξίωσή του έγινε αναγκαστικά και εκ των υστέρων. Το 1787 διορίστηκε από τους Οθωμανούς πασάς των Ιωαννίνων και παρέμεινε μέχρι το 1820. Κυβερνούσε την περιοχή που κάλυπτε ολόκληρη την ελληνική ηπειρωτική ενδοχώρα, γεγονός που τον έφερνε να συνορεύει με τους ανατολικούς γείτονες της Δυτικής Ευρώπης.


Στη διάρκεια της διακυβέρνησής του φρόντισε να κατασκευάσει άρτιο οδικό δίκτυο, έκτισε χάνια για να διευκολύνει το εμπόριο και έδωσε προνόμια σε μεγάλες ελληνικές οικογένειες. Ταυτόχρονα, πάνω από τριάντα γυναίκες είχαν βρεθεί να επιπλέουν μέσα σε σακιά στη λίμνη των Ιωαννίνων και η ιστορία με την ερωμένη του, την κυρά-Φροσύνη, παραμένει ακόμη τραγική αλλά και δημοφιλής.


Οι γραμματικοί του ήταν Ελληνες, ο Αλέξης Νούτσιος και ο Χρίστος Οικονόμου, προσωπικός γιατρός του ήταν ο Ιωάννης Κωλέττης, μέλη όλοι τους της Φιλικής Εταιρείας. Ο ίδιος είχε ζητήσει να γίνει μέλος της, επιδιώκοντας έτσι να αποσχιστεί από την Οθωμανική Αυτοκρατορία. Η γειτνίαση του Αλή Πασά με τη Δυτική Ευρώπη είχε εξάψει τη φαντασία του. Καλλιέργησε διπλωματικές σχέσεις με την Αγγλία και τη Γαλλία, προχωρώντας μάλιστα σε συμμαχίες που έρχονταν σε αντίθεση με την επίσημη οθωμανική πολιτική. Βαθιά εντυπωσιασμένος από τους ναπολεόντειους πολέμους και τη Γαλλική Επανάσταση, ανταγωνιζόταν τον Ναπολέοντα και λέγεται ότι είχε προχωρήσει τις διαδικασίες για τη συγκρότηση Συντάγματος που θα ήταν βασισμένο στο γαλλικό.



Αγγλικά και γαλλικά αρχεία



Ας επανέλθουμε όμως σ' αυτή καθαυτή τη δομή του βιβλίου: το πρώτο μέρος αναφέρεται στις διπλωματικές σχέσεις που είχε ο Αλή Πασάς με τη Δύση. Η συγγραφέας αντλεί το υλικό της από αγγλικά και γαλλικά διπλωματικά αρχεία. Αναλύει, ιστορικά και οικονομικά, ολόκληρη τη συγκεκριμένη περίοδο. Το δεύτερο μέρος εστιάζεται στα λογοτεχνικά, μουσικά και γενικότερα καλλιτεχνικά προϊόντα που δημιουργήθηκαν στη Δυτική Ευρώπη εμπνευσμένα από τη μορφή του. Φωτίζεται ο τρόπος με τον οποίο ο ίδιος αντιλαμβανόταν τον δυτικό φιλελληνισμό και πώς τον χειριζόταν επιδέξια για το συμφέρον του. Το συγκεκριμένο βιβλίο αποτελεί σπουδαία πηγή πληροφοριών όχι μόνο για την ούτως ή άλλως αμφισβητούμενη και πολυσχιδή προσωπικότητα του Αλή Πασά, αλλά και για την ιστορία της περιοχής που διοικούσε.