Ο καιρός της παρηγοριάς

Μια χειρονομία ή λίγα λόγια θα έπρεπε να αρκούν, κι όμως... Η παρηγοριά είναι μια δύσκολη δραστηριότητα, που προϋποθέτει να παίρνει κανείς τον λόγο σχετικά με μια οδύνη που δεν μοιράζεται με τον άλλο, αλλά στην οποία προσπαθεί να συμμετάσχει. Πώς ν’ ανοίξουμε έναν δρόμο που θα μας οδηγήσει στη μυχιότητα του άλλου, χωρίς να την προδώσουμε; Ποιες λέξεις να χρησιμοποιήσει κανείς ώστε να μην προκαλέσει υποψίες;

Τα ερωτήματα αυτά, στις μέρες μας, εμπίπτουν στην αρμοδιότητα της ψυχολογίας ή της θρησκείας. Ωστόσο, η φιλοσοφία για καιρό υπήρξε ένα βάλσαμο ικανό να απαλύνει τα ανθρώπινα άλγη. Από τον Πλάτωνα και τους στωικούς μέχρι τον Βοήθιο, ο Λόγος έχει τον ρόλο του μεγάλου παρηγορητή. Βασιζόμενο σε τούτη την παράδοση, το παρόν βιβλίο προτείνει, σε πρώτη φάση, μια γραμματική της παρηγοριάς. Κοινωνικό ενέργημα που κινητοποιεί τη γλώσσα, η παρηγοριά μάς λέει κάτι για την ανθρώπινη κατάσταση. Ακόμη κι αν δεν εξαλείφει την οδύνη, απαντά στην "οδύνη της οδύνης" που μεταφράζεται σε μοναξιά, ντροπή ή ενοχές. Ο παρηγορητής μάς μαθαίνει να ζούμε πέρα από το σημείο εκείνο όπου κάτι τέτοιο φαντάζει αδύνατον.

Εάν ο άνθρωπος είναι ένα ζώο που έχει την ανάγκη της παρηγοριάς, η νεωτερική φιλοσοφία μοιάζει να έχει εγκαταλείψει το σχέδιο να ικανοποιήσει τούτη την επιθυμία. Δεν πιστεύουμε πια ότι υπάρχει μια γνώση που να μας επιτρέπει από μόνη της να αντιμετωπίζουμε τα βάσανα της ζωής. Η δυσπιστία αυτή αποτελεί ένα γεγονός, την ιστορία του οποίου αφηγείται το παρόν βιβλίο στο δεύτερο μέρος του. Ο συγγραφέας καταδεικνύει ότι ζούμε τον "καιρό της παρηγοριάς", μια εποχή δηλαδή που σηματοδοτείται από την απώλεια προτύπων κοινοτικών, ορθολογικών ή της αγάπης, που κάποτε δικαιολογούσαν την ύπαρξη απέναντι στο χειρότερο. Επανεξετάζοντας την παρηγοριά, αποφεύγουμε τον διπλό σκόπελο της αποκατάστασης εκείνων των παλαιών προτύπων και της μελαγχολικής παραίτησης από το νόημα.

* * *

Ο Φεσέλ αποσπά την παρηγοριά από τη θρησκεία, στην οποία είχε παραδοθεί, και την καθιστά έννοια φιλοσοφική.

Liberation

Βιβλίο μεγαλειώδες.

Psychologiesmagazine

Ηεποχή που ο Σενέκας και ο Βοήθιος ισχυρίζονταν ότι μπορούσαν να παρηγορήσουν τους συγχρόνους τους μέσω της φιλοσοφίας έχει παρέλθει οριστικά. Ο Φεσέλ προτείνει ωστόσο, με λαμπρό τρόπο, την αποκατάσταση της έννοιας της παρηγοριάς, εντάσσοντας αυτό το εγχείρημα στο ερευνητικό του έργο που έχει ως αντικείμενο την κριτική έρευνα της δημοκρατικής νεωτερικότητας.

Projet

Ο Μικαέλ Φεσέλ είναι ένας λαμπρός φιλόσοφος της γενιάς του, που χειρίζεται εξίσου καλά τη γλώσσα και τον στοχασμό.

L’Humanite

Εξαίσιες σελίδες ενός αναζωογονητικού δοκιμίου.

Les Inrockuptibles

* * *

Ο Μικαέλ Φεσέλ γεννήθηκε στην Thionville το 1974. Απόφοιτος της Ecole normale superieure, agrege και διδάκτωρ φιλοσοφίας, είναι καθηγητής φιλοσοφίας στην Ecole polytechnique και σύμβουλος έκδοσης του περιοδικού Esprit.