Μονοπάτια Κατανόησης

Απόσπασμα εκ του Προλόγου του κ. Αθανάσιου Φωκά

Ελπίζω ότι τα Μονοπάτια Κατανόησης θα προσφέρουν στον αναγνώστη την ικανοποίηση, που απορρέει από την κατανόηση της προέλευσης των σκέψεων, των συναισθημάτων και των πράξεών μας. Η κατανόηση αυτή γεννά θαυμασμό για τη σοφία και την ομορφιά της φύσης, και ιδιαίτερα για το μεγαλύτερο επίτευγμά της, τη δημιουργία του ανθρωπίνου εγκεφάλου. Γράφοντας το βιβλίο ένιωσα βαθιά ευγνωμοσύνη για το προνόμιο του να μπορώ να απολαμβάνω μια πληθώρα σύνθετων και πολύπλευρων δημιουργημάτων της φύσης και της ανθρωπότητας. Ελπίζω ότι ο αναγνώστης θα νιώσει παρόμοια συναισθήματα. Η ενοποίηση και η αναλογική σκέψη αποτελούν κεντρικά θέματα του βιβλίου. Αναφορικά με αυτές τις έννοιες, αξίζει να σημειωθεί ότι η ολοκλήρωση του μοντέλου που ενοποιεί τις τέσσερις βασικές δυνάμεις της φύσης, τη βαρυτική, την ηλεκτρομαγνητική, την ασθενή και την ισχυρή, εξακολουθεί να αποτελεί το ‘Ιερό Δισκοπότηρο’ της Φυσικής. Κατ’ αναλογίαν, είναι φυσικό να προσπαθούμε να κατανοήσουμε τις βιολογικές και πολιτιστικές ‘δυνάμεις’ που υπαγορεύουν την ανθρώπινη εξέλιξη. Στο βιβλίο γίνεται προσπάθεια διερεύνησης αυτής της ενοποίησης. Αναλύοντας βασικούς νευρωνικούς μηχανισμούς, γίνεται σαφές ότι ο ανθρώπινος εγκέφαλος έχει προδιάθεση να αναζητεί τη γνώση και την ομορφιά, χωρίς την τεχνητή διάκριση ανάμεσα σε επιστήμες, γράμματα και τέχνες. Θεωρώ ότι η αναζήτηση αυτή απαιτεί μια ενοποιητική, διεπιστημονική, ολιστική προσέγγιση. Η ανάγκη για μια τέτοια προσέγγιση απορρέει από την κατανόηση ότι «τα πάντα σχετίζονται με τα πάντα». Ίσως κανείς δεν εξέφρασε αυτή την πραγματικότητα πιο εύγλωττα από τον Λεονάρντο Ντα Βίντσι, ο οποίος αποτελεί την ενσάρκωση της διεπιστημονικότητας: «Μελέτησε την επιστήμη της τέχνης, μελέτησε την τέχνη της επιστήμης. Ανακάλυψε τις αισθήσεις σου, κυρίως μάθε πώς να βλέπεις. Συνειδητοποίησε ότι τα πάντα συνδέονται με τα πάντα». Βασική προϋπόθεση μιας διεπιστημονικής προσέγγισης της γνώσης και του πολιτισμού είναι η κατανόηση του γεγονότος ότι η ζωή μάς παρέχει γενναιόδωρα πολλές πηγές ευχαρίστησης και ικανοποίησης, πέραν της χρηστικότητας, αποτελεσματικότητας, ισχύος και ομορφιάς των τεχνολογικών επιτευγμάτων. Πράγματι, στη ζωή υπάρχει κι εκείνο που, σύμφωνα με τον Ludwig Wittgenstein, «δεν μπορεί να ειπωθεί». Είναι αυτό που δεν είναι μόνο άρρητο, αλλά και γενικότερα μη αλγοριθμικό. Είναι πνευματικό, με την έννοια της πνευματικότητας ως πρόσβασης σε αισθήματα και άλλες δημιουργικές δυνατότητες που ενυπάρχουν στον εξαιρετικά πλούσιο και μυστηριώδη κόσμο του ασυνειδήτου. Πιστεύω, ότι η ζωή μας είναι ελλιπής χωρίς αυτό τον ανεξερεύνητο κόσμο ομορφιάς και δυνητικής ευδαιμονίας.