Ο συλλέκτης

Ο Συλλέκτης, το πρώτο μυθιστόρημα του Φώουλς, δημοσιεύεται το 1963, για να καθιερώσει αμέσως τον συγγραφέα του ως έναν από τους σημαντικότερους σύγχρονους πεζογράφους. Έκτοτε ο Φώουλς, αν και προτιμά την ανωνυμία των ταξιδιών και την ηρεμία του επαρχιακού Lime Regis στο Dorset, θα παραμείνει στο προσκήνιο της αγγλοαμερικανικής λογοτεχνίας, δοκιμάζοντας σε κάθε βιβλίο του καινούργιους τρόπους έκφρασης και αφηγηματικής σκηνοθεσίας.



Καταβύθιση στις μύχιες, και δαιδαλώδεις διαδρομές της ψυχικής ιδιοσυστασίας του ανθρώπου είναι το βιβλίο του Τζον Φόουλς, Ο συλλέκτης. Mια ωμή κι εμβριθής απεικόνιση της εμμονής η οποία αποτυπώνεται –στην πιο ακραία της μορφή– στο πρόσωπο του πρωταγωνιστή. Η, χωρίς καλλωπισμούς, εμβάθυνση στα άδυτα των κρυμμένων κινήτρων και των αδήλωτων σκέψεων, μού θύμισε Σάλιντζερ σε μια πιο εξευγενισμένη μορφή.
Ένας αντικοινωνικός νέος, κλητήρας στον δήμο, που έχει μεγαλώσει με τη συμβατική και μέσα στο όρια του καθωσπρεπισμού θεία του, και την ανάπηρη εξαδέρφη του, λόγω του πρόωρου θανάτου του πατέρα του και της φυγής της μάννας του, ζει μέσα στην κοινωνία από απόσταση χωρίς να συνάπτει σχέσεις, φιλικές ή ερωτικές, αποκομμένος από οποιαδήποτε συναισθηματική διέγερση.
Στα πλαίσια της κοινωνικής αυτοαπομόνωσης αναπτύσσει το εμμονικό του προφίλ, βρίσκοντας διέξοδο στη συλλογή πεταλούδων και στην εικονική γοητεία που του ασκεί η Μιράντα, μια όμορφη φοιτήτρια της σχολής Καλών Τεχνών. Τα αρρωστημένα και καταπιεσμένα ένστικτα του Κάλιμπαν (όπως τον αποκαλεί η Μιράντα) θα απελευθερωθούν όταν θα κερδίσει το Προπό. Με την απρόσμενη μεταβολή της οικονομικής του κατάστασης θα θέσει σε εφαρμογή το σχέδιο του, δηλαδή την απαγωγή της ποθητής Μιράντας και τον εγκλεισμό της σε ένα υπόγειο κελάρι, ώστε να την έχει κοντά του, ευελπιστώντας ότι θα εκτιμήσει με τη δύναμη της συνήθειας τις αγαθές προθέσεις του, την καλοσύνη του, κι εντέλει θα τον αγαπήσει, θα τον δεχτεί όπως είναι, με τις ατέλειες και τις μειονεξίες του.
Το βιβλίο χωρίζεται σε δύο βασικές ενότητες. Το πρώτο κομμάτι είναι ο μονόλογος του Κάλιμπαν και το δεύτερο αυτός της Μιράντας. Ο μονόλογος του Κάλιμπαν υπερτερεί σε λογοτεχνική αξία καθώς, μέσω αυτού, διαφαίνεται η διεστραμμένη (και φυσιολογική για τον ίδιο) πορεία των σκέψεών του. Οι προσδοκίες του για ειρηνική συνύπαρξη με τη νεαρή κοπέλα διαψεύδονται, παρά τις διαρκείς αποδείξεις της καλής του –όπως πιστεύει– θέλησης. Από την άλλη, η Μιράντα, έχοντας βιαίως στερηθεί την ελευθερία της, αναπολεί την προηγούμενη ζωή της, επανεκτιμά συμπεριφορές, ανθρώπους, και γενικότερα, τη στάση της απέναντι στη ζωή και τις έως τότε επιλογές της.
Ο συλλέκτης του Φόουλς είναι ένα λεπτά επεξεργασμένο ψυχογράφημα δύο χαρακτήρων, ένα πικρό δράμα χωρίς κορυφώσεις αλλά με διαρκή υπόγεια ένταση. Επιπλέον, ο Φόουλς πραγματεύεται το θέμα της άσκησης εξουσίας χρησιμοποιώντας εμφανείς αντιθέσεις, με κυρίαρχη την πνευματική καλλιέργεια της Μιράντας σε σχέση με το κατώτερο μορφωτικό επίπεδο του Κάλιμπαν. Εκείνος την δυναστεύει καταργώντας τη σωματική της ελευθερία, εκείνη τού επιβάλλεται με τη νοημοσύνη της.