Η πόλις και ο άνθρωπος

Κύριο χαρακτηριστικό του στοχασμού του Παναγιώτη Φωτέα είναι το πολιτικό μήνυμα. Έχει έναν άλλο τρόπο γραφής και έκφρασης που ανταποκρίνεται στο σκοπό για τον οποίον γράφει. Και ο σκοπός αυτός είναι να συνεγείρει, να προβληματίσει, να αφυπνίσει. Οι πηγές του φευγαλέα αναφέρονται, αλλά η σκέψη του είναι στέρεα δομημένη στα φιλοσοφικά ρεύματα, τις γνώσεις του δικαίου, της ιστορίας και της πολιτικής, που διαμόρφωσαν την επιστημονική του ταυτότητα.

Στη σειρά ΑΝΑΛΟΓΙΟ:
α'
Κωνσταντίνου Τσάτσου: Στις ρίζες της Αμερικανικής δημοκρατίας
β'
Χρήστου Μαλεβίτση: Το δημοτικό τραγούδι ως περιεχόμενο της συνειδήσεως του νέου ελληνισμού
γ'
Κώστα Τσιρόπουλου: Η καθημερινή αιωνιότητα
δ'
Γιώργου Σαράντη: Δοκίμια για την ύπαρξη του ανθρώπου
ε'
Σαρλ Πέγκυ: Σημειώσεις για την κρίση των καιρών μας
στ'
Ίωνος Δραγούμη: Ο Ελληνισμός μου και οι Έλληνες - Ελληνικός πολιτισμός
ζ'
Χοσέ Ορτέγα Υ Γκασσέτ: Διαστοχασμός της Ευρώπης
η'
Ε.Ν. Σιοράν: Για δάκρυα και για Αγίους
θ'
Φρήντριχ Νίτσε: Ο Ευρωπαϊκός μηδενισμός
ι'
Παναγιώτη Φωτέα: Η πόλις και ο άνθρωπος







Ευαίσθητος παρατηρητής της καθημερινότητας και στοχαστής επί της τέχνης του διοικείν και του κυβερνάν, ο Παναγιώτης Φωτέας, που έφυγε πρόωρα, ανήκε στον κύκλο του περιοδικού «Ευθύνη» και των Εκδόσεων των Φίλων, όπου έχουν βάλει τη σφραγίδα τους ο Κωνσταντίνος Τσάτσος και άλλοι σημαντικοί διανοούμενοι του λεγόμενου φιλελεύθερου χώρου. Στο βιβλίο «Η Πόλις και ο Ανθρωπος», που μόλις κυκλοφόρησε με την ευκαιρία της συμπλήρωσης τριών χρόνων από την εκδημία τού Φωτέα, συγκεντρώνονται άρθρα που ο συγγραφέας είχε υπογράψει, κυρίως, στη στήλη «Από την Σχεδία» του περιοδικού «Ευθύνη», στη διάρκεια δύο δεκαετιών, του '80 και του '90.


Ευθύβολα, στοχαστικά και ευαίσθητα ως προς τον χειρισμό της γλώσσας, τα άρθρα αυτά, 51 τον αριθμό, οργανώνονται γύρω από δύο μεγάλες ενότητες. Η πρώτη ενότητα έχει τίτλο Η πολιτεία και ο πολίτης (30 άρθρα), με κοινό άξονα τη λειτουργία της δημοκρατίας και τη βασανιστική σχέση των πολιτών με το κράτος (ο Φωτέας πίστευε ότι η διαστροφή της έννοιας του κράτους παραμένει το βασικό πρόβλημα των ημερών). Η δεύτερη ενότητα έχει τίτλο Ο άνθρωπος και οι άνθρωποι (21 άρθρα), με κοινό άξονα τη στάση του μοναχικού ανθρώπου απέναντι στους κινδύνους της ζωής, την τεχνολογική πρόοδο, την επιδρομή της πληροφόρησης. Από τον πλούτο των ιδεών και των απόψεων που διατυπώνονται στα κείμενα αυτά θα συγκρατήσω, λόγω επαγγελματικής ιδιότητας, την περιγραφή της... αργολογίας, δηλαδή αυτού του αισθήματος αργοσχολίας και φλυαρίας που χαρακτηρίζει την εποχή μας και αποθεώνεται κάθε βράδυ στα τηλεοπτικά τοκ σόου και στις ειδήσεις με βασικούς πρωταγωνιστές πολιτικούς και δημοσιογράφους.


Ο Παναγιώτης Φωτέας υπήρξε υποδειγματικός δημόσιος λειτουργός, υπηρετώντας από τη Μεταπολίτευση και μετά σε διάφορα πόστα, όπως αυτό του νομάρχη Ροδόπης, σε μια εποχή κρίσιμη για την κοινωνία της Θράκης, αμέσως μετά την πτώση της χούντας, του γραμματέα του υπουργείου Πολιτισμού ή του νομάρχη Μεσσηνίας, της ιδιαίτερης πατρίδας του (καταγόταν από την Καρδαμύλη της Μάνης), το πόστο των τελευταίων χρόνων της ζωής του. Έτσι τα κείμενά του, ειδικά της πρώτης ενότητας, είναι προϊόντα όχι απλώς θεωρητικού εξοπλισμού, που έτσι κι αλλιώς τον διέθετε (μεταξύ των δημοσιευμένων έργων του περιλαμβάνεται και η μεγάλη μελέτη «Ο Γκωλισμός και η 5η Γαλλική Δημοκρατία»), αλλά και της καθημερινής τριβής με τη διοίκηση, το κράτος, τους οργανισμούς, της καθημερινής σχέσης με τους πολίτες.

ΝΙΚΟΣ ΜΠΑΚΟΥΝΑΚΗΣ, «ΤΟ ΒΗΜΑ», 13-05-2001