Το ένστικτο της Ινές

Είχε φανταστεί τη μνήμη σαν μια μισοκατεστραμμένη παρτιτούρα. Αυτός, ο διάσημος διευθυντής ορχήστρας Γκαμπριέλ Ατλάν-Φεράρα, ικανός να σκορπίζει τον τρόμο και να χαρίζει την έμνπευση στους μουσικούς του, δεν μπορεί να εξουσιάσει το ίδιο του το παρελθόν.

Δεν υπάρχει ιστορία χωρίς τα δικά της φαντάσματα

Είχε φανταστεί τη μνήμη σαν μια σφραγίδα από κρύσταλλο. Σκοτεινή και συγχρόνως λαμπερή. Εύθραυστη και συγχρόνως ατσάλινη. Ικανή να χωρέσει τα αξεδιάλυτα μυστήρια της ζωής. Το αξεδιάλυτο μυστήριο του έρωτά του για την Ινές Πράδα, την κορυφαία τραγουδίστρια της όπερας.

Πώς θα είναι αυτό που θα χαθεί μόνο και μόνο για να ξαναβρεθεί;

Δυο ερωτικές ιστορίες, δυο εποχές, δυο όψεις του ιδίου νομίσματος. Η μία περιγράφει τη σχέση του διευθυντή ορχήστρας Γκαμπριέλ Ατλάν-Φεράρα με την τραγουδίστρια της όπερας Ινές Πράδα, που ξεκίνησε στο Λονδίνο κατά τη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου. Η άλλη εξιστορεί την πρώτη συνάντηση στην ιστορία της ανθρωπότητας ενός άντρα και μιας γυναίκας. Μια αρχετυπική διερεύνηση ενός άντρα και μιας γυναίκας. Μια αρχετυπική διερεύνηση του έρωτα με μουσικό υπόβαθρο το έργο του Μπερλιόζ Η καταδίκη του Φάουστ. Ένα πολυεπίπεδο, στοχαστικό έργο από έναν κορυφαίο σύγχρονο συγγραφέα.

Από το οπισθόφυλλο του βιβλίου

ΚΡΙΤΙΚΗ



«Ο χρόνος είναι το μεγάλο πρόβλημα», έγραφε κάποτε ο Κάρλος Φουέντες. «Πώς επεξεργαζόμαστε αυτό το πρόβλημα, πώς δημιουργούμε το χρόνο, πώς ο χρόνος δημιουργεί εμάς, πώς αντιμετωπίζουμε το χρόνο, πώς διαβάζουμε το χρόνο, πώς ο χρόνος διαβάζει εμάς που τον ζούμε; Αυτή είναι, θα έλεγα, η ενοποιητική ιδέα των βιβλίων μου». Αυτή είναι και η ιδέα του τελευταίου βιβλίου του «Το ένστικτο της Ινές». Διαπλέκοντας μια ιστορία από την πρωταρχή του κόσμου με μια σύγχρονη, συγχέοντας τους τόπους και τους χαρακτήρες, ο συγγραφέας επαναλαμβάνει ξανά και ξανά ότι ο χρόνος είναι κυκλικός, ότι το παρελθόν εμπεριέχει το μέλλον και ότι το μέλλον δεν είναι, εν τέλει, παρά μία ανάμνηση.


Ποια είναι η Ινές, η ντίβα της όπερας, που θα στοιχειώσει τη ζωή του μαέστρου Γκαμπριέλ Ατλάν-Φεράρα; Η υπέροχη φωνή που τον θέλγει με τη δύναμή της και του αποσπά το μέγιστο του διευθυντικού του οίστρου, κάθε φορά που συνεργάζεται μαζί της στην παρουσίαση της «Καταδίκης του Φάουστ» του Μπερλιόζ, μιας όπερας που μοιάζει να συνηχεί με την ανέλιξη της αφήγησης; Η ισχυρή, σαγηνευτική γυναίκα που ενσαρκώνει γι' αυτόν το ερωτικό ιδεώδες και γι' αυτό την αφήνει να γλιστράει μακριά του, φοβούμενος ότι αν ενωθούν θα βρεθούν και οι δυο «με το νεκρό βάρος ενός αποτυχημένου έρωτα ή ενός ανυπόφορου γάμου στην πλάτη»; 'Η μήπως το αρχέτυπο της γυναίκας, μια μορφή που έρχεται μέσα από την αχλύ της προϊστορίας, ανοίγοντας ένα απαγορευμένο πεδίο σε κάτι ανείπωτο που συνέβη στο βαθύ παρελθόν; Και τι είναι αυτή η παράξενη κρυστάλλινη σφραγίδα που δεν αποχωρίζεται ώς τα βαθιά του γεράματα ο μαέστρος; Ενα απλό θυμητάρι ή ένα μαγικό αντικείμενο που ενοποιεί χρόνο και χώρο και χωνεύει εντός του τα γεγονότα ως ασήμαντα επεισόδια μιας πολύ πιο πλατιάς και βαθιάς ενότητας;


Το τελευταίο μυθιστόρημα του Κάρλος Φουέντες είναι ένα βιβλίο πληθωρικό που σαρώνει όσα θέματα και ιδέες τον απασχόλησαν σ' όλο το έργο του: χώρος και χρόνος, πραγματικότητα και φαντασία, έρωτας και τραγωδία, ο μύθος της δημιουργίας. Δυο ερωτικές ιστορίες συνυφαίνει εδώ ο συγγραφέας -η πρώτη του μαέστρου και της ντίβας, η δεύτερη του πρώτου άνδρα και της πρώτης γυναίκας καθώς, ενώ ανακαλύπτουν ο ένας τον άλλον, διαπιστώνουν έκθαμβοι ότι τους αποκαλύπτεται η γλώσσα, το τραγούδι, η μνήμη. Η σχέση των δύο πρώτων παραμένει αδιαφανής, ερμητική ώς το τέλος -και όχι μόνο εξαιτίας του μαγικού ρεαλισμού του Φουέντες. Η δεύτερη είναι θερμή, ανθρώπινη, άμεση. Γραμμένη ορμητικά, με σπάνια δύναμη και εικονοποιητική δεξιοτεχνία, είναι σχεδόν συγκλονιστική. Η πρώτη γυναίκα, η α-νελ και ο πρώτος άνδρας, ο νε-ελ, θα συναντηθούν, θα αγαπηθούν και θα αποχωριστούν βίαια, γευόμενοι την ευτυχία που κρύβουν οι πρώτοι αδέξιοι συλλαβισμοί τους: ε-ντε, ε-με -βοηθώ, αγαπώ - ψηλαφίζοντας τον κόσμο, μεταμορφωνόμενοι σιγά-σιγά σε «κάτι άλλο απ' αυτό που υπήρξαν» και, τέλος, γνωρίζοντας τον πιο αβάσταχτο πόνο, όταν ο θάνατος μπαίνει ανάμεσά τους.


Ως το τέλος, ο αναγνώστης αναρωτιέται τι συνδέει αυτές τις ιστορίες μεταξύ τους. Ως το τέλος δεν παύει να αμφισβητεί την ευτυχία αυτής της σύνδεσης. Ανέκαθεν ο Φουέντες γοητευόταν από τα κάτοπτρα και τις μάσκες, αυτή τη φορά, όμως, αρχίζει να φοβάται κανείς ότι πίσω από τα προσωπεία μπορεί και να υπάρχει το κενό. Μόνο όταν η μυθοπλασία φτάσει στην υπερβολική της κορύφωση, ταυτοφωνικά σχεδόν με τη μουσική του Μπερλιόζ, ο αναγνώστης υποπτεύεται τη συγγραφική πρόθεση: η α-νελ, η προϊστορική γυναίκα, μπορεί, για την Ινέζ, να είναι τα πάντα. Το όνειρό της, η πρόγονός της ή απλώς μια εκδοχή της με την οποία την ενώνει η κατοχή τής κρυστάλλινης σφραγίδας.



ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΣΧΙΝΑ

ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ - 21/01/2005