Στίλερ

«Μπορείς να διηγηθείς τα πάντα, εκτός από την πραγματική ζωή σου.»

Το αίνιγμα της ανθρώπινης ταυτότητας σ' ένα από τα κορυφαία έργα της μεταπολεμικής λογοτεχνίας.

Από το οπισθόφυλλο του βιβλίου

Το πρόβλημα της ταυτότητας αποτελεί τον πυρήνα του λογοτεχνικού σύμπαντος του Μαξ Φρις. Στο "Ας με λένε Γκαντενμπάιν" που κυκλοφόρησε πέρσι από τις εκδόσεις "Μελάνι", μιλάει για τη λευκή κηλίδα, το κενό διάστημα που περιέχει το ανεξιχνίαστο μυστήριο του πραγματικού εαυτού, γύρω από τον οποίο συνωστίζονται οι πολλοί πιθανοί, αλλά πλασματικοί ή επινοημένοι εαυτοί ενός ανθρώπου. Αυτό ακριβώς το λευκό, εκεί όπου πυκνώνει το πραγματικό, πρωτοεμφανίζεται στον αριστουργηματικό "Στίλερ": είναι το όνομα που διατείνεται ότι έχει ο ήρωας του βιβλίου, όταν συλλαμβάνεται στα ελβετικά σύνορα με την κατηγορία ότι είναι ο εξαφανισμένος γλύπτης Ανατόλ Στίλερ, καταζητούμενος για μια υπόθεση κατασκοπίας. "Δεν είμαι ο Στίλερ!" δηλώνει εμφαντικά ο ήρωας του μυθιστορήματος, υποστηρίζοντας ότι είναι ο Αμερικανός υπήκοος James Larkin White (white= λευκός). Όμως θα τον συλλάβουν και θα ξεκινήσει ένα παράξενο παιχνίδι γύρω από την πραγματική του ταυτότητα: Ποιος είναι; Πώς τον προσλαμβάνουν οι άλλοι; Πόσο παρών είναι στην ίδια του τη ζωή; Και στο βιβλίο αυτό, το πρώτο του, όσο και σε όσα θα ακολουθήσουν, ο Φρις επιχειρεί να χαράξει τη γραμμή που διακρίνει την πραγματική ταυτότητα από την αυταπάτη και να υπογραμμίσει ότι όταν οι σχέσεις θεμελιώνονται όχι στη βάση μιας ταυτότητας αλλά ενός ρόλου, όταν δεν υπάρχει πραγματική σύνδεση αλλά το αμοιβαίο καθρέφτισμα παράλληλων επινοήσεων, τότε το άτομο είναι καταδικασμένο να υποστεί προδοσία και να προδώσει το ίδιο. "Μπορείς να διηγηθείς τα πάντα, εκτός από την πραγματική σου ζωή", διαπιστώνει ο Στίλερ-Γουάιτ, αφού πρώτα εξαντλήσει μια σειρά από αφηγήσεις γύρω από το άπιαστο, το φευγαλέο, το ανύπαρκτο τελικά πρόσωπό του. Ο λαβύρινθος του Εγώ είναι αδιάβατος και το αίνιγμα της ανθρώπινης ταυτότητας αέναα άλυτο.