Ο πολιτισμός πηγή δυστυχίας

Οι ιδέες του Φρόυντ σχετικά με τον τρόπο λειτουργίας του ανθρώπου μέσα στην κοινωνία κυριάρχησαν κατά το πρώτο μισό του 20ού αιώνα. Σήμερα, το ενδιαφέρον μας για μια ολοκληρωμένη εικόνα των θεωριών του αναζωπυρώνεται και είναι αξιοσημείωτο ότι η σύγχρονη ερμηνεία τους δεν διαφέρει και πολύ από εκείνη του Φρόυντ πριν από έναv αιώνα. Ο πολιτισμός πηγή δυστυχίας είναι από τα πιο πολυδιαβασμένα βιβλία του 20ού αιώνα και εξακολουθεί να είναι επίκαιρο μέχρι τις μέρες μας.

Η επιστήμη ανακαλύπτει σήμερα ότι οι ψυχολογικές θεωρίες που διατύπωσε ο Φρόυντ με τις μελέτες του μπορούν να χρησιμεύσουν στη σύνδεση των διαφόρων κοινωνικοπολιτικών προεκτάσεων και τη σύμπλευση της ψυχανάλυσης με τον πολιτισμό, την κοινωνιολογία, την εθνολογία και τη θρησκειολογία. Στη σύνδεση αυτή αναφέρονται τα βιβλία του Ο πολιτισμός πηγή δυστυχίας, Τοτέμ και Ταμπού, Ψυχολογία των μαζών και ανάλυση του Εγώ, Το μέλλον μιας αυταπάτης, Ο άνδρας Μωυσής και η μονοθεϊστική θρησκεία.

Σε αυτά πρέπει να προστεθούν και η πρώιμη μελέτη του Η “πολιτισμική” σεξουαλική ηθική και σύγχρονη νευρικότητα, καθώς και οι δύο μελέτες που έγραψε το 1915 στη σκιά του Α΄ Παγκόσμιου Πολέμου, με τίτλο Επίκαιρες παρατηρήσεις για τον πόλεμο και το θάνατο. Δεν πρέπει να ξεχνάμε και το υπό μορφή επιστολής προς τον Αϊνστάιν κείμενό του «Γιατί πόλεμος;» κ.ά.

Όπως τονίζει ο Φρόυντ στο έργο του Ο πολιτισμός πηγή δυστυχίας στο πρόγραμμα της «Δημιουργίας» δεν περιέχεται η πρόθεση να είναι ο άνθρωπος «ευτυχισμένος». Αυτό που ονομάζουμε ευτυχία προέρχεται μάλλον από την ξαφνική ικανοποίηση συσσωρευμένων αναγκών και είναι σύμφωνα με τη φύση του δυνατό μόνο σαν επεισοδιακό φαινόμενο.

Εισαγωγή: Ζαχαριάδης, Τρύφων
Εξώφυλλο/εικαστικό: Χρήστου, Πέτρος Χ.