Ξαναδιαβάζοντας τον Παπαδιαμάντη "Στην αγι-Αναστασά"

Όταν διαβάζω Παπαδιαμάντη, αισθάνομαι ότι μου λείπει ταπείνωση και πιέζω τον εαυτό μου με αυτομεμψία, για να φέρω στην επιφάνεια της ψυχής μου λίγο την αίσθηση της δροσιάς της. Γιατί πριν νάρθει αυτή η αίσθηση μέσα μου, σαν άνθρωπος του αιώνος τούτου αναζητώ κι εγώ πλοκή, περιπέτεια, ηθικά διδάγματα και προ παντός ηθικές αρχές, για να κρίνω κυρίως και να καταδικάσω τους κακούς και να αναγνωρίσω και να ευλογήσω τους καλούς.

Ο Παπαδιαμάντης όμως βλέπει με μάτια ανοιχτά όλους τους ανθρώπους, που παίζουν το ρόλο του ο καθένας στα διηγήματά του, χωρίς να σου αφίνει υπόνοια ότι τους αξιολογεί. Στήνει το αυτί του στο στήθος του καθενός κι αφουγκράζεται τους χτύπους της καρδίας τους, χαίρεται με ό,τι καλό έχει ο καθένας να παρουσιάσει και όπως κι αν είναι, τους βλέπει όλους με καλωσύνη και συμπάθεια. Όπου αφηγείται στα έργα του μεγάλες κακίες, ο σκοπός του είναι να δικαιώσει και να συμπαρασταθεί στα θύματά τους, όχι να στηλιτεύσει τους ίδιους τους κακούς. Όταν άλλες φορές αφίνει σχεδόν ανεπαίσθητα πλευρές της συμπεριφοράς των ηρώων ακάλυπτες και μπορείς αυτές τις συμπεριφορές να τις καταδικάσεις, διατηρεί την εικόνα του προσώπου του καθενός μέσα σε πλαίσιο συμπάθειας τουλάχιστον. [...]