Αγροτικός χώρος και κατοικία στον Πόντο

Στο βιβλίο αυτό παρουσιάζεται η έρευνα πάνω σε μία ελάχιστα γνωστή πλευρά της αρχιτεκτονικής μας παράδοσης. Πεδίο της έρευνας αποτελεί ο αγροτικός χώρος και η κατοικία στον Πόντο με έμφαση στις ορεινές περιοχές των περιφερειών Αργυρούπολης και Τραπεζούντας στην περίοδο του 19ου αιώνα και των αρχών του 20ού.

Πρόκειται για ατομική ερευνητική προσπάθεια, η οποία ολοκληρώθηκε στο χρονικό διάστημα μιάς δεκαετίας περίπου (1986 - 1996) μέσα από αρχειακή, βιβλιογραφική και κυρίως επιτόπια έρευνα και υποβλήθηκε εν τέλει ως διδακτορική διατριβή στο Τμήμα Αρχιτεκτόνων της Πολυτεχνικής Σχολής του Α.Π.Θ. (Ιούνιος 1997).

Κίνητρο για την έρευνα προς τη συγκεκριμένη κατεύθυνση, πέρα από την εσωτερική συναισθηματική παρόρμηση λόγω καταγωγής, αποτέλεσε για τη συγγραφέα η ανάγκη κάλυψης ενός γνωστικού κενού όχι μόνο στην ελληνική, αλλά και τη διεθνή επιστημονική έρευνα γύρω από το θέμα του οικισμού και της αγροτικής κατοικίας στον Πόντο.

Αφορμή επίσπευσης προς την κατεύθυνση της υλοποίησης της προσπάθειας αποτέλεσε, εκτός άλλων, και η εγκατάλειψη του χώρου αναφοράς, ενός χώρου ο οποίος ακατοίκητος πλέον σήμερα έως και περιστασιακά κατοικούμενος διατηρεί, για μικρό πιθανά ακόμη διάστημα, αναλλοίωτες σχετικά τις χωρικές δομές του, επιτρέποντας τη διερεύνηση, αποτύπωση και καταγραφή συμπερασμάτων σχετικά μ' αυτόν.

Τα κριτήρια επιλογής της συγκεκριμένης προς διερεύνηση γεωγραφικής περιοχής (ορεινή ηπειρωτική ενδοχώρα των περιφερειών Αργυρούπολης και Τραπεζούντας), απορρέουν από την ίδια τη δομή του χώρου και τα συγκριτικά της πλεονεκτήματα έναντι άλλων περιοχών του αγροτικού Πόντου: μεταλλοφόρος περιοχή, με εξασφάλιση ιδιαίτερων οικονομικών και διοικητικών προνομίων για τους κατοίκους της χάριν των μεταλλείων, αποτελούσε ταυτόχρονα το χώρο συγκέντρωσης των πλέον σημαντικών μοναστηριακών συγκροτημάτων του ιστορικού Πόντου (ως βασικών πόλων ιδιαίτερης πνευματικής ακτινοβολίας, αλλά και οικονομικής επιρροής) και παράλληλα το χώρο διέλευσης ενός από τους πλέον βασικούς οδικούς εμπορικούς άξονες που συνέδεε το εσωτερικό της Ασίας (Περσία, Συρία) με τα παράλια του Εύξεινου Πόντου (Τραπεζούντα) και δι' αυτού με την Ευρώπη.

Τη συστηματική και τεκμηριωμένη αυτή ερευνητική προσπάθεια σε επίπεδο παρουσίασης της χωρικής οργάνωσης των ορεινών οικισμών του μεσόγειου Πόντου και ειδικότερα αυτών στις περιφέρειες Αργυρούπολης και Τραπεζούντας, σε συνδυασμό με τη μοναδιαία έκφραση της αγροτικής κατοικίας σε επίπεδο αρχιτεκτονικής σύνθεσης, συνοδεύουν - εκτός άλλων - και πλουσιώτατη βιβλιογραφία, ελληνική και ξένη, σειρά έγχρωμων χαρτών, ανέκδοτων φωτογραφιών, πρωτότυπων λεπτομερών σχεδίων που προέρχονται από την επιτόπια έρευνα της συγγραφέως στον Πόντο.

Η παρουσίαση και η προβολή μέσα από τις σελίδες αυτού του βιβλίου του αξιόλογου - ωστόσο άγνωστου σχεδόν - αρχιτεκτονικού και πολεοδομικού αποθέματος του συγκεκριμένου γεωγραφικού χώρου, σε μία κρίσιμη ιστορική καμπή για τον Οικουμενικό Ελληνισμό, είναι σημαντική όχι μόνο για τον ελλαδικό επιστημονικό χώρο, αλλά και για το διεθνή. Παράλληλα όμως, το βιβλίο αυτό δεν παύει ν' αποτελεί και την απαραίτητη ψηφίδα γνώσης για τον εκ Πόντου μη καταγόμενο, το λάτρη του ιστορικού παρελθόντος και της οικουμενικής πολιτισμικής μας κληρονομιάς.