Ο Ασιάτης Σεφέρης

Ο Γιώργος Σεφέρης, το τελευταίο τέταρτο του 20ού αιώνα, καθιερώθηκε ως εξέχουσα φιγούρα της νεοελληνικής ποπ κουλτούρας, ως ένας αρρενωπός κατεξοχήν εκφραστής της ελληνικότητας και της εθνικής αντιδικτατορικής ενότητας.
Στο βιβλίο αυτό υποστηρίζεται ότι η εικόνα αυτή βασίζεται σε μία μερική και επιλεκτική ανάγνωση του έργου του. Αν στρέψουμε το βλέμμα σε μέχρι τώρα παραμελημένες σελίδες ιδίως από τα κατάλοιπά του, προκύπτει διαφορετική εικόνα.
Ο Σεφέρης γεννήθηκε στην (Μικρά) Ασία.
Αν ήταν Ασιάτης, όμως, αυτό δεν οφείλεται στο τυχαίο γεγονός της γεω/βιογραφίας, αλλά σε όσα του συνέβησαν εν ζωή. Και ιδίως στο ότι, σε ηλικία 14 ετών, βρέθηκε ξένος σε έναν νέο τόπο, την Ελλάδα, όπου έπρεπε να αγωνιστεί για να βρει μια θέση και να πείσει τους ντόπιους ότι «είναι σαν κι αυτούς», ότι δικαιούται να αντιμετωπίζεται ως ιθαγενής.
Το ποιητικό και το πεζό έργο του ουσιαστικά είναι μία τέτοια προσπάθεια πειθούς: είναι η κατασκευή ενός οικογενειακού/ εθνικού μυθιστορήματος, μίας επινοημένης ευρωπαϊκής (και δη βασιλικής) καταγωγής.
Ο Σεφέρης ασχολείται με την «ελληνικότητα». Αλλά αυτό το κάνει ως αντίδραση σε ένα εξωτερικό ερέθισμα, όχι από δική του πρωτογενή επιθυμία. Το ερέθισμα αυτό ήταν η αίσθηση αποκλεισμού του από τους βασιλόφρονες ή/ και παλαιοελλαδίτες, η δε δική του προσπάθεια ήταν να παραγάγει μια νέα σύλληψη της ελληνικότητας που να τον χωράει και αυτόν. Πράγμα που πέτυχε.
Ταυτόχρονα, όμως, σε αυτό το έργο, σε δεύτερο πλάνο, κατά τρόπο κωδικοποιημένο, και ενδεχομένως ασυνείδητο στον ίδιο τον ποιητή, υπάρχουν σαφείς αναφορές σε ένα στοιχείο μη ευρωπαϊκό, ασιατικό, ή/ και αφρικανικό. Τις οποίες το κύριο ρεύμα της σεφερολογίας έχει συστηματικά αποσιωπήσει και αγνοήσει. Οι αναφορές αυτές προσφέρονται για μία ανάλυση με όρους πολιτικής φιλοσοφίας, μετα-αποικιακών σπουδών και σπουδών φύλου. Η ανάλυση αυτή οδηγεί στο συμπέρασμα ότι ο Σεφέρης δεν ήταν εθνικός, αλλά μάλλον αυτοκρατορικός ποιητής. Ο Σεφέρης δεν αντέχει το έθνος-κράτος· νοσταλγεί την αυτοκρατορία.

Από το οπισθόφυλλο του βιβλίου


Περιεχόμενα:

ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΕΣ
ΣΥΝΤΟΜΟΓΡΑΦΙΕΣ
ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Ο Σεφέρης είναι αεθνικός ποιητής
Πόσο μεγάλη είναι η Κίνα;
Είχε μπέηδες στην Αίγινα;
Τι θα πει σκλαβιά;
Ο ποιητής ως μη έθνος
Εμείς/εσείς οι Ασιάτες
Η αυτοκρατορία, η αποικία και το αναμεσό τους
Ο Σεφέρης και η νομαδική πολεμική μηχανή
ΚΕΦΑΛΑΙΟ Α'. Ο ΔΙΧΑΣΜΟΣ ΠΡΙΝ ΤΟ ΔΙΧΑΣΜΟ
(Δι)φυλετισμός
Οι ψαράδες και τα ζεϊμπέκια
Ασυμφώνητα υπονοούμενα: τι θα πει ελευθερία;
Ο μουλαράς με το βέλο: η θηλυκότητα του πολεμικού άνδρα
Ένα (σχεδόν) μουσικό διάλειμμα: ο Παναγής
Η ανομία στην εξουσία: το κράτος-ρεμπέτης
Η εκδίκηση της λωτομάτας
Αγριοι και πολιτισμένοι ερωτισμοί: περί λαϊκών χορών
Τα ντερβίσια χορεύουν ακόμη
Ο Ερωτόκριτος: αναμνήσεις σχολικού bullying
Η ελληνικότητα που ερχόταν: Σπινόζα vs Καντ
ΚΕΦΑΛΑΙΟ Β'. ΕΜΕΙΣ ΟΙ ΡΙΨΑΣΠΙΔΕΣ
(Δ) εθελοντισμοί
Τι είναι τα στασιαστικά κινήματα που συμβαίνουν εις Σάμον;
Όπου και να ταξιδέψω, η Νάξος με πληγώνει (κι εγώ αυτήν)
Η Ήπειρος και άλλα νησιά
Ληστές, πουσταρέλια και άϋλοι (;) αποκεφαλισμοί
Ένας αλυτρωτιστής φιλοεαμίτης
Τι ήταν ο Διχασμός;
Τον Γιωργούλο δεν τον πήρανε στρατιώτη
Κουραμπιέδες και καψοκαλύβες
Το μικρό-μεγάλο όχι του Σεφέρη
ΚΕΦΑΛΑΙΟ Γ'. 1970 Μ.Χ.: ΟΙ ΠΟΙΗΤΕΣ ΚΑΙ ΟΙ ΧΙΠΠΗΔΕΣ [...]
ΚΕΦΑΛΑΙΟ Δ'. ΝΕΓΚΡΟΜΑΝΤΕΙΕΣ
ΚΕΦΑΛΑΙΟ Ε'. Ο ΑΥΤΟΚΡΑΤΩΡ ΡΑΣΤΑΦΑΡΙ ΣΤΙΣ ΤΖΙΤΖΙΦΙΕΣ
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΣΤ'. ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ ΚΑΤΑΣΤΡΩΜΑΤΟΣ Γ': ΜΙΑ ΑΝΤΕΘΝΙΚΗ ΣΥΛΛΟΓΗ
ΚΕΦΑΛΑΙΟ Ζ'. Ο ΒΑΣΙΛΙΑΣ ΔΕΝ ΞΕΡΕΙ
ΑΡΧΕΙΑΚΕΣ ΠΗΓΕΣ - ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ