Η προστασία της νόμιμης μοίρας

Εξήντα έξι (66) χρόνια έχουν περάσει από την έναρξη ισχύος του Αστικού Κώδικα και οι συζητήσεις γύρω από τον θεσμό της νόμιμης μοίρας δεν φαίνεται ότι πρόκειται σύντομα να τελειώσουν. Από τη μια μεριά η ριζική μεταβολή των κοινωνικών δομών που έχει έκτοτε επέλθει καθιστά για ορισμένους αναγκαία την εκ βάθρων επανεξέταση του θεσμού ως προς την αναγκαιότητά του, τη συνταγματικότητά του και τον τρόπο ρύθμισής του στον Αστικό Κώδικα. Το τελευταίο μάλιστα, δηλαδή αν ο έλληνας νομοθέτης ορθώς επέλεξε το σύστημα της reserve του γαλλικού δικαίου ή έπρεπε να προτιμήσει την ενοχική αξίωση του νόμιμου μεριδούχου ακολουθώντας και στο σημείο αυτό το γερμανικό δίκαιο, είναι ένα ερώτημα που δεν έχει ακόμη οριστικά απαντηθεί από την επιστήμη. Από την άλλη μεριά είναι αλήθεια ότι η νομοτεχνική κατάστρωση του δικαίου της νόμιμης μοίρας είναι μια από τις πιο αδύνατες στον Αστικό Κώδικα και ότι το δίκαιο της νόμιμης μοίρας είναι ένα από τα λιγότερο σαφή μέρη του Αστικού Κώδικα. Αντικείμενο της παρούσας μελέτης είναι η έρευνα ενός βασικού προβλήματος της νόμιμης μοίρας και συγκεκριμένα η αντιμετώπιση των διάφορων μορφών καταστρατήγησης των δικαιωμάτων του μεριδούχου κυρίως με πράξεις εν ζωή του κληρονομουμένου, όπως παντός είδους διαθέσεις προς άλλους κληρονόμους ή και τρίτους, που έχουν ως συνέπεια ότι η απομένουσα κληρονομία δεν επαρκεί για την κάλυψη της νόμιμης μοίρας. Στην προβληματική αυτή προστέθηκαν οι τρόποι προστασίας του μεριδούχου έναντι προσβολών που προέρχονται από τρίτους, συγκληρονόμους ή όχι, προκειμένου να παρασχεθεί μια κατά το δυνατόν ολοκληρωμένη εικόνα της προστασίας της νόμιμης μοίρας.