Ο "εξευρωπαϊσμός" του εθνικού διοικητικού και δικονομικού δικαίου

Η επίδραση του κοινοτικού δικαίου στην ελληνική έννομη τάξη έχει αγγίξει σχεδόν όλους τους τομείς του δικαίου και ο ευρωπαίος νομικός διαπιστώνει την έντονη διεύρυνση του γνωστικού του αντικειμένου και είναι υποχρεωμένος να κατανοήσει τόσο τη νομολογία του ΕΔΔΑ όσο και των κοινοτικών δικαιοδοτικών οργάνων, προκειμένου να αντιληφθεί την έκταση και τον βαθμό της επίδρασης του κοινοτικού δικαίου.


Παράλληλα πρέπει να επισημανθεί ότι το κοινοτικό δίκαιο και το εθνικό δίκαιο αποτελούν δύο διαφορετικές έννομες τάξεις, μεταξύ των οποίων δεν υφίσταται καμία ιεραρχική σχέση.


Στη νέα εποχή εμφανίζεται ένα είδος νομικού πλουραλισμού, που χαρακτηρίζεται από την αυξανόμενη αλληλεξάρτηση μεταξύ της εθνικής και της ευρωπαϊκής έννομης τάξης και από την αλληλεπίδραση των κανόνων δικαίου ανεξάρτητα από την προέλευσή τους.


Ο εξευρωπαϊσμός του δικαίου γενικά και του διοικητικού δικαίου ειδικότερα οδήγησε στην ανατροπή γενικά αναγνωρισμένων νομικών θεσμών, αρχών και νομικών αξιωμάτων της εσωτερικής έννομης τάξης και ο σύγχρονος νομικός είναι υποχρεωμένος να παρακολουθεί τη σχετική εξέλιξη, ενώ οι εθνικές αρχές και τα δικαστήρια οφείλουν να διασφαλίζουν την πλήρη αποτελεσματικότητα του κοινοτικού δικαίου και συγκεκριμένα «είναι ασυμβίβαστη προς τις συμφυείς με τον χαρακτήρα του κοινοτικού δικαίου επιταγές κάθε διάταξη εθνικού δικαίου ή κάθε νομοθετική, διοικητική ή δικαστική πρακτική, η οποία θα είχε ως αποτέλεσμα τη μείωση της αποτελεσματικότητας του κοινοτικού δικαίου, λόγω της μη αναγνώρισης στο αρμόδιο για την εφαρμογή αυτού δικαστήριο της εξουσίας να πράττει, κατά το χρόνο ακριβώς της εφαρμογής αυτής, οτιδήποτε είναι αναγκαίο, ώστε να αποκλείεται η εφαρμογή των εθνικών νομοθετικών διατάξεων που εμποδίζουν ενδεχομένως, έστω και προσωρινά, την πλήρη αποτελεσματικότητα των κοινοτικών κανόνων» (ΔΕΚ απόφ. της 9.3.1978, C-106/77).


Αυτή η εξέλιξη συνεπάγεται την αναπροσαρμογή, τη μεταρρύθμιση και τον νέο προσανατολισμό του εθνικού δικαίου προς τον υπό διαμόρφωση ευρωπαϊκό νομικό πολιτισμό, προκειμένου να επιτευχθεί η αρμονική συνύπαρξη του εθνικού και κοινοτικού δικαίου, η οποία προϋποθέτει αφενός τη διαμόρφωση μηχανισμών συνεργασίας μεταξύ των κοινοτικών και των εθνικών διοικητικών φορέων και αφετέρου την ενεργοποίηση του εθνικού δικαίου για την επιβολή του κοινοτικού δικαίου.

(Aπό τον πρόλογο του βιβλίου)