Η Ακρόπολη των Αθηνών

Η Ακρόπολη των Αθηνών είναι από τα πρώτα μνημεία που φωτογραφήθηκαν το 1839, λίγους μήνες μόνο μετά τπό την εφεύρεση της δαγκεροτυπίας.
Το βιβλίο αυτό, με τη βοήθεια 250 φωτογραφιών, μας ξεναγεί μέσα στο χρόνο και το χώρο, για να μας παρουσιάσει την Ακρόπολη των Αθηνών, από τον 19ο έως τον 20ό αιώνα. Για πρώτη φορά από το 1801, χρονιά που ο λόρδος Έλγιν βεβήλωσε το μνημείο αφαιρώντας τα περισσότερα αγάλματα, ένα βιβλίο προτείνει μια συμβολική «οπτική αποκατάσταση» του ακρωτηριασμένου μνημείου, χάρη σε σπάνιες φωτογραφίες του 19ου αιώνα.



Σήμερα τα μνημεία της Ακρόπολης φωτογραφίζονται από τα εκατομμύρια τουρίστες που έρχονται κάθε χρόνο στην Αθήνα και πρώτα απ' όλα επισκέπτονται τα μνημεία του Ιερού Βράχου. Βγάζουν φωτογραφίες σαν να παίζουν, με μηχανές αυτόματες, ημιαυτόματες, μιας χρήσεως ή και ηλεκτρονικές που οι φωτογραφίες τους περνούν στον υπολογιστή. Παλιά βεβαίως δεν ήταν έτσι και η αποτύπωση του ειδώλου, η φωτογράφιση με άλλα λόγια, ήταν μια δύσκολη διαδικασία που ξεκίνησε το 1839 με την ανακάλυψη της δαγκεροτυπίας. Με αυτή τη μέθοδο έβγαινε μια μοναδική εικόνα που αποτυπώνονταν σε πλάκα χαλκού.


Στο σύντομο διάστημα που χρησιμοποιήθηκε η δαγκεροτυπία, οργανώθηκε μια εκστρατεία αποτύπωσης των σπουδαιότερων μνημείων του κόσμου, ανάμεσα στα οποία ήταν και η Ακρόπολη. Από την αρχή η δαγκεροτυπία αποδείχθηκε μια τεχνική χρήσιμη στον τομέα της αρχαιολογίας και, όπως ήταν φυσικό, η Ακρόπολη υπήρξε ένα εξαιρετικά πρόσφορο «μοντέλο» για πολλούς φωτογράφους της εποχής. Η δαγκεροτυπία ήταν μόνο η αρχή. Όπως ήταν φυσικό, η ιδέα εξελίχθηκε με νέες τεχνικές και νέα μέσα. Το 1850 ανακαλύφθηκε η καλοτυπία, μετά η εκτύπωση σε αλβουμίνα για να ακολουθήσουν και άλλοι τρόποι αποτύπωσης ή... πλέον φωτογράφισης. Σε όλο το διάστημα που κράτησε η εξέλιξη της φωτογραφίας, που ακόμη και σήμερα δύσκολα μπορούμε να πούμε πως έχει ολοκληρωθεί, η Ακρόπολη και τα γλυπτά της κρατούσαν μια περίοπτη θέση στις προτιμήσεις των πρώτων φωτογράφων που μας άφησαν έναν μεγάλο αριθμό από πολύ ενδιαφέρουσες και μερικές πολύ όμορφες φωτογραφίες της. Πέρα όμως από την ομορφιά ή και το αξιοπερίεργο του αντικειμένου, οι παλαιές φωτογραφίες της Ακρόπολης αποτελούν σήμερα ιστορικό τεκμήριο που αφορά την εξέλιξη του ίδιου του μνημείου που συμπίπτει χρονολογικά με την ανάπτυξη της τέχνης και της τεχνικής της φωτογραφίας.


Την εξέλιξη λοιπόν της τέχνης της φωτογραφίας με μοναδικό θέμα την Ακρόπολη διάλεξε να μελετήσει ο κ. Χάρης Γιακουμής ο οποίος συγκέντρωσε σε έναν τόμο 250 σπάνιες φωτογραφίες, οι περισσότερες έργα πρωτοπόρων της νέας αυτής τέχνης της αποτύπωσης. Ως ιστορικός της τέχνης και διδάκτωρ του Πανεπιστημίου των Παρισίων με εξειδίκευση στην παλαιά φωτογραφία, ο συγγραφέας επιχειρεί σε αυτό το βιβλίο μια διαδρομή της τέχνης της φωτογραφίας στα 120 χρόνια που ακολούθησαν την ανακάλυψη της δαγκεροτυπίας. Παράλληλα, μέσα από τις φωτογραφίες και την έρευνα που έκανε ο ίδιος για το μνημείο, παρουσιάζεται στην έκδοση και η εξελικτική πορεία της ίδιας της Ακρόπολης από τις πρώτες επεμβάσεις καθαρισμού του Βράχου από τα νεότερα κτίσματα, αναστηλώσεις κτλ., ως το 1959, όταν με το «Ηχος και Φως» η Ακρόπολη μετατράπηκε σε μνημείο-θέαμα που φωτογραφίζεται πλέον από τους τουρίστες.


Το βιβλίο του κ. Γιακουμή θα μπορούσε να θεωρηθεί απλώς ένα ακόμη φωτογραφικό λεύκωμα με φωτογραφίες της Ακρόπολης αν δεν ήταν παράλληλα και ένα πολύ ενδιαφέρον ντοκουμέντο με σπάνιες παλιές φωτογραφίες που συνοδεύονται από ένα κείμενο το οποίο αναφέρεται στην ιστορία της τέχνης της φωτογραφίας αλλά και στον πολύπαθο βίο αυτού του μεγάλου μνημείου της ανθρωπότητας.


Η έκδοση είναι τρίγλωσση (ελληνικά, αγγλικά και γαλλικά). Η ιστορία της εξέλιξης της φωτογραφίας δίδεται στην εκτεταμένη εισαγωγή που αρχίζει από το 1839, αμέσως μετά την εφεύρεση της δαγκεροτυπίας, και διανύει 120 χρόνια ως το 1959, χρονολογία που κατά τον συγγραφέα το μνημείο παραδίδεται στους τουρίστες ερασιτέχνες φωτογράφους. Μετά την εισαγωγή ο συγγραφέας περνάει στην αναφορά των πιο σημαντικών σταθμών στην ιστορία της Ακρόπολης και των βάρβαρων καταστροφών που προξενήθηκαν στα μνημεία της. Η ιστορία αρχίζει από τον Σεπτέμβριο του 1687 όταν ανατινάχθηκε ο Παρθενώνας κατά τον βομβαρδισμό της Ακρόπολης από τον Μοροζίνη και τους Ενετούς.


Από εδώ και πέρα η εξιστόρηση ακολουθεί την προσωπική επιλογή του συγγραφέα, ο οποίος αναπτύσσει τους διάφορους σταθμούς που θεωρεί ότι χάραξαν την ιστορία του μνημείου, αλλά και της σχέσης της Ακρόπολης με την πόλη των Αθηνών. Η αφήγηση των γεγονότων είναι σύντομη και διαβάζεται εύκολα καθώς το βιβλίο είναι σχεδιασμένο να απευθύνεται και στον μη ειδικευμένο σε αρχαιολογικά θέματα αναγνώστη, ενώ οι παλαιές θαυμάσιες φωτογραφίες είναι βέβαιο ότι δεν θα αφήσουν κανέναν ασυγκίνητο. Με άλλα λόγια, πρόκειται για ένα βιβλίο που θα ενδιαφέρει όσους ασχολούνται επαγγελματικά αλλά και ερασιτεχνικά με την τέχνη της φωτογραφίας, απευθύνεται δηλαδή σε αυτούς που αγαπούν τη φωτογραφία, ενώ παράλληλα στα σύντομα θεματικά κείμενα ο συγγραφέας, όπως έκανε και σε ανάλογη προηγούμενη δουλειά του (Η Ελλάδα, Φωτογραφικό και λογοτεχνικό ταξίδι στον 19ο αιώνα), κατέχει την τέχνη να παρασύρει τον αναγνώστη με μια προσωπική «συνταγή» φωτογραφίας και σύντομου ιστορικού κειμένου.

ΧΑΡΑ ΚΙΟΣΣΕ, «ΤΟ ΒΗΜΑ», 25-02-2001