Γιάννης Ρίτσος. Λόγος και μουσική

"Να με θυμόσαστε - είπε. Χιλιάδες χιλιόμετρα περπάτησα χωρίς ψωμί, χωρίς νερό, πάνω σε πέτρες κι αγκάθια, για να σας φέρω ψωμί και νερό και τριαντάφυλλα. Την ομορφιά ποτές μου δεν την πρόδωσα. Όλο το βίος μου το μοίρασα δίκαια. Μερτικό εγώ δεν κράτησα. Πάμπτωχος. Μ' ένα κρινάκι τον αγρού τις πιο άγριες νύχτες μας φώτισα. Να με θυμάστε."

Μα πώς; Ένας ποιητής μπορεί να μας φέρει ψωμί και νερό και τριαντάφυλλα; Μα πώς; Ένας ποιητής δεν φέρνει λέξεις και ρυθμούς και μουσικές; Κι έπειτα: πάνω σε πέτρες κι αγκάθια; Μα πώς; Τι γυρεύει ένας ποιητής μέσα στις άγριες νύχτες του κόσμου των ανθρώπων; Κι έπειτα: ποια είναι η ομορφιά που δεν πρόδωσε; Από τι υλικά είναι φτιαγμένη; Μήπως από χιλιόμετρα, περπάτησα, -ψωμί, νερό, τριαντάφυλλα, μοίρασα, μερτικό, άγριες νύχτες, φώτισα;...

Μια δοκιμή είναι η ποίηση· μια δοκιμή και γι' αυτόν που χαράζει τις λέξεις και για κείνον που στέκεται απέναντι τους, προφυλαγμένος μέσα στο μαγικό κύκλο της ασφάλειας του αυτονόητου· μια δοκιμή υπονόμευσης, μια δοκιμή γέννησης ενός άλλου κόσμου. Μερικές λέξεις από το καταστατικό λεξικό αυτού του άλλου κόσμου, αυτής της άλλης γλώσσας, αυτής της άλλης Ομορφιάς, ο Ρίτσος τις ορθογράφησε: χιλιόμετρα, περπάτησα, ψωμί, νερό, τριαντάφυλλα, μοίρασα, μερτικό, άγριες νύχτες, φώτισα...

Μια ευκαιρία είναι οι εκδηλώσεις που οργανώνει το Φεστιβάλ Αθηνών μια ευκαιρία να ξαναμιλήσουμε με ορισμένες από τις κορυφαίες στιγμές του Γιάννη Ρίτσου: είτε μέσα από το γεωμετρημένο φως του γυμνού λόγου είτε μέσα από τη συμπλοκή του λόγου με τις γονιμοποιητικές μουσικές του Μίκη Θεοδωράκη. Το Μουσείο Μπενάκη θέλησε να συμμετάσχει στην πραγματοποίηση αυτών των εκδηλώσεων, με την παρούσα έκδοση, συμμετέχοντας, και με αυτό τον τρόπο, στους φετινούς εορτασμούς για το "Έτος Ρίτσου". [...]

Δημήτρης Αρβανιτάκης - Λιάνα Τσομπάνογλου, Μουσείο Μπενάκη