Τσιταντίνοι

Στη Βενετία η κοινωνία χωρίστηκε (η τομή το 1297) σε τρεις θεσμοθετημένες τάξεις, σε ευγενείς, τσιταντίνους και λαό. Ως ευγενείς αυτοπροσδιορίστηκαν οι οικογένειες που οικειοποιήθηκαν την κυβερνητική εξουσία. Σε όσους ονόμασαν τσιταντίνους (:πολίτες), παρά το όνομα, δεν τους έδωσαν πλήρη πολιτικά δικαιώματα: στους γηγενείς τσιταντίνους της Βενετίας εκχώρησαν το προνόμιο να εξελίσσονται σε στελέχη της γραφειοκρατίας και στους τσιταντίνους της περιφέρειας να συγκροτούν αυτοδιοικητικά συμβούλια. Στους τελευταίους, που ανεπίσημα προβάλλονταν ως ευγενείς, ουδέποτε τους απένειμαν τον τίτλο. Στον λαό απέμειναν μικρής σημασίας προνόμια. Οι τσιταντίνοι της βενετικής περιφέρειας, το κεντρικό θέμα αυτού του βιβλίου, εξετάζονται σε σχέση με θεσμούς που απέκτησαν περιεχόμενο σε συνθήκες ευρείας λαϊκής συμμετοχής στη διακυβέρνηση των αυτεξούσιων πόλεων της κεντρικής και βόρειας Ιταλίας (12ος-14ος αιώνας) και διαφοροποιήθηκαν σε συνθήκες αριστοκρατικού πολιτεύματος στη Βενετία (1927-1797).