Η Πολιτική Ιστορία της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας

Η αυτοκρατορία των αρχών του 8ου αιώνα αναζητά την πολιτισμική ταυτότητά της. Αυτοχαρακτηρίζεται ως το χριστιανών γένος, δηλαδή θρησκευτικά. Όμως, η θρησκευτική ταυτότητα δεν οδήγησε σε πολιτισμική εξομοίωση, ούτε στην απόκτηση κοινής συνείδησης· το αντίθετο, υπό τη μορφή της αίρεσης αποτέλεσε το εφαλτήριο για την πολιτισμική διαφοροποίηση. Η εύκολη αραβική εξάπλωση επιβεβαιώνει αυτή τη θεώρηση. Η αραβική εξάπλωση θέτει υπό αμφισβήτηση τη σημιτική πλευρά του χριστιανισμού. Η αυτοκρατορία θα βρει την έκφρασή της στην ορθοδοξία, όχι ως θρησκευτική, αλλά ως πολιτισμική διάσταση. Η ορθοδοξία συνενώνει έναν ανθρωπιστικό χριστιανισμό με την ελληνικότητα· περιέχει την έννοια της ανοχής υπό τον όρο της οικονομίας και την αποδοχή της εικόνας, που παραπέμπει στην ειδωλολατρική αρχαιότητα, ως διαφοροποιό στοιχείο του ορθόδοξου χριστιανισμού από τον σημιτικό ανεικονικό κόσμο. Θα χρειαστεί περισσότερο από έναν αιώνα (έως τη βασιλεία του Μιχαήλ Γ') βραδείας επεξεργασίας της ιδέας της ορθοδοξίας, η οποία τελικά θα απορρίψει τον παπικό αυθαιρετισμό και θα στραφεί προς την ελληνική αρχαιότητα για να αντλήσει πολιτιστικά πρότυπα. Ο αρχαίος ελληνικός κόσμος θα εξισωθεί ιδεολογικά με τη Βίβλο, με την αγιοποίηση των μεγάλων στοχαστών της αρχαίας Ελλάδας. Στην εποχή του Μιχαήλ Γ', η βυζαντινή αυτοκρατορία απορρίπτει λατινικά και σημιτικά πολιτιστικά κατάλοιπα και εξελληνίζεται.