Όψεις της Μεσοβυζαντινής Κοινωνίας

Η σπουδή των κοινωνικών φαινομένων μοιραία εμπλέκεται με τους θεσμούς ενός οργανωμένου κοινωνικού συνόλου. Οι θεσμικές καταστάσεις (όπως η δουλεία, οι συντεχνιακές οργανώσεις, ο κλήρος, κλπ.) ενέχουν ταυτόχρονα και κοινωνιολογικό περιεχόμενο. Αυτές οι καταστάσεις είναι ευκολότερα ανιχνεύσιμες στις μεσαιωνικές κοινωνίες, δεδομένου ότι το θεσμικό πλαίσιο επιβαλλόταν από τον νόμο, προκαλώντας κοινωνικές ομαδοποιήσεις που σχεδόν αποτελούσαν νομικά επιβαλλόμενες κοινωνικές ομάδες. Εκτός όμως από το θεσμικό πλαίσιο, ο χώρος έπαιζε κατά τον Μεσαίωνα ουσιαστικό ρόλο στη λειτουργία των τοπικών κοινωνιών, κυρίως στις πολυεθνικές και στις πολυπολιτισμικές κρατικές οντότητες, όπως ήταν η βυζαντινή αυτοκρατορία. Η μελέτη των κοινωνικών φαινομένων είναι συνεπώς δυνατόν να επιχειρηθεί υπό τρία πρίσματα. Είτε υπό το πρίσμα της μελέτης τοπικών κοινωνιών, είτε υπό το πρίσμα μελέτης κοινωνικών ή επαγγελματικών ομάδων, είτε τέλος υπό το πρίσμα ιδεολογικών φαινομένων με κοινωνικές προεκτάσεις. Οι περισσότερες μελέτες αυτού του τόμου αφορούν κοινωνικές ή επαγγελματικές ομάδες.