Ζητήματα σύγκρισης γλωσσών

Στο βιβλίο εξετάζονται συγκριτικά τα οριστικά άρθρα της ελληνικής και της ιταλικής.


Η ελληνική εμφανίζει αρθρικές λειτουργίες ήδη από τα καταγεγραμμένα ομηρικά κείμενα (8ος αιώνας π.Χ.), ενώ η ιταλική περίπου από τον 8ο αιώνα μ.Χ. στο έργο "Laparodia della ‘lex salica’". Πηγή του οριστικού άρθρου και στις δύο γλώσσες υπήρξαν οι δεικτικές αντωνυμίες. Περιγράφονται συστηματικά οι διαφορές διαχρονικής εξέλιξης και συγχρονικής κατανομής που εμφανίζει το οριστικό άρθρο στις δύο γλώσσες και στη συνέχεια αυτές οι διαφορές ερμηνεύονται εντός της "θεωρίας της γραμματικοποίησης". Αφετηρία της ανάλυσης είναι ότι η συγχρονική κατανομή του άρθρου σε κάθε γλώσσα απαιτεί διαχρονική και πραγματολογική ερμηνεία.

Η μελέτη του οριστικού άρθρου δείχνει ότι η Γραμματική των φυσικών-ιστορικών γλωσσών δεν είναι μια a priori ολοκληρωμένη γνωστική ολότητα, αλλά συγκροτείται από τις πραγματολογικές και σημασιολογικές πιέσεις των συμφραζομένων. Αυτές ωθούν ορισμένα στοιχεία να γίνουν "αυτόματα" και "υποχρεωτικά", δηλαδή να ενταχθούν στη Γραμματική. Υπό αυτήν την έννοια, το οριστικό άρθρο συζητείται ως πρωτοτυπική περίπτωση "ανάδυσης" γραμματικής κατηγορίας.