Οι μικρές καρδούλες αναπνέουν σιγά, σχεδόν αθόρυβα

Οι μικρές καρδούλες που αναπνέουν σιγά, σχεδόν αθόρυβα, διάφανες είναι, γαλαζωπές - ενίοτε ασημένιες.
Μη σκεφτείς πως κρύβουν μέσα τους κάτι το υποτονικό.
Αντιθέτως!
Το γαλαζωπό τους χρώμα, κατ' εξοχήν ψυχρό. Να, μόνο που τους αρέσει να χτυπούν σιγανά, έως αμυδρά θα 'λεγα. Απεχθάνονται, βλέπεις, τους θορύβους. Στο βάθος, με την υποψία πάντα, αν όχι τη βεβαιότητα, πως θα ακουστούν από εκείνους που διαθέτουν το "χάρισμα" να συλλαμβάνουν τους "ανεπαίσθητους" ήχους.

Από το οπισθόφυλλο του βιβλίου

ΚΡΙΤΙΚΗ



Ενόσω οι καταξιωμένοι συγγραφείς μας κυνηγούν τις αγοραίες χίμαιρες, καινούργιοι πεζογράφοι κάνουν ομαδικά την εμφάνισή τους αναζητώντας μια θέση στον ήλιο. Ανάμεσά τους όλο και κάποιοι ξεχωρίζουν, καθώς εν μέσω επίπεδων αφηγήσεων έρχεται η ευχάριστη έκπληξη ενός κειμένου με πνοή. Αυτούς τους ολίγους δεν είναι ανάγκη να τους τρομάξουμε με μεγαλορρήμονες διαπιστώσεις, ούτε όμως και να τους αγνοήσουμε. Γιατί, ακόμη και αν εξωγενείς παράγοντες ανακόψουν την εκκόλαψή τους, θα μείνουν ως κέρδος μερικά διηγήματα.

Η Ραλλού Γιαννουσοπούλου επιλέγει έναν τρυφερό, σχεδόν αγγελικό, τίτλο για τα 13 θανατόφιλα ως και εφιαλτικά διηγήματά της, που συνιστούν λιγότερο ή περισσότερο επιτυχείς εκφάνσεις ενός διάχυτου και ποικιλοτρόπως μεταμφιεσμένου υπαρξιακού άγχους. Αν και ο τίτλος δημιουργεί σύγχυση, την οποία και επιτείνει το οπισθόφυλλο, ελκύοντας τους επιρρεπείς σε ροζ ιστορίες, οι οποίοι και θα απογοητευτούν αφού τα διηγήματα περισώζουν μόλις και μετά βίας τη ματαιότητα του έρωτα. Ως φαίνεται, αυτό το περιτύλιγμα στάθηκε επιλογή της συγγραφέως, καθώς εναρμονίζεται με το βιογραφικό σημείωμα στο αφτάκι του βιβλίου που ζητεί να προβάλει έναν τύπο μποέμ, ο οποίος με πολλά καταπιάστηκε αλλά πουθενά δεν στέριωσε, παραμένει ωστόσο συναισθηματίας με ποιητικές τάσεις.

Ευτυχώς τα διηγήματα ακολουθούν πιο πρωτότυπους δρόμους, καθώς σκιαγραφούν μοναχικούς και παράξενους ήρωες που καταλήγουν μπλεγμένοι σε αδιέξοδες καταστάσεις. Ρεαλιστικές ιστορίες αλλά και αφηγήσεις φαντασιώσεων ή και αλληγοριών. Ο χρόνος των διηγημάτων ρευστός, από τον καιρό του Αλκιβιάδη ως ένα ασαφές σήμερα. Παρομοίως, αόριστος και ο χώρος, από τον παρακείμενο Ραμνούντα ή την Ολυμπία σε μικρές επαρχιακές πόλεις που συνήθως δεν κατονομάζονται. Εσωτερική η εστίαση, παρακολουθεί τις κινήσεις και ταυτόχρονα τις σκέψεις και τα αισθήματα του κεντρικού προσώπου. Οταν η διήγηση είναι τριτοπρόσωπη, στις τελευταίες παραγράφους εμπλέκεται και ο αφηγητής για να δώσει μια διαφορετική, μάλλον απομυθοποιητική, εκδοχή.

Κατ' αρχήν οι ρεαλιστικές ιστορίες, που εμφανώς υπερτερούν όταν τα συμβάντα σπρώχνονται στα άκρα. Το βιβλίο ανοίγει με το διήγημα «Η φωτογραφία», το εκτενέστερο και πλησιέστερο προς τον τίτλο του βιβλίου. Χωρισμένο σε δύο μέρη, ανιστορεί τον βίο μιας κόρης καλής οικογενείας που μεγαλώνει προστατευμένη από τις γονικές φτερούγες και, όπως συμβαίνει σε αυτές τις περιπτώσεις, ζει σε μια χώρα των θαυμάτων, οπότε και η προσγείωση στην πραγματικότητα ανώμαλη. Την εν πολλοίς προδιαγεγραμμένη εξέλιξη της ιστορίας αντισταθμίζει η ατμόσφαιρα επικείμενης καταστροφής. Πλέον ακραίο και περισσότερο ενδιαφέρον, το «Σχέσεις αγάπης παλινδρομικές» διεκτραγωδεί μια σχέση ζωοφιλίας, με αδέσποτα γατιά ιδιαζόντως αιμοβόρα. Τελικά όμως η ιστορία στρογγυλεύει με αναφορά στην πεθαμένη μητέρα, προσφέροντας αναδρομικά μια φροϋδικής εμπνεύσεως ερμηνεία. Με καλύτερο την τρομακτική «Μπαλαρίνα», που εκκινεί από τη μαγεία των λούνα παρκ για να απογειωθεί με το αίσθημα ιλίγγου ενός εγκλωβισθέντος στο γιγάντιο περιστρεφόμενο μηχάνημα, το οποίο απορρυθμισμένο εκσφενδονίζει τους επιβάτες.

Κάποια από τα διηγήματα, που αιωρούνται μεταξύ πραγματικότητας και φαντασίας, χωλαίνουν παρά το ευρηματικό κατά κανόνα θέμα τους. Οπως το αρκετά φιλόδοξο «Love story...», μια φαντασίωση εποχής με ήρωα τον Αλκιβιάδη, το «Ο μοναχικός κύριος Μ και κάτι λίγο από μένα», με τον εργένη που έρχεται στη μικρή πόλη και γίνεται ερωτικός πόλος έλξης, η «Εβδομη ιστορία» του ευλογημένου από τη μοίρα που δεν χωράει σε ένα μικρόψυχο κόσμο ή ακόμη «Οι παραισθήσεις», μια πρώτη απόπειρα στον έτσι κι αλλιώς δύσβατο χώρο των ονειρικών διηγήσεων, και «Το απόλυτο λευκό», παρακινδυνευμένη αλληγορία γύρω από έναν εφιάλτη ωμοφαγίας. Σε αυτά η συγγραφέας δίνει την εντύπωση πως αφορμάται από μια έμπνευση της στιγμής και σωρεύει αλλότρια μοτίβα, χωρίς να έχει καταλήξει προς τα πού θέλει να πάει την ιστορία της.

Ερχονται όμως ως αποζημίωση ορισμένα άλλα διηγήματα με ελλειπτικό ύφος και ασθματικό ρυθμό. Η Ραλλού Γιαννουσοπούλου αφηγείται με σύντομες, κοφτές φράσεις, συχνά ανατρέποντας προς έμφαση τη συντακτική τάξη. Στο «Μια εκδρομή προς Ολυμπία» και στο «Μέρες φθινοπώρου» δεισιδαιμονίες για σημαδιακά συμβάντα και μοιραίες συμπτώσεις καθορίζουν τις κινήσεις των ηρώων. Η παρέμβαση ωστόσο στο τέλος του αφηγητή εγείρει την υποψία μήπως και πρόκειται για φαντασιώσεις κάποιων ευαίσθητων. Στη μοναξιά των ανθρώπων σε έναν άξενο κόσμο ή και την ανικανότητα ορισμένων να δημιουργήσουν κοινωνικές σχέσεις εστιάζονται δύο από τα καλύτερα διηγήματα της συλλογής, το «Lifting...» και ο μακάβριος «Φύλακας». Τέλος, στο «Οργισμένη βροχή» η συγγραφέας κατορθώνει να αποτυπώσει με εναργείς εικόνες το δέσιμο του έλληνα αγρότη με τον τόπο του, όπως μετεωρίζεται επισφαλώς στο μεταίχμιο φιλοπατρίας και αρχαιοκαπηλίας.

Να θυμίσουμε ότι μόλις πριν από δύο χρόνια η Ραλλού Γιαννουσοπούλου είχε εκδώσει το πρώτο της βιβλίο, Ο Τζακ ταξιδεύει σε άσπρο ουρανό, με 37 σύντομες ιστορίες εστιασμένες σε ένα μνημονικό μικρόκοσμο. Από αυτές ορισμένες ήδη υπόσχονταν. Εν τέλει, τα βιβλία της θα χρειάζονταν ένα αυστηρότερο ξάκρισμα, αλλά κι έτσι έχει ήδη εγγραφεί στις δέλτους της εντόπιας διηγηματογραφίας.



ΜΑΡΗ ΘΕΟΔΟΣΟΠΟΥΛΟΥ

ΤΟ ΒΗΜΑ , 09-03-2003